مدیر جایزه ادبی «مهرگان» در اولین نشست استانی خود علاوه بر تاریخچه و روند برگزاری این جایزه درباره آسیب‌های فضای ادبی کشور نیز سخن گفت.
به گزارش خبرنگار ایسنا-منطقه اصفهان، علیرضا زرگر در اولین نشست استانی خود با اهالی فرهنگ و ادب اصفهان که عصر 23 تیرماه در شهر کتاب اصفهان برگزار شد، گفت: جایزه مهرگان، قدیمی‌ترین جایزه مستقل و خصوصی ایران است که فعالیت خود را از مهرماه سال 87 با انتخاب بهترین رمان فارسی آغاز کرده و با اهدای جایزه در دیگر بخش‌های ادبی و علمی ادامه داده است. هدف بنیاد فرهنگی و غیرتجاری مهرگان، کمک به اعتلای ادبیات، علم و هنر، ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی و ارتقای دانش زیست‌محیطی مردم بوده  و کوشیده است با اعطای جایزه، انگیزه بیشتری در نویسندگان و فعالان محیط‌ زیست به وجود آورده و زمینه معرفی، فروش و توزیع بهتر کتاب‌ها و ترجمه آن‌ها را فراهم کند. 
وی ادامه داد: جایزه مهرگان در حال حاضر در دو حوزه و 9 بخش برگزار می‌شود که شش بخش آن در حوزه ادبیات داستانی معاصر با عنوان «مهرگان ادب» در داخل و خارج از ایران و سه بخش در حوزه علم، با عنوان «مهرگان محیط‌ زیست» است. در طول دو دهه برگزاری جایزه، قریب شصت نفر از چهره‌های برجسته ادبی و علمی کشورمان هیئت‌داوران جایزه مهرگان را در بخش‌های مختلف تشکیل داده‌اند و در این مدت، بیش از یک‌صد نفر از نویسندگان، پژوهشگران و تلاشگران محیط‌زیست به‌عنوان برگزیدگان جایزه معرفی‌شده‌اند.
مدیر جایزه ادبی مهرگان تصریح کرد: جایزه مهرگان به‌صورت سالانه، یا دوسالانه به کتاب‌های برگزیده ادبی و علمی و یا پژوهندگان و تلاشگران عرصه محیط‌ زیست تعلق می‌گیرد و برابر تقویم زمانی جایزه مهرگان، مراسم نهایی اهدای جایزه در مهرماه و در صورت مهیا نبودن شرایط، در یکی از ماه‌های دیگر سال در مکان عمومی برگزار می‌شود.
وی افزود: جایزه بخش «مهرگان ادب» به بهترین رمان، بهترین مجموعه داستان کوتاه، یک عمر تلاش در عرصه نوشتن، بهترین رمان نوجوان، بهترین رمان انتشار یافته به زبان فارسی در خارج از ایران و بهترین مجموعه داستان انتشار یافته به زبان فارسی در خارج از ایران تعلق می‌گیرد و «مهرگان طلایی» جایزه‌ای برای بهترین رمان از میان رمان‌های منتخب جایزه مهرگان در طول یک دهه است.
زرگر با اشاره به بخش «مهرگان علم» گفت: در بخش «مهرگان علم» به بهترین کتاب و برترین تشکل مردم‌نهاد برای یک عمر تلاش در عرصه محیط‌ زیست جوایزی اهدا می‌شود و جایزه مهرگان، در سه سطح تندیس مهرگان، جایزه نقدی و لوح تقدیر برای برگزیده اصلی، لوح تحسین هیئت‌داوران برای برگزیدگان دوم و سوم و لوح تقدیر برای یک یا دو نویسنده راه‌یافته به مرحله نهایی است.
مدیر جایزه ادبی مهرگان با اشاره به اینکه عمر جوایز ادبی بخش خصوصی در کشور ما کوتاه است، اظهار کرد: جوایزی که در بخش خصوصی ورود پیدا می‌کنند  باید دوام و بهبود روش داشته باشند. این جوایز باید با یکدیگر تعامل داشته باشند تا انتخاب‌های سنجیده‌تری نسبت به آثار صورت گیرد. الزامی نیست که همه جوایز مثل هم برگزیده داشته باشند، دامنه سلیقه‌ها، علایق مختلف داوران و همین‌طور نویسندگان، ایجاب می‌کند که جوایز باهم تفاوت داشته باشند و این تفاوت به نظر بنده خوب است.
وی خاطرنشان کرد: نهاد مستقل و پرداخت بهای استقلال همواره باید مورد توجه جوایز بخش خصوصی باشد. جایزه مهرگان نه دارای بودجه‌های وحشتناکی است که در بخش دولتی هزینه می‌شود و نه ما می‌خواهیم چنین بودجه‌ای داشته باشیم. جایزه مهرگان چند همراه دارد که در بخش‌های مختلف به جایزه مهرگان کمک مالی می‌کنند.
زرگر ادامه داد: در طول 20 سال برگزاری جایزه مهرگان طلایی، 42 اثر برگزیده و یا تحسین و تقدیر شده‌اند و قرار است امسال یک رمان دیگر توسط داوران بخش‌های این جایزه، به مجموع 42 اثر برگزیده اضافه شود.
مدیر جایزه ادبی مهرگان با اشاره به همراهان این جایزه گفت: از زمان شروع بحث جایزه مهرگان طلایی، افراد زنده‌یادی مثل کریم امامی، علی‌محمد حق‌شناس، فتح‌الله بی‌نیاز، علی پازوکی در بخش‌های علم و ادب به این جایزه کمک می‌کردند. 22 سال قبل، خانمی به دفتر مهرگان رجوع کرد و درخواست داشت که مبلغ جایزه نقدی مهرگان را تأمین کند و آن فرد کسی نبود جز زنده‌یاد بانو شکوه فرگاه، که نزدیک به پنج تا شش سال با این جایزه همراهی کرد. همراهی خانم اکرم طاهرپور که هم‌اکنون در قید حیات هستند نیز به همین شکل بود. برای کمک مالی به این جایزه جمعی از علاقه‌مندان همیشه اعلام آمادگی می‌کنند اما حقیقت این است که توان مالی آن‌ها بیشتر از مبلغ نقدی جایزه نیست.
وی یادآور شد: مبلغ نقدی جایزه مهرگان، طی بیست سال فعالیت خود تغییری پیدا نکرده و همان یک‌میلیون تومان است. کوششی که ما در مهرگان کردیم و مدیون محبت و همراهی داوران و افراد همکار با جایزه مهرگان بوده، این است که این جایزه با یک داوری منصفانه در چارچوب معیارهای حرفه‌ای و با فاصله از حلقه‌ها و نحله‌های ادبی این سال‌ها به کار خود ادامه بدهد. البته وجود این حلقه‌ها و نحله‌های  ادبی بد نیست اما مهرگان ناچار است که جانب احتیاط را رعایت کند. زحمت و بار اصلی جایزه مهرگان بر دوش داوران این جایزه است و ما صرفاً می‌کوشیم که بستری را فراهم آوریم تا در این بستر، یک داوری عادلانه و منصفانه در چارچوب و معیارهای حرفه‌ای شکل بگیرد.
زرگر، با بیان اینکه ای‌کاش تشکل‌های مدنی در کشورمان عمری بالغ‌بر صد سال داشتند، گفت: با نگاهی به جوایز ادبی‌ای مثل فمینا، مَن بوکر، نوبل و... درمی‌یابیم که همه این جوایز، عمری بیش از یک قرن دارند اما در کشور ما که از پشتوانه ادبی خوبی هم برخوردار بوده، در نهایت عمر جایزه ادبی مهرگان به بیست سال می‌رسد و بقیه جوایز نیز امیدواریم که به بیست سال برسند. 
مدیر جایزه ادبی مهرگان تأکید کرد: دولت باید دست از سر جوایز بخش خصوصی بردارد. دولت باید اجازه بدهد نهادهای مدنی که دقیق‌ترین داوری‌ها را دارند و اگر اشتباه کنند، می‌شود از آن چشم‌پوشی کرد به عرصه آمده و کار کنند. 
وی افزود: نهادهای مدنی عمر طولانی‌ای در کشور ما ندارند. افرادی چون اسکندر فیروز، بنیان‌گذار محیط‌زیست ایران، هوشنگ ضیایی، عبدالحسین وهاب‌زاده بنیان‌گذار مدارس طبیعت در ایران، محمد درویش، منصور وصالی، محمدرضا داعی، بهرام معلمی ، کاوه فیض الهی، اسماعیل عباسی، نسرین معظمی، مهناز مظاهری و... از داوران علمی این جایزه هستند و طبیعی است که آن‌ها به شکل‌گیری مهرگان علم کمک کرده‌اند. کتاب‌های این عرصه نیز به چاپ‌های نسبتاً بالا رسیده، هر چند کتاب‌های علمی را با کتاب‌های ادبی قابل قیاس نیست چون کتاب‌های علمی ساختار متفاوتی به لحاظ نشر ندارند و قیمتشان هم به‌مراتب بالاتر است.
زرگر تصریح کرد: در دوره‌های سالانه مهرگان، داوران، سه ماه قبل از مراسم مجاز به مصاحبه مطبوعاتی و نقد کتاب‌ها نیستند و در جوایز دوسالانه ما این ممنوعیت به  شش ماه می‌رسد. نگاه ما به سمن‌ها و نهادهای مدنی در حوزه محیط‌ زیست، نگاهی سنجه‌ای است با این پرسش که آن‌ها چقدر به مباحث محیط‌ زیست ملی توجه دارند؟ نه‌تنها در مهرگان علم بلکه در مهرگان ادب هم از دواران خواسته‌شده نگاه شهری و استانی در انتخاب آثار و کتاب‌ها نداشته باشند. ما وقتی موفق هستیم که اثری را مورد ارزیابی قرار دهیم و سنجه‌های مورد داوری ما پیرامون خود آن اثر باشد.
وی با اشاره به حضور مهرگان پس از بیست سال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب اظهار کرد: دلیل حضور امسال مهرگان، دیده شدن نبود  بلکه حضور در بین لایه‌های مختلف مردم بود. البته متأسفانه یک ساعت مانده به برپایی اولین نشست علمی و ادبی مهرگان درب سالن را بستند و اجازه ندادند که نشست جایزه مهرگان برگزار شود.
مدیر جایزه ادبی مهرگان با اشاره به ویژگی بخش مهرگان طلایی گفت: مهرگان طلایی فرقی بین نویسنده‌ای که زنده است و نویسنده‌ای که در قید حیات نیست نمی‌گذارد و همه نویسندگان در 42 عنوان با هم رقابت می‌کنند.
زرگر در رابطه با بخش مهرگان ادب خارج از ایران تصریح کرد: این بخش از جایزه مهرگان پس از 20 سال برای نخستین بار دیده شده و شامل رمان‌ها و مجموعه داستان‌هایی است که در سال 2017 و 2018 در خارج ایران به زبان فارسی چاپ شده.
وی افزود: قدری از نابسامانی و آسیب‌هایی که امروزه در کشور با آن مواجهیم تقصیر خودمان است. به یاد دارم در دهه‌ای که ما جوان یا نوجوان بودیم، جمعیت کشور حدود 25 میلیون نفر بود و شمارگان کتاب‌ها در آن زمان ده هزار، پنج هزار و در چاپ‌های نوآورانه بود و با قیمت نازل و کاغذ کاهی چاپ می‌شد و موجبات دیده شدن آثار را فراهم می‌کرد اما متأسفانه در سال‌های اخیر قیمت کاغذ که می‌توانست مدیریت شود، از بندی 70 هزار تومان در سال گذشته، به بندی 570 هزار تومان رسیده است.
مدیر جایزه ادبی مهرگان ادامه داد: شنیده‌ام که برخی ناشرها به دلیل گرانی، برخی حوزه‌های کاری را متوقف یا تعطیل کرده‌اند و طبیعی است که  سوء مدیریت‌ها در بخش‌های مختلف اثر بگذارد و ایجاد اشکال کند. ما باید با مسئولان بحث کنیم که مقداری حوزه جوایز و نشر را رها کنند. بنده تقریباً حدود 42 یا 43 سال است که ناشران را می‌شناسم، یعنی ناشری نیست که چند کتاب خوب داشته باشد و آن را نشناسم. به‌جرأت می‌گویم که ما در کشور 200 ناشر پرکار موفق نداریم اما امسال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شاهد حضور 2 هزار و 500 موسسه انتشاراتی بودیم و 17 هزار مجوز نشر هم داریم. این انبوه‌سازی، در هر حوزه‌ای، چه در اقتصاد و چه در فرهنگ باعث آفت‌هایی است. 
زرگر خاطرنشان کرد: بنده به‌هیچ‌عنوان مخالف شبکه‌های مجازی نیستم ولی نرم‌افزارهای تحت وب، فرهنگ نمی‌سازند، بلکه خوراک‌های کوچکی را فراهم می‌آورند که نصرت کریمی درباره آن تعبیر خوبی دارد «محتوای فضای مجازی مثل آدامس چشم است، شما آن را می‌بینید ولی هیچ حسی به مطالعه آن ندارید.»
مدیر جایزه ادبی مهرگان با انتقاد از جای خالی مجلات نقد ادبی در کشور گفت: در دهه 30 و 40  تعداد زیادی مجله نقد ادبی وجود داشت و افرادی که در این مجلات کار می‌کردند، با وسواس و دقت بالا به تولید محتوا می‌پرداختند. امروز ما بیش از گذشته به چنین مجلاتی نیاز داریم تا عده‌ای تعارف را کنار گذاشته و آسیب‌های موجود را نقد کنند.

انتهای پیام
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.