اسماعیل منصوری لاریجانی شامگاه چهارشنبه ۲۲آبان ۹۸ در نخستین همایش دولت قرآن در شیراز، به تشریح و تبیین مفهوم عشق در اندیشه حافظ پرداخت.
او مهمترین کلیدواژه دیوان حافظ را واژه عشق عنوان کرد و افزود: تفاوت ماهوی بین فرشته و آدم در عشق است. عشق زکات حُسن است و ماموریتش آن است که دوست را در قلب عاشق پررنگ کند.
این پژوهشگر عرفان اسلامی با اشاره به اینکه در قرآن واژه عشق وجود ندارد، جانشین آن را عبارت "اَشَدُ حُبّاً" بیان کرد و گفت که این عبارت بنا به تفاهم همه مفسرین همان عشق است.
منصوری لاریجانی با بیان اینکه "دولت عشق" در شعر حافظ مفهوم فرمانروانی و حکمرانی عشق را بیان می‌کند، افزود: عشق در دیوان حافظ به‌معنای بی‌بند و باری نیست و اگر وجود انسان از حضرت دوست پر شود، چون خدا همیشه حی و تازه است، عاشق هم همیشه حی و تازه خواهد بود؛ بدین‌ترتیب شهید هم چون از وجه‌الله پر می‌شود همیشه زنده است.
وی ادامه داد: وقتی انسان از تعلقات ظاهری و باطنی رها شود، کام دیگری پیدا می‌کند و شهید نیز چون به کلی قطع نفس می‌کند از معرفت شهودی بهره‌مند خواهد شد؛ از همین رو شهید و شاهد هر دو اسم خداست.
این قرآن‌پژوه با بیان اینکه از نگاه هستی‌شناسی حافظ عشق را اساس آفرینش می‌داند، گفت: در این اندیشه همه موجودات عالم طفیل عشق‌اند و عشق و محبت جغرافیای زمانی و مکانی ندارد.
منصوری لاریجانی بیان کرد: از بُعد معرفت‌شناسی حافظ معتقد است هرکس در این دنیا عاشق نشود، نقش خود را در کارگاه هستی نمی‌شناسد.
حافظ‌پژوه و متخصص عرفان دیوان حافظ، مثنوی مولوی و آثار سعدی را غذای فکر دانست و بیان داشت: این متفکران قرآن را منظوم کرده‌اند و از همین منظر ارج و قرب بسیاری دارند.
وی با اشاره به اینکه آنکس که عاشق نشود، عاطل و باطل است، تاکید کرد: عشق تنها مربوط به عرفا نیست و هرکس زمانی به فلسفه وجودی خود واقف می‌شود که عشق را بشناسد.
او ابراز داشت: برای رسیدن به دولت عشق، اولین قدم انتخاب پیر است و پیر حافظ، خود قرآن است.
منصوری لاریجانی حرص را زنجیری نامید که مانع همه فعالیت‌ها می‌شود و گفت: هرکس باید از خانه‌ای که در بند آن است، نجات یابد که شامل مال، قدرت، شهرت و حتی کرسی علم و الفاظ می‌شود.
حافظ در دل مردم بزرگ است
امام جمعه شیراز و نماینده ولی فقیه در استان فارس نیز در این نشست با بیان اینکه اهمیت حافظ در این است که در دل مردم بزرگ است، افزود: ملت ما در طول قرون با حافظ ارتباط داشته‌اند و این موضوع در ساده‌ترین مراسم، همچون شب یلدا نیز نمودار است که همگان فارغ از میزان تقیدات مذهبی به دیوان حافظ تفأل می‌زنند.
آیت‌الله لطف‌الله دژکام بیان کرد: دیگران نباید حافظ را به ما معرفی کنند، در این صورت گویا ما به خود و ایرانی و اسلامی بودنمان ایمان نیاورده‌ایم.
وی همایش دولت قرآن را قدمی ارزشمند برای افزایش شناخت درباره ارتباط قرآن و حافظ عنوان کرد و اظهار داشت: اینگونه نشست‌ها می‌تواند این باور را به‌وجود می‌آورد که ایرانیان مسلمان رقیبی قوی برای تمدن غرب هستند.
امام جمعه شیراز با اشاره به اینکه صحنه فعالیت‌های علمی و ادبی و فرهنگی عمیق، جایگاه تفریح نیست، گفت: حفظ شئون برای عارفی همچون حافظ ضروری است؛ همانگونه که در مقبره مولانا در قونیه افراد حتی با کفش هم وارد نمی‌شوند؛ اما متاسفانه ما نتوانسته‌ایم حرمت حافظ را نگاه داریم.
آیت‌الله دژکام ادامه داد: با ایجاد جایگاهی برای تفریح افراد مخالف نیستیم؛ همانطور که در گردشگری مذهبی نیز استراحت و تفریح نیز وجود دارد؛ اما باید جایگاه امثال حافظ را که در افق بلندی هستند به‌گونه‌ای دیگر بنگریم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم و برای گردشگران خارجی نیز متناسب با فرهنگ خودمان امکانات فراهم کنیم.
وی گفت: نباید به جایی برسیم که شأن یک عارف بزرگ را تنزل داده باشیم و در کنار مقبره او شاهد مسائلی نادرست باشیم و در این زمینه مدیران فرهنگی مجموعه‌ها باید کاری کنند که این تلاقی‌ها پیش نیاید تا حظ عده دیگری کم نشود.
دولت قرآن امکان رهایی بر مبنای ایمان را فراهم می‌کند
معاون سیاسی، اجتماعی و امنیتی استانداری فارس نیز در این مراسم مردمان فارس را اهل ایمان دانست و گفت: آغاز شیراز دروازه‌ای است که به نام قرآن مزین است و در گوشه‌گوشه‌اش امامزاده‌ای است و دو شاعر مشهور آن قرآن‌پژوه و متعهد به اخلاق هستند.
سید احمد احمدی‌زاده بیان داشت: همایش دولت قرآن درنگی برای اندیشیدن در باره این است که چگونه می‌توان ایمان را برای ساختن دنیایی بهتر به کار گرفت و قرآن را الگویی برای دولتی توسعه‌محور قرار داد.
وی افزود: باید به این بیندیشیم که در لحظه‌ای که جهان در آتش برداشت‌های غلط از مذهب می‌سوزد و دنیازدگی به تقابل با ایمان و دشمن به تقابل با مردم ما برخاسته است و جهان اسلام به یکی از میدان‌های زورآزمایی آمریکا بدل شده است، دولت قرآن امکان رهایی بر مبنای ایمان را فراهم می‌کند که باوجود دشواری‌ها بالیده است.
معاون استاندارس فارس با بیان اینکه حافظ پیوندی عمیق با قرآن و دل در گرو رهایی داشت، ابراز کرد: او شاعری اهل دل بود که در مقابل ظلم دنیازدگان زبانی بُرّا داشت.
احمدی‌زاده حافظ را نشانی از خرد تاریخی مومنان منطقه فارس خواند و گفت: بازاندیشی و معاصر کردن چنین مسیری در دوره کنونی ضروری است.
همچنین دبیر همایش دولت قرآن و رئیس بنیاد فارس‌شناسی نیز در این نشست، عنوان کرد: این همایش با توجه به ضرورت ایجاد نگاه محوری به قرآن باید در برنامه‌های فرهنگی سومین حرم اهل بیت (ع) تدارک دیده شده است.
منصور طبیعی با بیان اینکه پیشنهاد برگزاری این همایش بیش از یک سال و نیم پیش در شورای فرهنگ عمومی استان فارس مطرح و تصویب شد، افزود: ماندگاری هنر به آمیختگی آن با قرآن بستگی دارد و حافظ توانسته است با تمسک به قرآن و در سایه دولت قرآن هنر خود را بکمال ارج نهد.
دبیر همایش ملی دولت قرآن بیان داشت: این همایش باهدف زنده‌نگاه داشتن مطالعات قرآنی به‌ویژه در حوزه ادبیات برگزار شده است.
همایش دو روزه دولت قرآن تا فردا ۲۳ آبانماه در تالار مرکز استاد و کتابخانه ملی استان فارس ادامه دارد. نشست‌های علمی این همایش صبح پنجشنبه از ساعت ٨:٣٠ و با سخنرانی غلامرضا اعوانی با موضوع "رمز و رموز قرآن در تمثیل" آغاز خواهد شد. محمدیوسف نیری با موضوع "حافظ در حجاب تجلی قرآن" و حجت‌الاسلام قاسم کاکایی نیز با موضوع "رویکرد حافظ به قرآن" به سخنرانی خواهند پرداخت.
محمود شالویی با موضوع "حافظی که اروپای شرقی می شناخت"، حجت‌الاسلام ناصر نقویان با موضوع "حافظ و قرآن" و محمدرضا خالصی نیز با موضوع "تاثیر قرآن مجید بر روساخت‌های شعر حافظ" سخنرانان نشست دوم این همایش هستند.
در بعد ازظهر پنجشنبه نیز نشست علمی نخستین همایش ملی دولت قرآن با سخنرانی حجت‌الاسلام قادر فاضلی با موضوع "دولت بیدار، دولت قرآن"، محمدهادی همایون با موضوع "عاشورا در شعر حافظ" و محمدکاظم کاوه پیشقدم با موضوع "تاثیر قرآن بر سبک غزل های حافظ" ارائه خواهد شد.
خواجه شمس‌ُالدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظِ شیرازی (زادهٔ ۷۲۷ هجری قمری – درگذشتهٔ ۷۹۲ هجری قمری در شیراز) است.
