صنایع دستی استان فارس علاوه بر اینکه در بازار پیدا نمى‌شوند بازارهاى جهانى را هم تا حد زیادى از دست داده اند. این در حالی است که بی توجهی به موضوعاتی مانند بازاریابى، طراحى خلاق و بسته بندى مناسب از دلایلى است که اجازه نمى دهد صنایع دستى فارس سهم قابل توجهى از بازارهاى جهانى را کسب کند.
به گزارش ایلنا فارس از دیرباز یکى از استان هاى مشهور در عرصه محصولات دست ساز و سنتى در کشور و جهان بوده است و در برخى از رشته‌ها و محصولات، این استان شهرت جهانى دارد؛ این در حالى است که از 250 رشته صنایع دستى موجود در کشور 120 رشته در این استان وجود دارد که از این تعداد 85 رشته صنایع دستى در فارس فعال است.
آن طور که سید احمد حمیدى،مدرس دانشگاه و استاد قلم زنى در گفت و گو با ایلنا مى گوید: نمایشگاه هایى که در سطح کشور و استان برگزار مى شود، نتوانسته آن طور که باید و شاید منافعى از لحاظ مالى براى فعالان صنایع دستی داشته باشد و ما تنها براى کسب تجربه و آشنایى با محصولات و طرح هاى روز، در این نمایشگاه ها شرکت مى کنیم.
وى مى افزاید: اگرچه هنرهایى مانند قلم زنى و خاتم از دیرباز در شهر شیراز تولید و ثبت شده بود اما در حال حاضر مردم آن ها را به اسم اصفهان مى شناسند. همچنین با توجه به اینکه محصولات چین، هند و پاکستان بازار صنایع دستى شیراز را به تسخیر خود در آورده‌اند با یک ارزیابى از این بخش، مى‌بینیم که در حال حاضر محصولات و صنایع دستى شیراز درصد کمى از بازار را به خود اختصاص داده است.
تهران و اصفهان رقبای اصلی
در این زمینه نیز طهماسبى مدرس دانشگاه و پژوهشگر هنر و صنایع دستى در گفت و گو با ایلنا مى گوید: طبق بررسى هایى که در بخش محصولات صنایع دستى انجام داده‌ایم متوجه شدیم که کمترین میزان صادرات محصولات صنایع دستى کشور به استان فارس تعلق دارد.
وی با اشاره به اینکه سهم صنایع دستى فارس از صادرات حدود یک الى دو درصد است، مى افزاید: تنها محصولاتى مانند فرش دستباف و ...توانسته در بخش صادرات موفق عمل کند و دیگر بخش‌هاى صنایع دستى مانند قلم زنى، خاتم، و …نتوانسته اند بازارهاى جهانى و صادرات را به خود اختصاص دهند.
وى با اشاره به اینکه شهرهایى مانند اصفهان و تهران از رقباى مهم ما در بخش آیینه کارى هستند، مى‌گوید: افرادى که در شهرهاى اصفهان و تهران فعالیت مى کنند به دلیل ارائه قیمت هاى پایین و ارزان، بازارهاى منطقه را به تسخیر خود در آورده اند.
طهماسبى به دلایلى که سبب شده سهم صنایع دستى استان در صادرات اندک و ناچیز باشد اشاره مى کند و مى افزاید: تولید محدود محصولات صنایع دستى از مهم ترین مشکلات این بخش به شمار مى رود، هرچند محصولاتى هم که به صورت انبوه تولید مى شوند به دلیل نداشتن کیفیت مناسب و عدم تطابق با استانداردهاى جهانى، استقبال کشورهاى دنیا را از دست داده اند.
وى معتقد است نبود تبلیغات در بخش صنایع دستى توسط صدا و سیما و دانشگاه‌ها سبب شده که بسیارى از کشورها با صنایع دستى شیراز و استان آشنایى کافى نداشته‌باشند براى مثال هنر قلم زنى در شیراز داراى مکتب خاصى است اما متاسفانه بسیارى از افراد و گردشگران این هنر را مربوط به اصفهان مى‌دانند و این محصول را از این شهر خریدارى مى کنند.
این مدرس و پژوهشگر هنر و صنایع دستى با بیان اینکه کشورهاى حوزه خلیج فارس مشترى فرش‌هاى دستباف استان فارس هستند، ادامه مى دهد: شرایط اقتصادى و مشکل تامین مواد اولیه سبب شده که تولید کنندگان فرش‌هاى دستباف کیفیت محصولاتشان را کاهش دهند.
این مدرس و پژوهشگر با اشاره به اینکه تحریم ها تامین مواد اولیه را براى تولید کنندگان محصولات صنایع دستى به شدت دچار مشکل کرده است، بیان مى کند: تبادل پول یکى از مشکلاتى است که صادر کنندگان با آن روبرو هستند و عدم همکارى بانک هاى سایر کشورها با بانک هاى ایران در جهت تبادلات پول، سبب ایجاد مشکلات دیگر شده است.
وى با بیان اینکه واسطه هاى بزرگ ایرانى در بخش صنایع دستى وجود ندارد، مى گوید: وجود واسطه‌هاى خرد در بازارهاى بین المللى به دلیل نداشتن قدرت بازرگانى مناسب در بخش صنایع دستى، سبب شده که نتوانند جابه جایى پول را انجام دهند.
به گفته طهماسبى بازرگانى صنایع دستى در استان فارس و شیراز از بین رفته است.
آمار دقیق وجود ندارد
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس می گوید: آمارهایی که توسط بعضی از افراد در بخش صادرات صنایع دستی ارایه می شود دست بافته ها را از دیگر محصولات صنایع دستی تفکیک کرده اند.
حیدرعلی زاهدیان‌نژاد در گفت و گو با ایلنا می گوید: طبق آمارهای گمرک در بیشتر بخش با افزایش میزان صادرات محصولات صنایع دستی مواجه بودیم.
وی با بیان اینکه میزان صادرات محصولات صنایع دستی سالانه متفاوت است می افزاید: با توجه به اینکه تجار و فعالان بخش خصوصی با در نظر گرفتن بازارهای دنیا سالانه اقدام به صادرات محصولات صنایع دستی استان می کنند بنابراین سالانه شاهد نوسان در صادرات صنایع دستی استان هستیم.
زاهدیان نژاد ادامه می دهد: بر اساس آمار و مستنداتی که گمرک در اختیار ما قرار می دهد محصولات صنایع دستی استان در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
وی با اشاره به اینکه محصولات صنایع دستی استان فارس تنها از طریق گمرک شیراز به دیگر کشورها صادر نمی شود می گوید: این در حالی است که محصولات صنایع دستی استان از گمرک شهرهایی مانند تهران، بندرعباس و .... صادر می شوند.
زاهدیان نژاد خاطر نشان می‌کند: عدم تفکیک صادرات محصولات صنایع دستی استان به دیگر کشورها سبب شده که ما نتوانیم آمار دقیقی از میزان صادرات محصولات صنایع دستی استان در اختیار داشته باشیم.
وی می‌افزاید: در حال حاضر بسیاری از دست بافته‌ها از گمرک شهرهایی مانند بوشهر و بندرعباس به دیگر کشورها صادر می شوند.
گزارش: محمدرضا طاهری
