مسعود نیلی در همایش آمایش سرزمین زیربنای توسعه گفت: دولت متولی صیانت از منابع طبیعی است.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران،رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی در همایش آمایش سرزمین زیر بنای توسعه که در ساختمان جامعه مهندسان مشاور برگزار می شد اظهار کرد: موضوع آمایش سرزمین و ارتباط آن با دیسیپلین برنامه ریزی از مهمترین مسائل برنامه ریزی توسعه است. اصولا نگاه به جغرافیا در برنامه ریزی با مبنا قراردادن جغرافیا و در مقابل آن، نگاه بخشی به برنامه ریزی؛ دو مقوله رقیب همدیگر بوده اند که همیشه ما با این دو مسئله در سازمان برنامه مواجه بودیم.
دکتر مسعود نیلی، ضمن ارائه تعریفی برای برنامه ریزی در اقتصاد گفت: اقتصاد از زبان ما اقتصاددانان از سه بازیگر خانواده، بنگاه و دولت تشکیل شده است. خانواده که عمدتا سمبل مصرف، پس انداز و کارکردن است و بنگاه و یا واحد اقتصادی که تولید کننده نام گذاری می شود و سمبل تولید و سرمایه گذاری است.
وی در ادامه افزود: خانواده تصمیم می گیرد که به چه میزان و توسط چه کسی و از چه بازاری مصرف کرده و به چه میزان پس انداز کند. در مورد بنگاه، قاعدتا بنگاه ها تصمیم می گیرند که چه چیزی و به چه میزان و برای چه بازاری و در کجا تولید کنند. دولت نیز در این مدل مفهومی، نهادی است که به اموری می پردازد که خانوار و بنگاه به آنها نمی پردازند. مثلا چیزهایی را تولید می کند که بنگاه ها تولید نمی کنند و از دسترس خانوار بدور است. مانند سیاست خارجی، زیر ساخت های راه و بندر و ...
رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی ادامه داد: هنگام برنامه ریزی باید توجه کنیم که قرار نیست دولت به صورتی اقتدارگرایانه برنامه ریزی کند. قرار نیست به بنگاه اعلام شود چه چیزی و به چه شکلی و برای چه کسی تولید کند و یا به خانوار نمی توان گفت چه محصول تولیدی را مصرف کند و بالعکس.دولت قرار نیست برای مردم تصمیم بگیرد. بلکه بایستی کمک حال مردم باشد.
نیلی تصریح کرد: اگر قرار است دولت در همگرایی و جهت گیری بخش خصوصی اقداماتی را صورت دهد بایستی سه مفهوم را تعریف و تفکیک کند که شامل: یک: مکان یابی فعالیت های اقتصادی، دوم: برنامه ریزی منطقه ای و مورد سوم: آمایش سرزمین می باشد.
وی افزود: مکان یابی فعالیت های اقتصادی ضابطه محور است. مثلا یک بیمارستان در کجا ساخته شود و یا یک بنگاه اقتصادی چه ضوابطی را بایستی در نظر بگیرد. برنامه ریزی منطقه ای هم بیشتر ماهیت میان مدت دارد و در داخل دیسیپلین برنامه ریزی قرار می گیرد. آمایش سرزمین را هم بایستی به این شکل عنوان کرد که مثلا ما در آمایش صنعتی اعلام می کنیم که کارخانه های سیمان در کجا و به چه تعداد ساخته شود. و یا در کشاورزی اعلام می شود که کجا گندم و در کجا جو کاشته شود.پس دولت بصورت دقیق ورود کرده و مکان ها را نسبت به فعالیت ها برنامه ریزی و تصمیم گیری می کند
این سخنران همایش آمایش سرزمین ادامه داد : باید دید آمایش سرزمین در چه حوزه هایی اصلا نباید ورود پیدا کند و یا به چه حوزه هایی به عنوان یک سند بالادستی برنامه وارد شده و به آن موضوع بپردازد.
وی افزود: موضوعاتی که باید بدان پرداخته شود سه راس یک مثلث را شامل می شود. یک: جغرافیا دو: فعالیت و سوم: دولت. با دید بلند مدت و با حذف یکی از این بخشها، به طور کل از سر فصل آمایش خارج می شویم.
نیلی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بین فعالیت و جغرافیا بایستی ارتباط ماهوی برقرار باشد. اما آن فعالیت باید طوری باشد که اگر بعد مکانی را از آن گرفتیم، بی معنا باشد. مانند شبکه منابع آب که قابل جابجایی نیست.
وی تصریح کرد: دولت متولی صیانت از منابع طبیعی است .منابع طبیعی شامل آب و خاک و مرتع و... می شود که ذات آن جغرافیا است و این مسئله در برنامه 5 ساله نمی گنجد و برنامه ریزی بلند مدت را می طلبد. برخی فعالیت های اقتصادی که ذاتا اقتصاد محور هستند. مانند شبکه حمل و نقل کشور، شبکه گاز و کلا شبکه صنایعی که مسئولیت آن با دولت است. کی دیگر از حوزه هایی که بر عهده دولت است توجه به عدم تعادل های جغرافیا و جمعیت کشور است که موضوع استقرار جمعیت در پهنه کشور را دنبال می کند و بیشتر در حیطه آسیب شناسی و جهت گیری های بلند مدت است.
نیلی افزود: نگاه به موقعیت جغرافیایی کشور در ارتباط با بیرون کشور است. مثلا اینکه با کشور ترکیه به عنوان کشوری همسایه چه رویکردی داشته باشیم و یا با همسایگان شمالی و شرقی چه رویکرد و مناسباتی را ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: موضوع دیگر،سطح بندی جغرافیایی ارائه خدمات در کشور است. مثلا لزومی ندارد 2 فرودگاه در 2 شهر کوچک و چسبیده به هم ساخته شود که اصلا پروازی در آنها صورت نمی گیرد و یا اینکه مثلا ما نباید اعلام کنیم در یک شهر ،چرم تولید شود و در شهر دیگر یک صنعت دیگر. بلکه باید این حق انتخاب با مردم آن منطقه باشد و بخش خصوصی تصمیم بگیرد که در چه حوزه ای وارد شود.
نیلی افزود:اگر این اتفاق تا کنون نیفتاده، باید به دنبال دلایل آن باشیم. حتما سیاست های نادرستی در سطح اقتصاد کلان اتخاذ شده که منجر به عدم رقابتی شدن فرصت های جغرافیایی و فرصت های طبیعی شده است. لازم نیست جداولی را تهیه کنیم که به استانها الزام کنیم چه کاری انجام شود و چه کاری انجام نشود.
وی در پایان گفت: در نهایت پیشنهاد میکنم در 5 سرفصل این حوزه ها که در راس آن منابع طبیعی، صنایع شبکه ای، سطح بندی ارائه خدمات، عدم تعادل های جغرافیا و جمعیت و مزیت های جغرافیایی کشور را شامل می شوند به عنوان مقوله های آمایش پذیرفته شود.اما نکته مهم قبول 3 ضابطه مورد اشاره می باشد که در صورت تغییر آن ضابطه ها، ساختار کلی برنامه پیشنهادی به هم می ریزد.
لازم به ذکر است مراسم اختتامیه همایش آمایش سرزمین، زیربنای توسعه فردا پنچ شنبه 29 خرداد ماه در سالن جامعه مهندسان مشاور برگزار خواهد شد.
