در جنوب نوار غزه، جایی که جنگ ۲۱ ماهه، شهرها را به ویرانه و مردم را به صفهای طولانی گرسنگی کشانده، مراکز تازهتأسیس توزیع غذا به صحنهای از درگیری، خشونت، و بحران انسانی بدل شدهاند. هزاران فلسطینی که برای دریافت بستهای کمک غذایی کیلومترها پیادهروی کردهاند، در زیر سایه تانکهای اسرائیلی و شلیک هوایی مزدوران مسلح، بارها با گاز اشکآور، ازدحام مرگبار و حتی گلوله مواجه شدهاند. اسرائیل این مراکز را نشانهای از کاهش نفوذ حماس میداند؛ در حالیکه سازمانهای بینالمللی آنها را نقض صریح اصول بشردوستانه میخوانند. اکنون این مراکز، نهفقط مکانی برای توزیع غذا، بلکه میدان تازهای از رقابت سیاسی و نظامی شدهاند.
به گزارش سرویس ترجمه و بینالملل جماران، هزاران نفر زیر آفتاب سوزان و در صفی طولانی که از دومین شهر بزرگ نوار غزه به سمت جنوب امتداد یافته بود، ایستاده بودند؛ در حالی که یک تانک اسرائیلی بر آنها نظارت داشت. این افراد کیلومترها پیادهروی کرده بودند تا خود را به مرکز توزیع مواد غذایی در حومه شهر خانیونس برسانند. با افزایش جمعیت، مزدوران آمریکایی که از ورودی این مرکز محافظت میکردند، اقدام به شلیک هوایی کردند. سپس توزیع جعبههای مقوایی آغاز شد؛ جعبههایی که شامل آرد، ماکارونی، روغن و سایر اقلام خشک بود و برای تأمین نیازهای یک خانواده به مدت یک هفته در نظر گرفته شده بودند. دریافتکنندگان این جعبهها، بهسرعت محتویات آنها را در کیسههای سفید تخلیه کرده و محل را ترک کردند.
چند دقیقه بعد، هنگامی که محافظان تلاش کردند گروهی از زنان را برای قرار گرفتن در صف مقدم وارد محوطه کنند، جمعیت بهسمت جلو هجوم آورد و در نهایت وارد محوطه شد. پرتاب نارنجکهای گاز اشکآور نیز نتوانست جلوی هجوم مردم ناامید را بگیرد و در نهایت، محافظان توزیع بستهها را متوقف کرده و مرکز را تعطیل کردند.
این صحنهها که خبرنگار نشریه اکونومیست در تاریخ ۱۵ ژوئیه، در جریان بازدید کوتاهی از یک پست دیدبانی نیروهای اسرائیلی مشرف به مرکز توزیع شاهد آن بود، طی حدود دو ماه گذشته بارها تکرار شدهاند. در بسیاری از موارد، این درگیریها با تلفات انسانی همراه بودهاند که بخش زیادی از آن ناشی از تیراندازی نیروهای اسرائیلی بوده است. تنها یک روز پس از این بازدید، در تاریخ ۱۶ ژوئیه، دستکم ۲۰ نفر از کسانی که در صف دریافت غذا بودند، در جریان ازدحام جمعیت در همان محل جان خود را از دست دادند.
بنیاد بشردوستانه غزه (GHF)، که از ماه مه آغاز به توزیع مواد غذایی در چهار مرکز در جنوب و مرکز غزه کرده است، کشتهشدن این افراد را تأیید کرد. این بنیاد مدعی شده است که «دلیل قابلقبولی» دارد که باور کند جنبش اسلامگرای حماس، که همچنان کنترل بخشهایی از غزه را در اختیار دارد، افرادی را برای «تحریک عمدی ناآرامیها» به محل اعزام کرده است. این بنیاد همچنین استفاده از گاز اشکآور علیه جمعیت را رد کرده است.
پس از ۲۱ ماه جنگ، دستکم نیمی از جمعیت ۲.۱ میلیون نفری نوار غزه اکنون در شهر خانیونس و در چادرها و آلونکهای موسوم به «منطقه انسانی» در منطقه المواصی در نزدیکی ساحل مدیترانه متمرکز شدهاند. باقیمانده جمعیت در بخشهایی از شهر غزه و چند شهر کوچک دیگر در شمال ساکن هستند. در مرز مصر، شهر رفح — که زمانی بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشت — تقریباً بهطور کامل بر اثر بمبارانها و عملیات بولدوزری ارتش اسرائیل با خاک یکسان شده است.
ارتش اسرائیل سخنان مقامهای بهداشتی فلسطینی و آژانسهای سازمان ملل مبنی بر کشته شدن حدود ۷۰۰ شهروند غزهای در اطراف مراکز توزیع مواد غذایی را رد کرده و این آمار را «عمداً اغراقشده» خوانده است. با این حال، سربازان اسرائیلی که با روزنامه اسرائیلی هاآرتص گفتوگو کردهاند، گفتهاند دستور تیراندازی به سمت جمعیتهایی را دریافت کردهاند که تلاش میکردند به این مراکز دسترسی پیدا کنند. یک افسر ارشد ارتش اسرائیل اذعان کرده است که مواردی از «شلیکهای اشتباه» رخ داده و رویهها مورد بازبینی قرار گرفتهاند، اما استفاده از گلوله واقعی برای کنترل جمعیت را تکذیب کرده است.
ارتش اسرائیل مراکز توزیع وابسته به بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) را «نمونهای موفق» میداند. اسرائیل مدعی است این مراکز توانستهاند کنترل توزیع مواد غذایی را از حماس خارج کنند — گروهی که پیش از ممنوعیت ورود بخش عمدهای از کمکهای خارجی به نوار غزه، بر توزیع اقلام ارسالی از سوی نهادهای بینالمللی نظارت داشت. اسرائیل میگوید این اقدام، توان مالی حماس را تضعیف کرده و میزان نفوذ آن بر جمعیت غزه را کاهش داده است.
در مقابل، سازمانهای بینالمللی امدادرسان از جمله سازمان ملل، هرگونه ادعای کنترل حماس بر کمکهای آنها را رد کردهاند و از همکاری با بنیاد GHF خودداری کردهاند؛ چرا که این نهاد را ناقض اصول اساسی انساندوستانه میدانند. اسرائیل همچنین به برخی طایفهها و خاندانهای محلی اجازه داده است بهطور مستقل اقلام غذایی دریافت کنند. اسرائیل مدعی است این گروهها «کنترل حماس را به چالش میکشند».
گفتوگوهای غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس در دوحه، درباره آتشبس موقت که احتمال دارد به پایان جنگ منجر شود، تاکنون به نتیجه ملموسی نرسیده است. یکی از مطالبات اصلی حماس در این مذاکرات، تعطیلی مراکز GHF و واگذاری مجدد مسئولیت توزیع غذا به نهادهای امدادی بینالمللی است. ارتش اسرائیل میگوید همین مطالبه، نشاندهنده آن است که مراکز GHF به درستی نقش خود را ایفا کردهاند.
