قانون پنج تعویض نه تنها تاثیر مثبت روی فوتبال نداشته است بلکه موجب مشکلاتی برای بازیکنان و تیم های کوچک شده است.
ورزشی جماران، فرشته مقدم: در میان گزارش هایی مبنی بر اینکه برخی باشگاه های بزرگ اروپا در رابطه با تعویض ششم در لیگ ها بحث می کنند، شایسته است وضعیت پنج تعویض که فوتبال به صورت تصادفی در آن قرار گرفت، بررسی شود.
انجام پنج تعویض به صورت یک مورد اضطراری در سال ۲۰۲۰ معرفی شد، زمانی که بازی های فوتبال در یک برنامه فشرده قرار گرفت به خاطر اینکه در بحران کرونا سه ماه مسابقه ای برگزار نشد. همانطور که انتظار می رفت تغییر موقت به یک قانون همیشگی تبدیل شد.
طبیعی است که مربیان از تعویض های اضافه بهره ببرند. از شروع فصل ۲۳-۲۰۲۲ زمانی که پنج تعویض در لیگ برتر انگلیس ماندنی شد سرمربیان ۷۲ درصد از چهار تعویض استفاده کردند. آن ها از اینکه می توانند تغییرات بیشتر در ترکیب و فضای بیشتر در ایجاد تغییرات تاکتیکی داشته باشند استقبال می کنند.
با این حال این قانون به طور کلی برای فوتبال خوب بوده است؟
مفهوم پنج تعویض برای کاهش فشار جسمانی روی بازیکنان بوده است. بر این اساس از آن ها برابر آسیب دیدگی و فرسودگی جسمانی محافظت می کرد اما این سوال مطرح می شود که آیا این امر تاثیر معنا داری داشته است یا اوضاع را بدتر کرده است، به خصوص که در این زمان از فصل گذشته تعداد بازیکنان آسیب دیده از همیشه بیشتر بود. به عنوان مثال اکنون تاتنهام ۱۰ بازیکن مصدوم دارد.
درست است این یک تست کاملا منصفانه نیست چون در عصری که می توان آن را دوران پنج تعویض نامید بازیکنان سطح بالا به دلیل گسترده تر شدن لیگ قهرمانان و جام جهانی باشگاه های جدید در بازی های بیشتری به میدان می روند.
با این حال فوتبال کاملا تاثیر تعویض های بیشتر را نادیده گرفته است: سرعت بازی و فشار فیزیکی روی بازیکنانی که تعویض نمی شوند افزایش پیدا می کند. این یک معادله نسبتا ساده است: اگر هیچ تعویضی انجام نشود بازیکنان باید با سرعتی بازی کنند که بتوانند ۹۰ دقیقه آن را تحمل کنند. از طرف دیگر اگر یازده تعویض مجاز باشد هر بازیکن با دانستن اینکه ممکن است تعویض شود به اندازه نیاز در زمین می دود.
فوتبال با پنج تعویض به نقطه میانی رسیده است یعنی با رسیدن به دقایق پایانی عجیب نیست که ۱۰ بازیکن شاداب برابر ۱۰ بازیکن خسته که باید به اندازه بازیکنان تعویضی بدوند قرار داشته باشند. در گذشته بازیکنان تازه تنفس یک استثنا بودند اکنون به عنوان جزو اساسی بازی به حساب می آیند. باید این نکته را یادآوری کرد که سرعت فوتبال دهه به دهه در حال افزایش است و قانون پنج تعویض تنها دلیلش نیست. با این حال به نظر می رسد اوضاع در نیم دهه گذشته به شکل چشمگیری تغییر کرده است.
البته که فشار زیاد روی تاکتیک اثر می گذارد. زیبایی در چشم بیننده است و خیلی از مردم از تماشای بازی با سرعت بالا لذت می برند.
با این حال این خطر وجود دارد بازی به اندازه ای دیوانه وار شود که بازیکنان تکنیکی با استعداد با نگه داشتن نیم ثانیه بیشتر توپ چند متر فضای اضافی را از دست می دهند. چالش فوتبال این است بازیکنان مهارت خود را در چارچوب سرعت بالا به نمایش بگذارند اما این شاید یک سرعت بالای مصنوعی باشد که به خاطر تعداد غیر منطقی تعویض ها دیکته می شود. به نوشته اتلتیک، لیگ برتر انگلیس در این فصل به خاطر سطح پایین فوتبالش قابل توجه بوده است. به نظر می رسد تیم های به جای خلاقیت به ضربات آزاد روی آورده اند، در حالی که هافبک های بازی ساز در خلق موقعیت مشکل دارند.
سپس، البته مشکل نابرابری است که بدون شک استفاده از تعویض های بیشتر به نفع باشگاه های ثروتمند تر است.
نخست می توانند با بازیکنان ذخیره برجسته ای قرارداد امضا کنند و پنج نفر از آن ها به جای سه نفر، تیم های ضعیف را در هم شکنند. بله، به طور دقیق مساله تنها کیفیت مطلق نیست، کیفیت در مقایسه با بازیکنی است که تعویض می شود. هنوز سخت می توان استدلال کرد که به عنوان مثال آرسنال از بودجه قابل توجه خود برای ساختن تیمی استفاده می کند که بتواند در مسابقات مختلف رقابت کند و همزمان تیم پر مهره ای دارد از قانون پنج تعویض بیشتر از تیمی مانند برنلی بهره می برد. به همین خاطر اتفاقی نیست که میان باشگاه های بزرگ افزایش تعویض ها به شش عدد مطرح شده است.
سپس تاثیر بلند مدت عمق و بازیکنان ذخیره وجود دارد. محدودیت هایی در رابطه با اندازه تیم ها برای حل این مشکل اعمال شده است. اغلب بازیکنان می خواهند بازی کنند و اگر یک سرمربی از ۱۶ بازیکن به جای ۱۴ بازیکن در هر بازی استفاده کند تیم های بزرگ می توانند از بازیکنان بیشتری بهره ببرند. این موضوع در رابطه با لیست تیم در روز بازی صدق می کند که در لیگ برتر از ۱۸ بازیکن به ۲۰ بازیکن افزایش یافته است و در برخی لیگ های اروپایی حتی به ۲۳ هم می رسد.
پپ گواردیولا می خواهد تعداد بازیکنان روی نیمکت محدودیت نداشته باشد تا بازیکنان بیشتری بتوانند احساس مشارکت داشته باشند. سرمربی منچسترسیتی گفت: "دوست دارم لیگ برتر بگوید: 'شما می توانید هر چقدر دلتان می خواهد بازیکن روی نیمکت داشته باشید.' من آن را دوست دارم چون همه می توانند بازی کنند. گزینه های بیشتر." با این حال برای فوتبال بهتر خواهد بود بازیکنان ذخیره به تیم هایی بروند که بتوانند از ابتدا به میدان بروند.
قانون پنج تعویض شرایط را برای بقای تیم های تازه صعود کرده به لیگ برتر دشوارتر کرده است. قرار است این بار اوضاع متفاوت باشد اما شش باشگاه آخری که به سطح اول رقابت ها صعود کرده بودند همه بلافاصله دوباره سقوط کردند. یکی از آن ها ایپسویچ تاون که پس از چند صعود پیاپی راهی لیگ برتر شد در نیم فصل نخست در رتبه هفدهم جدول قرار گرفت اما در نیم فصل دوم در جایگاه بیستم ایستاد. آیا سرمربیان حریف متوجه شده بودند چگونه بر تاکتیک های کیرن مککنا غلبه کنند؟ آیا ایپسویچ در نیم فصل دوم اشتباهاتش زیاد شده بود؟ یا اینکه آن ها نمی توانستند با این شرایط کنار بیایند چون قانون پنج تعویض به سود باشگاه های پر مهره بود؟
همچنین یک استدلال وجود دارد مبنی بر اینکه فوتبال قرار است تا حدی آزمون استقامت و سازگاری فردی نیز باشد. واضح است برای جایگزینی بازیکنان آسیب دیده و خسته به برخی از تعویضها نیاز است و تیمها باید بتوانند تغییراتی ایجاد کنند تا تعادل تیم خود را حفظ کنند.
با این حال پنج تعویض احتمالا خیلی زیاد است و به نظر می رسد تاثیر معکوس روی آن چه لحاظ شده بود، گذاشته است. به عنوان یک راه حل برای مشکل خستگی، دو تعویض اضافی مانند ریختن آب روی ماهی تابه آتش گرفته بوده است.
