باکو از «بازگشت بزرگ» ۷۵۰ هزار شهروند آذربایجان که پس از اولین درگیری در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی از قره باغ، ارمنستان و مناطق اطراف آن گریختند، صحبت کرده است
به گزارش جماران، پس از سه دهه مبارزه، سرانجام جدایی‌طلبان قره‌باغ موافقت کردند که سلاح‌های خود را زمین بگذارند، دولتشان را منحل کنند و بار دیگر در جمهوری آذربایجان ادغام شوند. باکو نیز اکنون در حال آماده شدن برای بازپس گرفتن کنترل کامل این سرزمین است.
این تحولات نیز در حالی روی داده که تقریباً همه ۱۲۰ هزار ساکن قره باغ اکنون این منطقه را ترک کرده‌اند و ایروان آذربایجان را متهم به تلاش برای «پاکسازی قومی» در این قلمرو کرده است.
با این وجود باکو این ادعا را رد می‌کند و از ساکنان ارمنی این منطقه خواسته است که بمانند و دوباره در آذربایجان ادغام شوند.
باکو همچنین گفته است که حقوق آنها حفظ خواهد شد و دفتر ریاست جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «برابری حقوق و آزادی‌ها همچنین امنیت همه، بدون در نظر گرفتن وابستگی قومی، مذهبی یا زبانی آنها تضمین خواهد شد.»
با این وجود قره باغ همچنان خالی از سکنه است و عملاً هیچ ارمنی در آنجا یا در دیگر مناطقی که آذربایجان پس از جنگ در سال ۲۰۲۰ بازپس گرفت، زندگی نمی‌کند.
باکو همچنین از «بازگشت بزرگ» ۷۵۰ هزار شهروند آذربایجان که پس از اولین درگیری در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی از قره باغ، ارمنستان و مناطق اطراف آن گریختند، صحبت کرده است.
خلع سلاح بعد از ۳۰ سال
در حالی که بخش اعظم جنگ در ناگورنو-قره باغ متوقف شده اما هنوز برخی درگیری‌های پراکنده گزارش می‌شود. از جمله مسکو اعلام کرد که نیروهای روسیه و آذربایجان روز دوشنبه هدف تیراندازی‌هایی قرار گرفتند و ارمنستان نیز از کشته شدن یک نظامی در مرز مشترک با آذربایجان خبر داد.
باکو همچنین مدعی است که پروسه خلع سلاح و انحلال کامل دولت جدایی‌طلبان کامل شده است. اکنون نگرانی اصلی، مین‌های کار گذاشته شده در زمین‌های این منطقه است و به گفته آذربایجان مین‌زدایی به تازگی شروع شده است.
آذربایجان تعداد مین‌ها را «میلیون‌ها» و منابع دیگر دست‌کم ۱۰۰ هزار مین گزارش کرده‌اند.
انار ایوازوف، سخنگوی ارتش آذربایجان نیز به خبرگزاری فرانسه گفت: «دیگر هیچ نیروی مسلح غیرقانونی ارمنی در پایگاه‌های نظامی وجود ندارد.»
آذربایجان همچنین از کشف و ضبط بیش از ۲۰۰۰ قبضه تفنگ و ۲۲ خودروی زرهی خبر داده است.
آینده ماموریت ۲۰۰۰ نفری نیروهای حافظ صلح روسیه در قره باغ نیز هنوز مشخص نشده است و کرملین می‌گوید آینده این ماموریت، در چهارچوب توافق روسیه و آذربایجان تعیین خواهد شد.
یکپارچه سازی اقتصادی
آذربایجان همچنین اعلام کرد که به وضعیت دارایی‌های باقی مانده در منطقه قره‌باغ «بر اساس قوانین جمهوری آذربایجان» رسیدگی می‌شود. صدها هزار ارمنی که از قره باغ فرار کردند، خانه و کسب و کار خود را پشت سرشان رها کردند.
باکو همچنین گفت که گردش کامل پول ملی را در این منطقه تضمین می‌کند و زیرساخت‌های فیزیکی و اجتماعی آن را نیز به سطح متوسط در سراسر آذربایجان می‌رساند.
باکو می‌گوید که این سرزمین را سریعا به خدمات ملی از جمله آب، برق و مخابرات متصل خواهد کرد.
خیانت روسیه
شارل میشل، رئیس شورای اروپا روز دوشنبه در یک گفتگوی اختصاصی با یورونیوز، ناتوانی روسیه در تضمین صلح و امنیت در منطقه قره‌باغ کوهستانی را «خیانت» به ارمنی‌ها توصیف کرد.
او همچنین اقدام نیروهای حافظ صلح روسیه که از زمان توافق صلح با میانجی‌گری مسکو در سال ۲۰۲۰ در قره‌باغ کوهستانی حضور داشتند اما در زمان آغاز عملیات نظامی باکو کنار نشستند و کاری نکردند را محکوم کرد.
شارل میشل گفت: «برای همه واضح است که روسیه به مردم ارمنستان خیانت کرده است. این خواست روسیه بود که برای تضمین توافق صلح و امنیت، سربازان در میدان حضور داشته باشد. اما دیدیم که عملیات نظامی آذربایجان، بدون کوچکترین واکنشی از سوی نیروهای حافظ صلح روسیه آغاز شد.»
او افزود که در مقابل، در زمان وقوع این عملیات، اتحادیه اروپا هیچ نیرو یا حضور نظامی در منطقه نداشت تا بتواند برای توقف درگیری‌ها مداخله کند.
حمله نظامی اخیر باکو به مواضع ارمنی‌ها در قره‌باغ کوهستانی، نه تنها تسلیم جدایی‌طلبان ارمنی و کنترل آذربایجان بر این منطقه را در پی داشت بلکه باعث شد که حدود ۱۰۰ هزار نفر از ارمنی‌های منطقه از ترس آزار و اذیت آنها، کاشانه خود را رها و فرار کنند.
کارشناسان اقدامات باکو در جریان این حمله را «جنایت جنگی» توصیف کرده‌اند و ارمنستان نیز همسایه خود را به تلاش برای «پاکسازی قومی» متهم کرده است.
پیش از این نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز روسیه را به دلیل نادیده گرفتن علائم تشدید تنش‌ها و ناتوانی در محافظت از ارامنه ساکن در منطقه منزوی و کوهستانی قره‌باغ محکوم کرده بود.
میانجیگریهای بی‌ثمر شارل میشل
اگرچه اتحادیه اروپا تاکنون بارها به رهبری شارل میشل برای کاهش تنش‌ها در منطقه ناگورنو قره‌باغ تلاش کرده اما میانجیگریهای بی‌ثمر بروکسل و خودداری این اتحادیه از تحریم آذربایجان، انتقادات زیادی را در پی داشته است.
برخی از اعضای پارلمان اروپا نیز تلاش‌های شارل میشل را یک «شکست کامل» توصیف کردند و همزمان رهبران اتحادیه اروپا را متهم کردند که در قبال حملات باکو از استفاده از عنوان «متجاوز» خودداری می‌کنند و درخواست‌های ارمنستان را نادیده می‌گیرند.
با این وجود شارل میشل این انتقادات را رد کرد و به یورونیوز گفت: «میانجیگریهای اتحادیه اروپا که به موازات تلاش دیگر کشورها از جمله ایالات متحده انجام شد، به ما این امکان را داد که به پیشرفت‌هایی از جمله در زمینه تبادل زندانیان دست یابیم و این موضوع را بهتر درک کنیم که چگونه می‌توان ارتباط با این منطقه را بهبود بخشید تا ثبات آن در آینده تضمین شود.»
او افزود: «ما همچنین در پیش‌نویس متنی که هدفش تضمین توافق آتی صلح میان ارمنستان و آذربایجان بود، به پیشرفت‌هایی رسیدیم. با این وجود من از تصمیمی که آذربایجان گرفت بسیار ناامید هستم و آن را با قاطعیت به رئیس‌جمهور علی‌اف گفته‌ام.»
شارل میشل مداخلات اتحادیه اروپا برای اطمینان از بازگشایی کریدور لاچین را نیز «حیاتی» توصیف کرد و اطمینان داد که این اتحادیه به ارائه کمک‌های بشردوستانه خود به منطقه قره‌باغ ادامه خواهد داد.
رئیس شورای اروپا همچنین از ارمنستان که پذیرای تعداد زیادی از پناهندگان این منطقه است، قدردانی و حمایت خود را از ایروان اعلام کرد.
او افزود که اتحادیه اروپا همچنان خود را متعهد به مشارکت در سطح سیاسی و دیپلماتیک در تحولات این منطقه می‌داند تا اطمینان حاصل شود که به تمامیت ارضی ارمنستان احترام گذاشته می‌شود.
گفتگوهای گرانادا بر سر آینده منطقه قره‌باغ
قرار است شارل میشل پنج‌شنبه آینده در حاشیه نشست «جامعه سیاسی اروپا» که در در گرانادای اسپانیا برگزار خواهد شد، با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و اولاف شولز، صدراعظم آلمان درباره مسأله قره‌باغ گفتگو کند.
شارل میشل تاکید کرد که برای رسیدن به صلح در این منطقه، باید در جریان مذاکرات، تعهدات هر دو طرف بطور روشن مشخص شود؛ اگرچه که از نظر او آذربایجان از آن رو که عملیات نظامی را آغاز کرده، در این راه مسئولیت بزرگی دارد.
او افزود: «اکنون به آذربایجان برمی‌گردد که حسن‌نیت خود را با مشارکت در مذاکرات، در کنار احترام به قوانین بین‌المللی برای حمایت از حقوق و امنیت کل جمعیت ساکن آذربایجان از جمله جمعیت ارمنی نشان دهد.»
شارل میشل از استفاده از عنوان تلاش برای «پاکسازی قومی» برای مهاجرت اجباری جمعیت قره‌باغ کوهستانی خودداری کرد. با این وجود تایید کرد که «اکثریت جمعیت ارمنی، منطقه را ترک کرده‌اند و احتمالاً این کار را نیز از ترس رفتار احتمالی مقامات آذربایجان انجام داده‌اند.»
او گفت که بخش بزرگی از این جمعیت اکنون در ارمنستان هستند و به همین دلیل اتحادیه اروپا باید به آنها کمک‌های بشردوستانه ارائه دهد.
آذربایجان همچنان «شریک» اتحادیه اروپا است
شارل میشل اعلام کرد که باکو با وجود حمله‌ای که به منطقه قره‌باغ انجام داده، همچنان شریک اتحادیه اروپا است.
او گفت: «آذربایجان امروز شریک ماست؛ بله شریک است. اما به این معنا نیست که ما رابطه ساده‌ای داریم. نه، ساده نیست. آیا مشکلاتی وجود دارد؟ بله و این مشکلات واقعی هستند و باید درک شوند.»
او این موضوع را که اتحادیه اروپا در این سال‌ها چشم خود را بر نشانه‌های خصومت در منطقه بسته بود، رد کرد. بویژه زمانی که اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا باکو را «قابل اعتماد» خواند و در سال ۲۰۲۲ میلادی با انعقاد قراردادی، واردات گاز اتحادیه اروپا از آذربایجان را دو برابر کرد تا از وابستگی انرژی این اتحادیه به روسیه کاسته شود.
