اسرائیل غاصب را از این قاعده مستثنی میکنند و رابطه با سایر کشورها، از جمله آمریکا و شوروی را منوط به عدم مداخله در امور داخلی ایران و حسن روابط میدانند و میفرمایند:«ما با اسرائیل چون غاصب است و در حال جنگ است با مسلمین، روابطی نخواهیم داشت. و اما آمریکا و شوروی؛ اگر دخالت در امور داخلی ما نکنند و با ما روابط حسنه داشته باشند با آنها روابط برقرار خواهیم کرد».(صحیفه امام،ج۵، ص۳۸۰)
امام بر استقلال کشور تأکید میکند و راه آن را در درک هویت ملی و دینی میداند و میگوید:«هیچ ملتى نمیتواند استقلال پیدا بکند الّا اینکه خودش، خودش را بفهمد. مادامى که ملتها خودشان را گم کردند و دیگران را به جاى خودشان نشاندند، استقلال نمیتوانند پیدا کنند. کمال تأسف است که کشور ما که حقوق اسلامى و قضاى اسلامى و فرهنگ اسلامى دارد، این فرهنگ را، این حقوق را نادیده گرفته است و دنبال غرب رفته است. همچو غرب در نظر یک قشرى از این ملت جلوه کرده است که گمان مىکنند غیر از غرب هیچ خبرى در هیچ جا نیست. و این وابستگى فکرى، وابستگى عقلى، وابستگى مغزى به خارج، منشأ اکثر بدبختیهاى ملتهاست و ملت ماست».(صحیفه امام، ج۱۲، ص۴)
امام رابطه ای را قبول دارد که انسانی باشد و به عنوان نمونه در مورد رابطه با کشورهای همجوار میفرمایند:«ما با شما که همجوار ما هستید و فرسخها بین دو کشور مرز مشترک است، مایلیم که به طور مسالمتآمیز، به طور انسانی رفتار کنیم»(صحیفه امام،ج۶، ص۲۲۰) و در جای دیگر میفرمایند:«اسلام برای همه است، دلسوز برای بشر است. ما هم تابع اسلامیم، ما هم دلسوزیم برای بشر. ما با هر کس که با ما به طور انسانی رفتار کند ما با او دوستیم» (صحیفه امام،ج۱۱،ص ۱۴) و روی احترام به حق حاکمیت ملتها، رعایت تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور یکدیگر تأکید میکند و در پاسخ به پیام تبریک برژنف رئیس هیأت حاکمه اتحاد جماهیر شوروی به مناسبت شصتمین سالگرد روابط ایران و شوروی مینویسد:«ضمن ابراز احترام متقابل امید است به همان گونه که در پیام خود آرزو کردهاید احترام به حق حاکمیت ملتها و تمامیت ارضی کشورها و عدم مداخله در امور دیگران پیوسته مورد توجه شما و سایر رهبران جهان باشد و روابط میان کشورها روابط دوستانه به معنای واقعی آن بوده و برقرار گردد».(صحیفه امام،ج۱۲، ص۳۴۲)
امام خمینی(س) در تمام سالهای زعامت و رهبری و به ویژه در سالهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و در دوره جمهوری اسلامی همواره بر ارتباط با کشورهای دیگر تأکید کردند و سیاست انزوا، انعزال و دیوار کشیدن بر دور مرزهای کشور را رد کردند که به عنوان نمونه به چند مورد از مواضع معظم له در این جا اشاره میشود:«ما نمیخواهیم در یک کشوری زندگی کنیم که از دنیا منعزل باشد، ایران امروز نمیتواند این طور باشد، بلکه کشورهای دیگر هم نمیتوانند این طور باشند، که در یک جا بنشینند و مرزهایشان را ببندند، این غیر معقول است. امروز دنیا مانند یک عایله و یک شهر است، و یک شهر دارای محلههای مختلفی است که با هم ارتباط دارند. وقتی دنیا وضعش این طور است ما نباید منعزل باشیم. ما باید با کشورهایی که با ما هستند و ما را اذیت نمیکنند، روابط داشته باشیم و آقایان در این فکر باشند که روابط را تحکیم کنند».( صحیفه امام،ج۱۹، ص۴۱۳) و در جای دیگر تأکید میکنند که:«ما خواهان قطع روابط نیستیم. ما خواهان قطع وابستگیهای ایران به دُوَل خارجی هستیم»(صحیفه امام، ج۵، ص۴۶۷) و نیز با تأکید بر سیاست ضد استعماری انقلاب اسلامی بر سیاست درهای باز تأکید میکنند و میگویند:«ما هرگز داخل درهای بسته زندگی نمیکنیم، ولی این درها را نیز برای استعمارگران باز نمینماییم... روابط خارجی ما بر اساس حفظ آزادی، استقلال و حفظ مصالح و منافع اسلام و مسلمین است و بر این اساس با هر کشوری که مایل باشد با احترام متقابل عمل میکنیم»(صحیفه امام،ج۵، ص۸۰) و در پاسخ به خبرنگار روزنامه لس آنجلس تایمز در خصوص چگونگی روابط با آمریکا میگویند:«ما با تمام دولتها، در صورتی که دخالت در امور داخلی ما نکنند و برای ما احترام متقابل قائل باشند، با احترام رفتار میکنیم»(همان)
البته اسرائیل غاصب را از این قاعده مستثنی میکنند و رابطه با سایر کشورها، از جمله آمریکا و شوروی را منوط به عدم مداخله در امور داخلی ایران و حسن روابط میدانند و میفرمایند:«ما با اسرائیل چون غاصب است و در حال جنگ است با مسلمین، روابطی نخواهیم داشت. و اما آمریکا و شوروی؛ اگر دخالت در امور داخلی ما نکنند و با ما روابط حسنه داشته باشند با آنها روابط برقرار خواهیم کرد».(صحیفه امام،ج۵، ص۳۸۰)
آنچه ملاحظه کردید گوشهای از سنت و سیره بنیانگذار انقلاب اسلامی در مورد ارتباط با سایر کشورها است. در آثار پژوهشی محققین نیز یافتههای بسیاری وجود دارد که علاقمندان میتوانند به این منابع مراجعه کنند. در یکی از این گزارشهای پژوهشی پس از بحث و بررسی گسترده درباره رابطه ایران و آمریکا چنین نتیجهگیری میکنند که رابطه سالم با این کشور شامل شروطی به قرار ذیل است: ۱. احترام متقابل ۲. اصل تعیین سرنوشت ۳. پرهیز از هرگونه سلطهجویی و سلطهطلبی ۴. حفظ منافع ملی ۵. برقراری عدالت.
