به گزارش ایرنا، جایگاه روستاها در برنامه کلان توسعه محور و آمایش کشور به عنوان یکی از قطب های مهم از اهمیت خاص برخوردار است و دولت یازدهم نیز با اعتقاد به این ظرفیت ویژه تلاش مضاعفی را در تحقق راهبردهای اشتغالزا به کار گرفته است.
توسعه و عمران روستایی در چند دهه گذشته به یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان تبدیل شده، تا جایی که در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، الگوی رشد روستایی به مثابه ی راهبردی کلیدی و هدایتگر تامین نیازهای اساسی و توزیع بهینه منافع ناشی از توسعه ملی تعریف شده است و کارشناسان حوزه های مختلف نظریات متفاوتی را در این مورد ارائه کرده اند.
به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران توجه ویژه به روستاها و برنامه ریزی برای توسعه روستایی علاوه بر افزایش تولید ناخالص ملی، ماندگاری جمعیت در مهار بسیاری از آسیب های اجتماعی ناشی از مهاجرت و حاشیه نشینی، مشاغل کاذب، فقر اثرگذاری مستقیم دارد.
از سال 1327 که نخستین برنامه توسعه روستایی کشور تدوین شد، تلاش های پراکنده ای برای توسعه روستاها کلید خورد و این امر در تدوین برنامه‌های عمرانی کشور نیز تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است.
با جرات می توان گفت اقدام بایسته، همه جانبه نگر و اثرگذاری در راستای توسعه روستایی برای پیشگیری از پدیده مهاجرت به شهرها صورت نگرفته و با وجود بردن امکانات پایه به مناطق روستایی و صرف هزینه های سنگین برای شاخص های رفاه، رشد مهاجرت و کاهش جمعیت روستایی همچنان با علامت سئوال بزرگی مواجه است.
خشکسالی های پی در پی در نقاط مختلف استان مرکزی موجب شده که خسارات سنگینی به بهره برداران کشاورز وارد اید و این مهم یکی از اصلی ترین دلایل مهاجرت جوانان روستایی به شهرها است.
نبود آب کافی برای کشاورزی بیکار شدن جوانان را سبب شده و آنان نیز برای گذران زندگی و تامین معاش خانواده مجبور به ترک محل زیست خود و مهاجرت های بی برنامه شده اند.
پدیده خشکسالی بسیاری از دشت های وسیع، هموار و حاصلخیزی که در جای جای استان مرکزی وجود داشت به بیابان های خشک و بی آب و علف تبدیل کرده است و این موضوعی است که لزوم ایجاد و توسعه زنجیره کسب و کارهای خرد و زودبازده را در دستور کار دولت قرار داده است.
روزگاری نه چندان دور شهرستان خمین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انواع لوبیا در کشور به شمار می رفت، اما امروز نه تنها کشت این محصول در بسیاری از نقاط این شهرستان به دلیل کم آبی متوقف شده بلکه مردم این شهرستان حتی از کمبود آب آشامیدنی نیز رنج می برند.
به گفته کشاورزان کهنه کار شهرستان اراک بهترین نوع گندم در سال های 54 و 55 در روستاهای مصلح آباد و حرآباد از توابع بخش مرکزی این شهرستان کشت می شد که در حال حاضر بسیاری از آن زمین های حاصلخیز زیرکشت این محصول، خشک و بی آب و علف رها شده اند.
علاوه بر کم آبی و کاهش نزولات آسمانی، می توان گفت که توسعه و پیشرفت ناگهانی فناوری ارتباطات نیز فرهنگ و اصالت روستائیان همه نقاط کشور به خصوص استان مرکزی را تحت الشعاع خود قرار داده است به شکلی که دیگر جوانان و نوجوانان روستا تمایلی به زندگی روستایی نداشته و شیفته زرق و برق و رفاه شهرها می شوند و مهاجرت به کانون های شهری را به هر قیمت در اولویت کار خود دارند، بدون آنکه آمادگی فرهنگی و اجتماعی و مهارت های لازم زیستن در محیط های بزرگتر را فراگرفته باشند.
کارشناسان و دست اندرکاران امور اقتصادی استان مرکزی بر این وارند که تکالیف هر یک از اعضای خانوار در روستاها بر اساس تعاون و کارویژه های سنتی در راستای اقتصاد محور است و برای مثال نقش مدیریتی زن در هسته خانواده علاوه بر تربیت فرزندان و راهبری امور خانه در حوزه معیشت نیز دوشادوش مردان است ولی این تکالیف و مهارت های لازم زیستی آن زمین تا آسمان با یک زن شهرنشین متفاوت است.
برخی سیاست های ناکارآمد مصرف گرا در گذشته، نسبت به آموزش نیروهای بهره بردار روستایی حساسیت لازم را نداشته و همین امر موجب شده استفاده نادرست کشاورزان از قنات ها و چاه های آب، در کنار پدیده خشکسالی، حوزه مهم اقتصاد کشاورزی را به دلیل سنتی ماندن با چالش های اساسی رو به رو کند و پیامدهای جدی در معیشت و رونق زیست روستایی ایجاد کند.
مفاهیم پیشرفت فناوری برای روستاها باید در قالب برنامه های کارآمد مکانیزاسیون کشاورزی، شبکه آبیاری نوین، کشت کم آب بر، نگاه عمقی به اصالت فرهنگی روستا برای توسعه گردشگری و مشاغل خانگی دیده شود و این مهم به درستی در دولت یازدهم مد نظر قرار گرفته است هرچند آهنگ آن هنوز کند است.
یکی از ویژگی های مهم کانون های روستایی خرده فرهنگ های بکر و بهره مندی از ظرفیت تعاون و همیاری است که می طلبد مسئولان مربوطه با بهره گیری از آن در سایه تدبیر، راهبردهای موثری را در ایجاد موقعیت های شغلی و درآمد و آماده سازی روستا برای پذیرش گردشگران فراهم کنند.
نداشتن برنامه برای حفظ خرده فرهنگ های بومی در کنار رشد شتابان فناوری موجب می شود که روند تغییر فرهنگ به صورت ناهمگون در روستاها رقم بخورد و به جای هدفگذاری تفکر مدرن در کسب و کار و رفاه خانوارهای روستایی، بستر آسیب ها و گسست های اجتماعی رقم بخورد.
معاون امورعمرانی استانداری استان مرکزی در این زمینه اظهار کرد: یک هزار و 639 روستا در این استان وجود دارد که از این تعداد 429 روستا خالی از جمعیت است.
عزیز فیلی افزود: شهرستان ساوه با 100 روستا از 289 روستا، زندیه با 83 روستا از 213 روستا، اراک با 58 روستا از 179 روستا و خمین 46 روستا از 198 روستا بیشترین میزان روستاهای خالی از سکنه استان مرکزی را به خود اختصاص داده اند.
وی ادامه داد: شهرستان خنداب نیز از 88 پارچه آبادی هفت روستا و آشتیان از 41 روستابا هفت روستاخالی از جمعیت دارد که در این شاخص نسبت به سایر مناطق استان شرایط بهتری را به خود اختصاص داده است.
معاون عمرانی استانداری استان مرکزی بیکاری حاصل از خشکسالی های پی در پی و نبود زیرساخت های لازم در برخی از روستاها را دلیل اصلی خالی شدن روستاها از سکنه عنوان کرد و گفت: احیاء روستاها با ایجاد زیرساخت های لازم از قبیل محورهای دسترسی و تامین انواع انرژی رویکرد اصلی مدیریت ارشد استان مرکزی است که در سه سال گذشته موفقیت های چشمگیری در این خصوص کسب شده است.
وی گفت: روستاها واحدهای تولیدی ارزشمندی هستند که ضمن برخورداری از جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی می توانند نقش بسیار موثری در توسعه اقتصادی و احیاء فرهنگ ایرانی و اسلامی در کشور داشته باشد.
فیلی افزود: مشارکت روستائیان در امور اقتصادی به شکلی که نقش خود را در بالندگی اقتصادی و توسعه کشور مشاهده کنند، می تواند زمینه توسعه روستاها را فراهم کند چرا که مشارکت این قشر از جامعه باعث ایجاد اعتماد به دولتمردان ومسئولان می شود.
وی اظهار کرد: روستاها دارای تولیدات متنوعی هستند و در صورتی که دولت بتواند بازار مصرف تولیدات این قشر از جامعه را فراهم کند،اقتصاد روستا را به گردش درآورد و رهاورد آن کاهش نرخ تورم و اشتغال پایدار است.
سرپرست اداره کل دفتر روستایی استانداری استان مرکزی نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: اگر برای توسعه روستاها برنامه های کاربردی نباشد هیچ گاه توسعه پایدار شکل نمی گیردو هم اکنون بیش از 30 درصد جمعیت کشور را روستائیان تشکیل می دهند که این مهم دولت تدبیر و امید را مکلف به توجه ویژه به روستائیان می کند.
سعید فائض پور افزود: تاکنون اقدامات مسئولان امر به روستاها از منظر توسعه یافتگی نبوده است و اغلب خدمت رسانی در راستای ایجاد رفاه روستائیان را در دستور کار خود قرار دادند که این امر نیز باعث شده نگاه جامعه شهری به روستاها به عنوان یک واحد نیازمند باشد.
وی گفت: تخصیص عادلانه منابع به روستاها، اعطای تسهیلات کم بهره برای توسعه اشتغال، مرمت و بازسازی مدارس و دیگر مکان های فرهنگی و تفریحی از مهمترین برنامه های دولت تدبیر و امید برای توسعه روستایی و جلوگیری از مهاجرت جوانان و نوجوانان روستایی به شهرها است.
سرپرست اداره کل دفتر روستایی استانداری استان مرکزی بیان کرد: یکی از مهمترین طرح های دولت تدبیر و امید ایجاد شورای توسعه روستایی است که این شورا باید در برنامه ششم توسعه ایجاد شود و دولت به وسیله آن مشکلات مناطق مختلف را شناسایی و به معاونت توسعه روستایی دفتر ریاست جمهوری انتقال دهد تا به این وسیله تمهیدات لازم برای توسعه جامعه روستایی اندیشیده شود.
وی گفت: راه اندازی واحد های تولید بزرگ در روستاها با مدیریت منطقی و کارشناسی از سوی بخشداران و دهیاران می تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال برای روستاییان و در نتیجه جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرها ایفا کند.
وی، بیکاری، کمبود امکانات تفریحی، فرهنگی و آموزشی را مهمترین دلایل مهاجرت روستائیان به شهرها عنوان کرد و افزود: نگاه دولت تدبیر امید به روستاها از منظر توسعه یافتگی است و دولت مصمم است تا اشتباهات گذشته تکرار نشود.
یکی از ساکنان پیشین روستای آسترابان اراک در گفت و گو با ایرنا گفت: خشکسالی و نبود شغل با درآمد کافی تنها دلیل مهاجرت روستائیان به شهرها و در نتیجه خالی شدن روستاها از سکنه است.
محمدی فراهانی افزود: همانطور که شهرنشینان علاقه وافری به گذران اوقات فراغت در طبیعت و روستاها دارند، روستانشینان نیز همین علاقه را به زادگاه ها خود دارند اما، در شرایطی که نمی توانند از پس خرج و مخارج زندگی خود برآیند و امکانات آموزشی، فرهنگی و عمرانی چندانی نیز در دسترس خود ندارند و با وجود میل باطنی مجبور به ترک روستا و مهاجرت به شهرها می شوند.
وی اضافه کرد: در صورتی که دولتمردان نسبت به تامین امکانات و برخورداری روستاها مبادرت ورزند و با ساختن مجتمع های آموزشی برای تجمیع مدارس در چند روستا، تامین محورهای دسترسی و برنامه ریزی های مدون برای اشتغال جوانان روستا داشته باشند نه تنها روستاها خالی از سکنه نمی شود بلکه مهاجرت معکوس نیز اتفاق می افتد.
دهیار روستای جمال آباد از بخش مرکزی شهرستان شازند نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: اگر دولت و بخش خصوصی به صورت جدی و به نیت جلوگیری از مهاجرت جوانان به حاشیه شهرها که سبب تحمیل هزینه های مادی و معنوی بسیار به جامعه می شود، وارد عمل شوند، شاهد رونق کسب و کار در منطقه و حتی بازگشت جوانان روستایی از شهرها به خانه خود خواهیم بود.
عباس احمدی افزود: بیشتر جوانان روستاها به دلیل نبود امکانات و دوری از شهر، نتوانسته اند در مقاطع پایین از ادامه تحصیل باز مانده اند و امکان فعالیت در مشاغلی که نیاز به دانش روز و آموزش های مختلف دارند را پیدا نمی کنند.
وی توضیح داد:اغلب جوانان مهاجر روستاها مجبورند یا در محل تولدشان در کنار والدین بمانند و با ضعف زمینه های کاری و معضلات اقتصادی دست و پنجه نرم کنند و یا در صورت مهاجرت به مشاغل کاذب روی بیاورند که هر دو زمینه نیازمند توجه کارشناسی است.
وی با بیان اینکه در مواقعی جوانان دل به کار نمی دهند و نیاز است در این زمینه هم آموزش ببینند، افزود: کار کردن جزء خصلت های جوانان روستا است که این ویژگی در سال های اخیر به خاطر تفاوت در سطح زندگی و باورهای جوانان در حال کمرنگ شدن است.
وی تاکید کرد: ایجاد زمینه های اشتغال و کسب درآمدهای اندک در روستاها، سبب ماندگاری جوانان و زندگی عزت مند آنان در کنار خانواده هایشان می شود و اگر کار و امکانات خوب باشد، جوانان منطقه زندگی در روستا در کنار خانواده را با تمام ظواهر شهرنشینی عوض نمی کنند.
با اظهارات مسئولان و ساکنین روستاها می توان اشتغال و زیرساخت های عمرانی از قبیل محورهای دسترسی را تنها راه خالی شدن روستاها از سکنه دانست و با توجه به اینکه پدیده خشکسالی بیشتر نقاط کشور را در بر گرفته است، مسئولان باید برای حفظ جمعیت روستایی برنامه های کاربردی از قبیل ایجاد شرکت های خانوادگی و تامین بازار محصولات روستائیان داشته باشند.
752 روستای استان مرکزی دارای دهیاری هستند.
3017/ 6013/خبرنگار: مصطفی مجللی***انتشار دهنده:مژگان حیدری

منبع ‫:‬ ایرنا
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.