حجت الاسلام مهریزی: اولین صنفی که روحانیت را نقد کرده خود روحانیون هستند

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبری جماران، حجه الاسلام والمسلمین مهریزی از محققین و پژوهشگران این مجموعه طی سخنانی به بیان تعدد دیدگاه ها و نگرش ها به نهاد روحانیت در تاریخ معاصر ایران پرداخت و برخی از نگرش های روحانیون به خود را بیان کرد.

همایش منشور روحانیت با عنوان "روحانیت، نگرش ها و نگارش ها" توسط موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(س) نمایندگی قم برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبری جماران، به مناسبت بیست و دومین سالگرد انتشار پیام بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران -حضرت امام خمینی(س)- به حوزه ها و روحانیون، همایش منشور روحانیت با عنوان "روحانیت، نگرش ها و نگارش ها" روز دوشنبه دوم اسفند از ساعت 30/8 تا 13در محل نمایندگی موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(س) درقم برگزار شد و آیت الله العظمی گرامی، حجه الاسلام والمسلمین سیدعلی خمینی و سایر سخنرانان به بررسی ابعاد و زوایایی مختلف این منشور پرداختند.

این مراسم به مناسبت سالگرد انتشار این پیام و تدوین اثر پژوهشی "روحانیت، نگرش ها ونگارش ها" توسط محققین موسسه فرهنگی دین پژوهی بشرا برگزار گردید.

حجه الاسلام والمسلمین مهریزی در این باره گفت: طیف‌های مختلفی بخصوص در این صد ساله از تاریخ معاصر ایران درباره روحانیت نظر داده اند. شاید هفت هشت قشر راجع به روحانیت حرف و تحلیل دارند، درست یا نادرستش را کاری نداریم.

وی افزود: اما روحانیت برای اینکه بتواند جایگاهش را در مسیر درستی قرار دهد باید این نگاه ها را دریافت و تحلیل کند. خود روحانیون اولین کسانی اند که راجع به روحانیت نقد واظهار نظر کرده اند. در دوره معاصر دانشگاهیان، ادبا، توده های عمومی مردم، سیاستمداران، پادشاهان، خاورشناسان، روشنفکران مذهبی و غیر مذهبی درباره روحانیت سخن گفته اند و گردآوری این دیدگاه ها و تحلیل آنها قابل توجه است.

وی با اشاره به فرصت اندک سخنرانی ادامه داد: قدیمی ترین نقدها و ارزیابی ها از روحانیت را خود روحانیون داشته اند. شاید قدیمی ترین کتاب را ملاصدرا نوشته است. سال1037ه.ق "رساله سه اصل" ملاصدرا که میان آثارش اثر فارسی او به شمار می آید در نقد روحانیت است. در ضمن رساله "سه اصل" ایراداتی را که به صنف روحانیون وارد می شود باز گو می کند. بعد از او شاگردش فیض کاشانی است. منتهی فیض کاشانی در لابه لای آثارش به این موضوع می پردازد.

مهریزی ادامه داد: فرد دیگری که تقریباً به صورت قابل توجه درباره روحانیون و آفاتشان صحبت کرده مرحوم نراقی در جامع السعادت است. ایشان آنجا که مغرورین را ذکر می کند، ایشان را به هفت طایفه تقسیم می کند و از این هفت طایفه، دو طایفه به روحانیون بر می گردد. می فرماید: "طایفه سوم از اهل غرور و غفلت اهل علمند و مغرورین این طایفه بسیارند." و ادامه می دهد: "طایفه چهارم وعاظ واهل منبرند." جالب است حدود ده صفحه از چاپ قدیمی این کتاب که در قطع وزیری است مرحوم نراقی به این بخش اختصاص داده است که من برخی از تکه های قابل توجه اش درباره اهل علم می خوانم: "یک عده اکثر عمر خود را صرف علم کلام و مجادلات نموده و اکثر اوقات خود را صرف تعلیم آداب منازعه رسانیده ... فرقه دیگری هستند که کمال را منحصر در عبارت فهمی می دانند و روزگار عزیز خود را صرف فهمیدن مطالب غیر که صحت آنها معلوم نیست می کنند، بلکه گاه است از برای عبارتی وجوه بسیار و بی شمار پیدا می کنند و مدت های مدید از عمر را به دانستن احتمالات عبارت مخالف مذهبی یا فلان صرف می کنند طایفه دیگر اوقات خود را مصروف بر تعلم صرف و نحو و معانی و بیان و شعر می کنند. گروهی دیگر هستند که مشغول علم شرعیت می شوند و لکن بر فن معاملات از علم فقه اختصار می کنند و فروع نادره و شاذه در آن تتبع می کنند و از علم عبادات و اخلاق و اشتغال به طاعات دور می افتند و فرقه دیگر بر فن معاملات و عبادات هر دو سعی می کنند ولکن از قدر ضرورت از آنها تجاوز می کنند و در مسایل غیر مهمه و فروع اوقات را صرف می کنند واز آنچه مقصود از علم شریعت است که تهذیب اخلاق باشد باز می مانند."

وی در ادامه افزود: تا آنجا که مرحوم نراقی آخرین قسمت را ذکر می کند: "فرقه دیگر هستند که پا بر مسند حکومت و شرع نهاده و خود را مفتی یا قاضی یا صدراالاسلام می نامند" و بعد توضیح می دهد: "فی الجمله اصناف مغرورین اهل علم بسیار است و کسی که تامل کند می داند که تبلیس و تدلیس وافعال ذمیمه و صفات رذیله بعضی از ایشان به جایی منتهی شده که وجود ایشان ضرر اسلام و مسلمین و موجب خرابی دین مبین، مردن ایشان نفع ایمان و بر طرف شدن ایشان باعث استقامت امر مومنان است چه ایشان دجال دین وعلمدار لشکر شیاطین اند." مرحوم نراقی در بخش دیگر نیز می گوید: "طایفه چهارم هم واعظان اند و اهل غرور و غفلت ایشان نیز بسیارند."

مهریزی ادامه داد: جالب است که توجه شود قدیمی ترین و اولین صنفی که روحانیت را نقد کرده خود روحانیون هستند. نگاه بیرونی به روحانیون و دریافت دیدگاه ها، عیب ها و ایرادها و آسیب ها یکی از چیزهایی است که می تواند روحانیت را در مسیر اهداف دینی و رسالت راستینش مستقیم بدارد.

مهریزی در پایان افزود: کتابی که چاپ می شود از پانزده مقاله تشکیل شده است و شامل تحلیل شخصیت های دوران معاصر است دیدگاه های افرادی نظیر حضرت امام، شهید بهشتی، شهید مطهری، امام موسی صدر و مرحوم فضل الله را تشریح می کند. ولی جای تحلیل و دیدگاه اصناف دیگر در مورد روحانیت خالی است که باید در آثار دیگر پر شود.