محسن حیدری روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سال گذشته سیلاب به تناسب کمتر از امسال خسارت گسترده‌ای به زیرساخت‌های شمال سیستان و بلوچستان، خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی مردم وارد کرد که امسال با اقدامات به موقع ستاد مدیریت بحران، هیچ روستایی دچار آبگرفتگی نشد.
وی با بیان اینکه هواشناسی سیستان و بلوچستان پدیده‌های بارشی مخرب حوضه آبریز رودخانه هیرمند و تالاب بین المللی هامون در افغانستان را نیز رصد می‌کند، افزود: در سال زراعی جاری حداقل ۶ هشدار جوی برون مرزی در رابطه با بارش‌های سنگین و بعضا فوق سنگین در حوضه‌های آبریز رودخانه هیرمند و تالاب هامون در اداره کل هواشناسی استان صادر شد که بر اساس آن استانداری و مدیریت بحران از پاییز سال گذشته اقدام به برنامه‌ریزی برای مدیریت سیلاب‌های این رودخانه کرد.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: مدل‌های بلند مدت هواشناسی و پیش‌بینی‌های میان مدت نشان می‌داد که بارش‌های زمستان و فروردین افغانستان قابل توجه و بیشتر از نرمال خواهد بود که بر همین اساس از پاییز و زمستان گذشته موضوع لایروبی انهار شمال استان برای جلوگیری از طغیان رودخانه هیرمند در دستور کار استانداری و ستاد مدیریت بحران استان قرار گرفت.
وی تصریح کرد: همان‌طور که هواشناسی انتظار داشت چندین سامانه بارشی سنگین و بعضا فوق سنگین در سال زراعی جاری حوضه‌های آبریز هیرمند و هامون را فرا گرفت و بارش‌های سنگین بهمراه داشت بطوریکه نخستین سیلاب‌ها اواخر پاییز و زمستان سال گذشته به تالاب هامون صابوری رسید.
رشد ۲۰۰ درصدی سطح پوشش برف حوضه آبریز هیرمند
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: بارش برف حوضه‌های آبریز هیرمند و هامون نیز از ابتدای سال زراعی تا کنون قابل توجه بوده به طوریکه در برخی مواقع سطح پوشش برف ارتفاعات این حوضه حدود۲۰۰ درصد بیشتر از میانگین بلند مدت در ۱۳ سال اخیر برآورد شده است.
وی افزود: بارش‌های اوایل بهار امسال در حوضه آبریز هیرمند بویژه شهر قندهار به حدی بود که اگر لایروبی انهار و مدیریت سیلاب انجام نمی‌شد، به طور قطع چند شهر و صدها روستای شمال سیستان و بلوچستان را دچار آبگرفتگی می‌کرد.
حیدری تصریح کرد: برای نمونه در هفته نخست امسال سامانه‌ای بارشی حوضه آبریز هیرمند در افغانستان را فرا گرفت که بارش‌های یک ایستگاه آن در کمتر از ۴۸ ساعت بیش‌از ۲۲۰ میلی‌متر گزارش شده است.
وی ادامه داد: بارش یاد شده تنها مربوط به یک ایستگاه بوده که با بارش‌های سایر نقاط این حوضه آبریز یک سیلاب وحشتناک ایجاد می‌کند که همه چیز را با خود می برد. بنابراین مدیریت این سیلاب که خسارات زیادی در افغانستان بجای گذاشته و جان چندین انسان را نیز گرفته اقدامی سخت و دشوار است که به خوبی در استان انجام شد.
مدیرکل هواشناسی سیستان وبلوچستان خاطرنشان کرد: سال گذشته در همین موقع از سال سیلاب هیرمند که کمتر از مقدار کنونی بود، چندین روستا را گرفتار آبگرفتگی کرد و خسارت زیادی به زمین‌های کشاورزی، زیرساخت‌ها و خانه‌های مردم به بار آورد.
خشکسالی و سیلاب؛ ۲ چالش هیرمند در دهههای اخیر
وی ادامه داد: بررسی وضعیت تاریخ معاصر رودخانه هیرمند نشان می‌دهد که این رود طغیانگر یا به دلیل خشکسالی به مردم سیستان آسیب وارد کرده یا به دلیل طغیان مردم را گرفتار کرده است.
حیدری تصریح کرد: مردم خشکسالی‌های دهه ۴۰ سیستان را که منجر به مهاجرت بخش زیادی از مردم شمال سیستان و بلوچستان به مناطق شمالی و شمال شرقی کشور شد را به یاد دارند. همچنین سیل اواخر دهه ۶۰ را که تقریبا اکثر روستاهای شمال این استان درگیر سیل شد.
وی افزود: رودخانه هیرمند به رغم اینکه شریان حیاتی شمال سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود برای مردم این منطقه همواره مخاطراتی را هم داشته است.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: بخشی از مخاطرات طغیان هیرمند در نتیجه مدیریت نادرست منابع آب در افغانستان است. نادرست به این معنی که افغانستان بر اساس معاهده تقسیم آب هیرمند متعهد شده تا حق آبه آشامیدنی و کشاورزی سیستان را در طول سال رهاسازی کند اما این اتفاق نمی‌افتد و این حق آبه تا زمان بارش های سنگین پشت سدها باقی می‌ماند که پس از آن، این کشور هم زمان با سیلاب‌های ناشی از بارندگی، آب سدها را هم کاهش می‌دهد که این موضوع بر حجم سیلاب و قدرت تخریب آن در مناطق پایین دست می‌افزاید.
وی افزود: مدیریت مناسب سیلاب‌های ناشی از هیرمند برای افغانستان نیز حیاتی است چراکه با مدیریت و هدایت این سیلاب‌ها به تالاب هامون که بین ایران و افغانستان مشترک است، برخی از چشمه‌های تولید گردوغبار واقع در تالاب مهار می‌شود و مناطق غربی و جنوب غربی این کشور از وقوع گردوغبارهای ناشی از بادهای ۱۲۰ روزه در امان می مانند.
حیدری تصریح کرد: بر اساس مطالعاتی که انجام شده، بخشی از چشمه‌های مهم تولید گردوغبارِ غرب آسیا در قسمت‌هایی از تالاب هامون قرار دارد که در خاک افغانستان است و با آبگیری تالاب در کوتاه مدت و احیای آن در بلند مدت، تثبیت می‌شود.
