محمدابراهیم باستانی پاریزی، استاد تاریخ، مترجم و پژوهشگر برجسته ایرانی در سوم دی ۱۳۰۴ در پاریز استان کرمان به دنیا آمد. 

 

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه و ادب این مرز و بوم و کسانی که کارنامه پر افتخارشان مایه مباهات سرزمین ایران است، در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های شاخص عرصه پژوهش را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی محمد ابراهیم باستانی پاریزی، نویسنده، مترجم، پژوهشگر ایرانی اختصاص دارد.

 

اطلاعات فردی

محمدابراهیم باستانی پاریزی 

زمینه فعالیت نویسنده، تاریخ‌دان.

تولد ۳ دی ۱۳۰۴، پاریز، استان کرمان.

ملیت ایرانی، والدین حاج آخوند پاریزی

 

زندگینامه محمد ابراهیم باستانی پاریزی

محمد ابراهیم باستانی پاریزی در سوم دی‌ ماه 1304 در کوهستان پاریز متولد شده است. وی تا پایان تحصیلات ششم ابتدایی در پاریز تحصیل کرد و در عین حال از محضر پدر خود مرحوم حاج آخوند پاریزی هم بهره می‌ برد.

 

در همین رابطه بخوانید: 

محمدتقی آقا نجفی اصفهانی که بود؟/علت انتقال وی به وسیله دربار به تهران و مجددا به اصفهان چه بود؟

محمدبن حسن بن زین الدین عاملی کیست؟/نسبت او با شهید ثانی چیست؟/برخی از بزرگان درباره او چه گفته اند؟/از مهم ترین ویژگی‌های اخلاقی اش چه بود؟

از زندگی عالم برجسته سید اسماعیل نوری طبرسی چه می دانید؟/وی در محضر کدام بزرگان شاگردی کرد؟

عبدالحسین زرین کوب که بود؟/کدام شاخه های علم، حوزه مطالعاتی وی را در بر می گرفت؟/مهمترین آثار استاد کدامند؟

آیت الله سید جعفر کریمی که بود؟/وی چه مسئولیت مهمی در دفتر امام و آیت الله خامنه ای برعهده داشت؟/وصیت امام به ایشان چه بود؟

آیت الله عباس حسینی کاشانی که بود؟/چرا به او ایوب العلما می گفتند؟/ نسبت وی با شهید بهشتی و آیت الله کاشانی چه بود؟

آیت الله العظمی یوسف مدنی که بود؟/عنایت علامه طباطبایی به وی چه بود؟/چه کسی بر وی نماز خواند؟

 

پس از پایان تحصیلات ابتدایی و دو سال ترک تحصیل اجباری، در سال 1320 تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و پس از اخذ دیپلم در سال 1325 برای ادامه‌ تحصیل به تهران آمد و در سال 1326 در دانشگاه تهران در رشته‌ تاریخ تحصیلات خود را پی گرفت.

 

در آذر 1330 از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و برای انجام تعهد دبیری به کرمان بازگشت. در همین ایام با همسرش شادروان حبیبه حایری ازدواج کرد و تا سال 1337 خورشیدی که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد، در کرمان ماند.

 

باستانی پاریزی دوره‌ دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارائه‌ پایان‌نامه‌ ای درباره‌ ابن اثیر دانشنامه‌ دکترای خود را دریافت کرد.

 

وی کار خود را در دانشگاه تهران از سال 1338 با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات شروع کرد و بعدها استاد تمام‌وقت آن دانشگاه شد.

از باستانی پاریزی یک پسر به نام حمید و یک دختر به نام حمیده دارد به یادگار مانده است.

 

فعالیت‌های فرهنگی

شوق نویسندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی در پاریز و با خواندن نشریاتی مانند حبل المتین، آینده و مهر برانگیخته شد. باستانی، اولین نوشته‌ های خود را در سال‌ های ترک تحصیل اجباری (1318 و 1319) در قالب روزنامه‌ ای به نام باستان و مجله‌ای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر م ی‌کرد و دو یا سه مشترک داشت.

 

اولین نوشته‌ی او در جراید آن زمان، مقاله‌ ای بود با عنوان «تقصیر با مردان است نه زنان» که در سال 1321 در مجله‌ بیداری کرمان چاپ شد. پس از آن به عنوان نویسنده یا مترجم از زبان‌ های عربی و فرانسه مقالات بی‌شماری در روزنامه‌ ها و مجلاتی مانند کیهان، اطلاعات، خواندنی‌ ها، یغما، راهنمای‌ کتاب، آینده، کلک و بخارا چاپ کرده است.

 

اولین کتاب باستانی پاریزی پیغمبر دزدان نام دارد که شرح نامه‌ های طنزگونه‌ شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولین بار در سال 1324 در کرمان چاپ شده است. وی بیش از شصت عنوان کتاب تالیف (و بعضا ترجمه) کرده است. کتاب‌ های باستانی پاریزی برخی به صورت مجموعه‌ برگزیده‌ ای از مقالات وی‌اند که به صورت کتاب جمع‌ آوری شده است و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شده‌ اند.

 

از میان نوشته‌ های او، هفت کتاب با عنوان «سبعه‌ ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند، مانند خاتون هفت قلعه، آسیای هفت سنگ و ... بعدا کتاب هشتمی با عنوان هشت‌ الهفت به این مجموعه‌ هفت‌تایی اضافه شده است.

 

به جز کتب و مقالات، باستانی پاریزی شعر هم می‌ گوید و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سروده است. منتخبی از شعرهای خود را در سال 1327 در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رسانده است. از جمله یکی از غزل‌ هایش با مطلع «یاد آن شب که صبا بر سر ما گل می‌ ریخت» توسط مرحوم بنان در یادبود مرحوم صبا خوانده شده است.

 

سبک نگارش

بر خلاف عمده کتاب‌های تاریخی که نثری سرد و سنگین دارند، بیشتر نوشته‌ های تاریخی باستانی پاریزی پر از داستان‌ ها و ضرب‌المثل‌ ها و حکایات و اشعاری است که خواندن متن را برای خواننده آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌ کند.

 

به علاوه کتاب‌ های باستانی پاریزی معمولاً پاورقی‌ های بسیار مفصلی دارند که گاهی از خود متن هم مفصل‌تر است.[۱]

 

کتاب شناسی

 فهرست کتاب‌ های باستانی پاریزی به این شرح است:[۲]

الف ــ مربوط به کرمان نخستین چاپ

آثار پیغمبر دزدان (چاپ هفدهم 1382)1324

نشریه فرهنگ کرمان (چاپ کرمان) 1333

راهنماى آثار تاریخى کرمان (چاپ کرمان) 1335

دوره مجله هفتواد (چاپ کرمان) 1337 ــ 1336

تاریخ کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ وزیرى، چاپ چهارم، 1374) 1340

منابع و مآخذ تاریخ کرمان 1340

سلجوقیان و غز در کرمان (چاپ دوم 1373) 1343

فرماندهان کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ شیخ یحیى، چاپ سوم، 1371) 1344

جغرافیاى کرمان (تصحیح و تحشیه جغرافى وزیرى، چاپ پنجم، 1384) 1346

گنجعلى خان (چاپ سوم 1367) 1353

وادى هفت واد (انجمن آثار ملى، جلد اول) 1355

تاریخ شاهى قراختائیان 1355

تذکره صفویه کرمان 1369

صحیفه الارشاد (پایان صفویه) 1384

ب ــ مجموعه هفتى (سبعه ثمانیه)

خاتون هفت قلعه (چاپ ششم 1380) 1342

آسیاى هفت سنگ (چاپ هفتم 1383) 1350

ناى هفت بند (چاپ ششم 1381) 1353

اژدهاى هفت سر (چاپ پنجم 1384) 1355

کوچه هفت پیچ (چاپ ششم 1370) 1355

زیر این هفت آسمان (چاپ پنجم 1368) 1358

سنگ هفت قلم (چاپ سوم 1368) 1358

هشت الهفت (چاپ دوم 1370) 1363

ج ــ سایر کتب:

یادبود من (مجموعه شعر) 1327

ذوالقرنین یا کوروش کبیر (ترجمه، چاپ نهم 1384) 1330

یاد و یادبود (مجموعه شعر، چاپ دوم، 1364) 1341

محیط سیاسى و زندگى مشیرالدوله (چاپ دوم، جیبى 1341) 1341

اصول حکومت آتن، ترجمه از ارسطو1341 (با مقدمه استاد دکتر غلامحسین صدیقى، چاپ چهارم 1383)

تلاش آزادى (چاپ هفتم 1383، برنده جایزه یونسکو) 1347

یعقوب لیث (چاپ هشتم 1382)1344 (این کتاب به زبان عربى ترجمه و در قاهره چاپ و منتشر شده است. 1976)

شاه منصور (چاپ ششم 1377) 1348

سیاست و اقتصاد عصر صفوى (چاپ پنجم 1378) 1348

اخبار ایران از ابن اثیر (ترجمه الکامل، چاپ دوم 1364) 1349

از پاریز تا پاریس (چاپ هشتم 1381) 1351

شاهنامه آخرش خوش است (چاپ ششم 1383) 1350

حماسه کویر (چاپ چهارم 1382) 1356

تن آدمى شریف است...1357

نون جو و دوغ گو (چاپ پنجم 1383) 1357

جامع المقدمات (چاپ دوم 1367، جلد دوم 1373) 1363

فرمانفرماى عالم (چاپ چهارم 1377) 1364

از سیر تا پیاز (چاپ سوم 1379) 1367

مار در بتکده کهنه (چاپ سوم 1380) 1368

کلاه گوشه نوشین روان (چاپ سوم 1380) 1369

حضورستان (چاپ دوم 1370) 1369

هزارستان (چاپ دوم 1382) 1371

ماه و خورشید فلک (چاپ دوم 1376) 1371

سایه هاى کنگره (چاپ دوم 1376) 1371

بازیگران کاخ سبز (چاپ دوم 1384) 1373

پیر سبزپوشان (چاپ دوم 1379) 1373

آفتابه زرین فرشتگان (چاپ دوم 1377) 1373

نوح هزار طوفان (چاپ دوم 1380) 1375

در شهر نى سواران (چاپ دوم 1378) 1377

شمعى در طوفان (چاپ دوم 1383) 1378

خود مشت مالى 1378

محبوب سیاه و طوطى سبز 1378

درخت جواهر (چاپ دوم 1383) 1379

گذار زن از گدار تاریخ (چاپ دوم 1384) 1381

کاسه کوزه تمدن 1381

پوست پلنگ 1381

حصیرستان (چاپ دوم 1384) 1382

بارگاه خانقاه 1384

هواخورى در باغ با گوهر شب چراغ 1384

گرگ پالان دیده ۱۳۹۰

نادره مرد: یادنامه مرحوم حاج میرزا عبدالحسین حجتی کرمانی ۱۳۹۰

 

درگذشت

باستانی پاریزی صبح روز سه شنبه پنجم فروردین ۱۳۹۳ پس از یک ماه بیماری کبد در بیمارستان مهر تهران دیده از جهان فروبست و طبق وصیت خود در قطعه ۲۵۰ بهشت زهرا در کنار همسرش به خاک سپرده شد.

 

 پانویس

۱. باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، «مور بی چاره»، مجله بخارا، شماره 46

۲. دهباشی، علی «کتابشناسی آثار محمد ابراهیم باستانی پاریزی» مجله بخارا، شماره 46