گروه اقتصادی: حجت الله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفتوگوی تلویزیونی اخیر خود، وضعیت بازار بورس پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل را مثبت توصیف کرد و اعلام کرد که حمایتهای دولت و بانک مرکزی توانسته از ریزش شدید جلوگیری کند و بازار در مسیر تعادل قرار دارد. وی همچنین اشاره کرد که حدود ۴۶ درصد روزهای معاملاتی سال جاری مثبت بوده و بازده شاخص کل بورس از اواخر شهریور سال گذشته تا امروز حدود ۲۵ درصد بوده است.
بررسی دادههای بازار نشان می دهد شاخص کل بورس تهران در هفته های پس از جنگ با کاهش قابل توجهی مواجه شد و شاخص هم وزن نیز روند مشابهی داشت. این کاهشها نشان می دهد که بازار نسبت به تنشهای سیاسی و شرایط اقتصادی واکنش منفی داشته است و اعتماد سرمایه گذاران به شکل کامل بازنگشته بود. علاوه بر این، بازده شاخص کل بورس به تنهایی نمی تواند عملکرد سهامداران خرد را به تصویر بکشد. بسیاری از سرمایه گذاران به دلیل نوسانات شدید بازار سود کمتری کسب کرده یا زیان دیده اند. همچنین، آمار ۴۶ درصد روزهای مثبت بدون در نظر گرفتن میزان تغییر شاخص در هر روز، نمی تواند نشان دهنده وضعیت واقعی بازار باشد؛ روزهای مثبت کوتاه و روزهای منفی گسترده می توانند تصویری متفاوت ایجاد کنند.
بازار بورس ایران پس از جنگ ۱۲ روزه شرایط شکنندهای داشته و نوسانات آن بیش از آن چیزی است که صرفاً با درصد روزهای مثبت بتوان نشان داد. بررسی دقیقتر عملکرد بازار، تفاوت میان بازده شاخص کل و تجربه واقعی سهامداران خرد و نقش حمایتهای دولت را روشن میکند. در نهایت، میتوان نتیجه گرفت که برای افزایش شفافیت و ثبات بلندمدت بازار، توجه به اصلاحات ساختاری و کاهش مداخلات مستقیم ضروری است.
***********
آمار ۴۶ درصد روزهای مثبت بورس، واقعیت زیان سهامداران را پنهان می کند
هومن عمیدی، کارشناس بازار بورس، در گفت وگو با جماران، در واکنش به این اظهارات با بیان اینکه آمارهای ارائه شده درباره روزهای مثبت بازار، بازنمایی دقیقی از واقعیت سهامداران نیست و تنها صورت مسئله را پاک می کند، خاطرنشان کرد: اینکه عنوان می شود ۴۶ درصد روزهای معاملاتی امسال مثبت بوده، در عمل هیچ تناسبی با بازدهی سرمایه گذاران ندارد. عملا بازدهی سرمایه گذاران باید بر مبنای شاخص کل و بر اساس واقعیت سهامداران بررسی شود. همچنین ارزش دلاری بازار سرمایه باید با ارزش دلاری سالهای قبل و قیمت دلار مقایسه شود تا روشن شود این بازار برای همه سهامداران زیان ده بوده و کسی از آن سودی نبرده است.
سهامداران حتی کمتر از اوراق درآمد ثابت سود بردهاند
وی افزود: اینکه در مصاحبه تلویزیونی اعلام می شود عده ای محدود توانسته اند از ابزارهایی مانند اختیار معامله بازدهی کسب کنند و سپس این نمونه ها را به عنوان مصداق شرایط مناسب بازار سرمایه معرفی می کنند، نوعی خلط مبحث است. متاسفانه سهامداران در عمل کمتر از بازده اوراق درآمد ثابت هم سود برده اند و از سال ۹۹ تاکنون بازار پنج سال ریزش شدید را تجربه کرده است.
تنها ۳۰ تا ۴۰ شرکت بزرگ حمایت شدند
۹۰ درصد نمادها رها شدهاند و زیان سنگین به سهامداران تحمیل شده است
این کارشناس بازار با اشاره به مقایسه بازدهی ها در بازارهای موازی خاطرنشان کرد: سود بانکی، رشد قیمت دلار و بازدهی طلا در این پنج سال مشخص است، اما بازدهی سهام به شدت پایین بوده و سهامداران متضررترین فعالان در میان همه بازارهای مالی بوده اند. شاخص کل هم تصویری واقعی ارائه نمی دهد، زیرا تنها متاثر از ۳۰ تا ۴۰ شرکت بزرگ است که منابع صندوق های توسعه و تثبیت از آنها حمایت می کنند. در حالی که حدود ۹۰ درصد نمادها رها شده اند و زیان های سنگین به سهامداران تحمیل شده است.
او با انتقاد از نگاه گزینشی به آمارها تاکید کرد: چنین قیاسهایی نه تنها روشنگر وضعیت بازار نیست بلکه افکار عمومی را گمراه می کند. از سوی دیگر یکی از بزرگ ترین گرفتاری های شرکت ها در حال حاضر نرخ بهره و سیاست های بانک مرکزی است. انتظار می رفت رئیس سازمان بورس هماهنگی لازم را برای کاهش فشار این سیاست ها بر بازار سرمایه مطالبه کند، اما نه تنها این کار را نکرد، بلکه از بانک مرکزی تشکر هم کرد! در حالی که همین سیاست ها سفره مردم، سهامداران و شرکتها را کوچک تر کرده است.
معیارهای ارائه شده برای بورس، واقعیت وضعیت بازار را عادی جلوه میدهد
مقایسه بورس ایران با روسیه و کشورهای جنگزده منطقی نیست
عمیدی در ادامه درباره مقایسه های بین المللی که در مصاحبه تلویزیونی مطرح شد، توضیح داد: اینکه وضعیت بورس ایران با روسیه یا کشورهای درگیر جنگ مقایسه شود، منطقی نیست. در کشورهایی با تورم بالا، بازار سرمایه رشد می کند، اما در ایران در پنج سال اخیر با وجود تورم سالانه ۳۰ تا ۴۰ درصد، بازار سرمایه افت شدید داشته است. این نشان میدهد معیارها و استنادات ارائه شده بیشتر برای عادی جلوه دادن وضعیت بازار بوده است.
۶۰ همت منابع حمایتی بورس تنها به چند نماد شاخصساز رسید
حمایت ها باید در کل بازار توزیع می شد، نه پرتفوی محدود
وی با اشاره به بحث تزریق ۶۰ همت منابع حمایتی به بازار سرمایه که بدون بیان عمق مشکلات و شدت وابستگی بازار بورس، آن را به عنوان دستاورد مورد اشاره قرار می دهند، گفت: این پول برای حمایت از کل بازار داده شده بود، نه برای اینکه صرف خرید سهام شرکت های بزرگ شود. اما متاسفانه ۴۰ هزار میلیارد تومان از آن تنها صرف چند نماد شاخص ساز شد و بخش عمده بازار هیچ بهره ای از این منابع نبرد. اینکه گفته شود با افتخار همه منابع خرج نشد، اساسا برداشت درستی نیست. این پول باید در کل بازار توزیع می شد، نه اینکه به مثابه چیدن یک پرتفوی محدود استفاده شود.
۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه فعالان آپشن در تعطیلی بازار سوخت شد
زیان فعالان اختیار معامله پس از جنگ نادیده گرفته شد
عمیدی به ماجرای زیان فعالان معاملات آپشن اشاره کرد و گفت: گویا فراموش کردهاند که تمام کسانی که در معاملات آپشن و اختیار معامله فعال بودند، به واسطه تعطیلی بازار سرمایهشان از بین رفت. عدد بزرگی، شاید حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان، از سرمایه این فعالان به خاطر نامشخص بودن قوانین آپشنها در زمان تعطیلی ناشی از جنگ عملاً سوخت شد. متاسفانه از این شاهکار هم یادی نکردند.
ادعای تابآوری بالای بازار بورس محل تردید است
این کارشناس بازار سرمایه همچنین به موضوع تاب آوری بازار اشاره کرد و گفت: اینکه گفته میشود بازار تابآوری بالایی دارد، محل تردید است. اگر منظور تاب آوری سهامداران است، این بیشتر به صبر ناخواسته ناشی از زیانها برمیگردد. سهامداران زیادی بعد از تحمل ضررهای سنگین از بازار خارج شدند. کسانی هم که مانده اند، عمدتا از جنس بازار و یا حرفهای های قدیمی بازارند. بنابراین نمی توان تابآوری بازار را بهعنوان یک شاخص موفقیت معرفی کرد.
تجربه نشان می دهد سیاست های محدودکننده بورس بی اثر است
او ضمن تاکید بر ضرورت توجه به تجربیات برای بهره گیری از آن در موقعیت های مشابه آینده، اظهارداشت: تجربه نشان داده محدودیت هایی که سازمان بورس مرتب وضع می کند، هیچ اثر مثبتی بر عمق یا تعادل بازار ندارد. بعد از آتش بس هم شاهد ریزش سنگین بودیم و بازگشایی عملا هیچ کاربرد مثبتی برای سهامداران نداشت.
مدیریت بورس نگاه بانک محور دارد و بازار سهام رها شده است
بازار سرمایه در پنج سال اخیر متضررترین بازار بوده است
عمیدی با اشاره به سابقه بانکی مدیریت فعلی سازمان بورس، یادآور شد: ایشان چون سابقه مدیرعاملی بانک صادرات را دارند، نگاهشان بیشتر بانک محور است تا بازار سرمایه محور. ادبیاتشان هم بیشتر حول بازار بدهی و اوراق میچرخد. این در حالی است که بازار ثانویه و بازدهی سهامداران عملا رها شده است. آمار صندوقها و اوراق منتشر می شود، اما در عمل برای بازار سهام چیزی جز محدودیت و کنترل باقی نمانده است. در مجموع می توان گفت بازار سرمایه در پنج سال اخیر متضررترین بازار بوده و سیاست های دستوری و مداخلات مقطعی نیز نه تنها کمکی نکرده، بلکه باعث تعمیق مشکلات سهامداران شده است.
