سالهاست که آموزش و پرورش در مسیرآموزش الکترونیکی، مدارس الکترونیک و مدارس هوشمند گام برمی دارد و دانشگاه های زیادی در این مسیر و آموزش مجازی و آنلاین فعالیت کرده اند.
در فصل ثبت نام مدارس و تبلیغات از هوشمند بودن برخی مدارس گفته می شود و حتی در نام برخی مدارس عنوان هوشمند بعد از نام مدرسه بر تابلوی آنها قید شده است. اینک می توان این عنوان ها و تبلیغات را در عمل راستی آزمایی کرد تا مشخص شود به چه میزان چنین مدارسی مسیر هوشمندسازی را طی کرده ا ند و چند مدرسه هوشمند واقعی در کشور داریم.
هرچند که آموزش الکترونیک، به طور کامل نمی تواند و نباید جایگزین آموزش حضوری شود و برای هر رشته و واحد درسی امکانپذیر نیست اما در شرایط کنونی می تواند جایگزین خوبی باشد.
در گذشته نیز، انواع رسانه ها به عنوان وسایل کمک آموزشی مورد استفاده قرار می گرفت اما می رود تا فناوری های نو، به محمل اصلی انتقال دانش تبدیل شوند. این مهم، حتی با مقایسه وسایل همراه دانش آموز و دانشجوی امروزی ، با دانش آموز و دانشجوی یک دهه قبل نیز به خوبی نمایان می شود.
در حال حاضر می توان هم از سامانه های مدیریت آموزش الکترونیک بهره برد و هم از شیوه های ساده تر از طریق گروه های شبکه های مجازی، پست الکترونیک و حتی وبلاگ درهای آموزش مجازی را گشود و فرایند آموزش را متوقف نکرد.
آموزش مجازی، آموزش از راه دور و الکترونیک به کتاب های الکترونیک نیاز دارد. البته امروزه کتاب های الکترونیک تنوع زیادی یافته اند و با قابلیت های چندرسانه ای، دسترسی به ارجاعات درون متنی و منابع آنلاین بر جذابیت آنها افزوده شده است. واقعیت اما این است که تعداد کتاب های الکترونیک فارسی دانشگاهی چندان زیاد نیست و اغلب در فرمت "پی دی اف" ارایه می شوند و نیاز به تحول در این زمینه همراه با توسعه کلاس های آنلاین و تعاملی وجود دارد.
وقتی نام دانشگاه مجازی به میان می آید معمولا یاد کشورهای توسعه یافته می افتیم اما پیشنهاد می شود سایت دانشگاه مجازی پاکستان را ببینید دانشگاهی که در کنار ظرفیت های مختلف چند کانال تلویزیونی برای پخش کلاس های درس دارد.
در جهان دانشگاه های کاملا مجازی وجود دارد اما در اینجا و در شرایط کنونی، منظور استفاده از ظرفیت های آموزش الکترونیک و مجازی در مدارس و دانشگاه هاست که کم و بیش در بسیاری از دانشگاه ها مانند دانشگاه تهران، علم و صنعت، فرهنگیان، شهید باهنر و... زیرساخت آن وجود دارد. ظرفیت هایی که در شرایط بحرانی کمتر از آنها استفاده شده و حتی توانمندی های استادان و معلمان در این زمینه به معنای واقعی چندان ارتقا نیافته است.
تقویت زیرساخت های فنی، اختصاص اینترنت ارزان و رایگان به دانشجویان، ارتقا سامانه های آموزش مجازی، توسعه فرهنگ و مهارت های محتواسازی، رعایت حقوق معنوی مولفان و تصویب و اجرای قوانین مرتبط راه چنین آموزش هایی را در عمل هموار می سازد.
همچنین در آموزش مجازی به دلیل نبود محدودیت های فیزیکی؛ فرصت همکاری، اشتراک رایگان یا ارزان قیمت محتوا، وقف محتوا، بهره وری، استفاده از استادان ممتاز و خلاق بیش از آموزش های سنتی فراهم است.
*مشاور استاندار کرمان و مدرس دانشگاه
