پایگاه خبری جماران، سعید گیتی آرا: روز گذشته رئیس جمهور روحانی در سفر به یزد در میدان امیر چخماق برای حاضران سخنرانی کرد و ضمن تشریح کارنامه اقتصادی دولت، صراحتا از قوه قضاییه خواست که در امر مبارزه با فساد، سراغ دانه درشت‌ها رود و پرونده نهادها و افرادی را که مرتکب فسادهای میلیارد دلاری شده‌اند، پیگیری کند.
سخنان رئیس جمهور که به گفته برخی تحلیلگران بسیار صریح بوده، واکنش هایی نیز به همراه داشته است.
عماد افروغ در گفت و گو با خبرنگار جماران ، گفت: به نظر من قوه قضاییه عزم خود را برای مبارزه با فساد جزم کرده است و یک نظام سالم سیاسی در وهله اول در گروی یک قوه قضائیه مستقل، فراجناحی، مقتدر، فهیم و سالم است. بنابراین، اگر رئیس قوه ای می خواهد به این قله نزدیک شود و شواهدی هم دالّ بر این وجود دارد-که دارد- در این مسیر تلاش خود را می کند، نه تنها نباید تضعیف که باید تقویت شود.
باید با مدرک حرف بزنیم
وی افزود: باید ضعف‌های قوه قضاییه را گفت و منتشر کرد. همچنین اگر در جایی می بینیم که این قوه‌جناحی عمل می کند، باید تذکر لازم را دهیم و اگر مستنداتی در این خصوص داریم ارائه کنیم؛ یا اگر در جایی می‌بینیم در قبال برخی تخلفات رخ داده، برخوردی صورت نمی‌گیرد، آن را یادآور شویم. بنابراین دو حالت ممکن است یا با برخی تخلفات رخ داده برخورد نمی شود یا صرفا با عده ای خاص صورت می‌گیرد.
این جامعه شناس ادامه داد: ادعا به تنهایی کفایت نمی کند؛ ما اگر ادعای شفافیت و سلامت داریم، باید با مدرک حرف بزنیم. وگرنه باید به مردم حق دهیم که بسیاری از حرف ها را تبلیغاتی، سیاسی و جناحی بدانند. حالا از سوی هر کدام از سران سه قوه یا هرکس که می خواهد باشد. به بیانی دیگر مردم را نباید سرکار گذاشت. به تعبیر امام راحل«مردم ولی نعمتان ما هستند» و «مردم اربابان ما هستند»و نباید آنها را فریب داد.
قوه قضائیه اختیار لازم برای مقابله با ریشه های ساختاری فساد ندارد
وی بیان کرد: امام قبل از انقلاب تعبیری دارند به این مضمون که «نشود شما شعار رعیت و مردمی بودن دهید، ولی عملا اربابی کنید.» این حرف‌های ایشان معنادار است و صرفا برای این نیست که دلمان خوش باشد. بلکه برای این است که به آنها عمل شود. باید اجازه دهیم اگر واقعا قوه قضائیه نیت صادقی دارد، به سمت قوه قضائیه سالم، فهیم و فراجناحی حرکت کند و نقاط ضعف آن را گوشزد کنیم. معتقدم قوه قضائیه باید با دو مقوله مقابله کند، یکی با فاسد و مفسد و دیگر با ریشه های ساختاری فساد.
افروغ گفت: شاید هنوز قوه قضائیه اختیار لازم را ندارد که با ریشه های ساختاری فساد مقابله کند یا به دلیل اینکه نظام قضایی ما «فردی» است و اجتماعی نیست، خود دلالتی در برخورد با فساد و مجرم دارد. اگر من جامعه‌شناس؛ بحثی در این خصوص دارم که نظام قضایی ما فردی است و باید به ریشه های اجتماعی و محیطی جرم هم توجه داشت، باید بگویم. کما اینکه می گوییم و فریاد می زنیم.
باید کمک کنیم تا قوه قضائیه مستقل شکل بگیرد
وی بیان کرد: یک قوه قضاییه مستقل و سالم باید در گروی سلامت درونی‌اش باشد. بنابراین، اگر قوه قضائیه که در حال برخود با فساد است اطلاعی از برخی فسادها ندارد، باید آن اطلاعات را در اختیارش گذاشت. همه باید کمک کنیم تا قوه قضائیه مستقل شکل بگیرد. این مسأله هم به لحاظ مفهومی درست است هم از نظر وضعیت کنونی ما. وضع کنونی ما در گروی یک قوه قضائیه مستقل و مقتدر است. یعنی اگر قوه قضائیه عادل باشد و عادلانه رفتار کند، همه سودش را خواهند برد و به تعبیر حضرت علی(ع) اگر کسانی نسبت به عدالت حساسیت دارند بدانند که ظلم برایشان بدتر است. آنها که عدالت را نمی توانند تحمل کنند، به طریق اولی ظلم و ستم را نمی توانند تحمل کنند.
افروغ گفت: نمی‌خواهم کسی را از داشتن انگیزه انتخاباتی بری بدانم و متاسفانه شبهه تبلیغاتی و انتخاباتی همه را در بر گرفته است. متاسفانه شکاف در نظر و عمل در بسیاری از مقامات کشور از جمله رئیس جمهور وجود دارد. از این‌رو، اگر رئیس‌جمهور واقعا به حرف هایی که در یزد زده باور دارد چرا تاکنون ساکت بوده و افشاگری نکرده است؟ من این نقد را در آستانه انتخابات 96 هم نسبت به ایشان هم نسبت به شخصی که رقیب ایشان بود، داشتم. یعنی رئیس جمهور وقتی احساس کرد سینه اش مالامال از اسناد است همان موقع پرسیدم چرا این اسناد تا به حال رو نشده است؟
چرا بحث‌های رئیس جمهور در بحبوحه انتخابات مطرح می‌شود؟
وی ادامه داد: مگر مردم غریبه هستند؟ مگر آنها دشمن ما هستند؟ من همین سوال را از رقیب انتخاباتی ایشان نیز کردم که چرا تا به حال حرفی نزده است؟ بحث مصلحت مردم و یک حکومت سالم است. این نشان می‌دهد که خیلی جاها مشکل داریم. این سوال همواره وجود دارد که آیا ما قوه قضائیه سالم، مقتدر، فراجناحی و مستقل می خواهیم یا نه؟ اگر می خواهیم این امر لوازمی دارد ولو اینکه به ضررمان تمام شود. مگر امام علی(ع) به لوازم قضایی آن زمان تن نداد؟ نباید مردم را بازی داد.
این جامعه شناس در ادامه گفت: بحث اصلی اینجاست که اگر پرونده‌ای بوده و این پرونده در اختیار قوه قضاییه قرار گرفته، باید سوال شود که چرا قوه قضاییه برخوردی نکرده است؟ و اگر پرونده ای شکل نگرفته و شکایتی از سوی قوه مجریه انتقال پیدا نکرده، قوه مجریه جوابگو باشد که چرا تاکنون این کار را نکرده است. چرا این بحث‌ها در بحبوحه انتخابات مطرح می‌شود؟ از بابک زنجانی نام می برند. تا جایی که من می دانم این نام که علنی مطرح شده. باید دید آیا تنها در ارتباط با این فرد لاپوشانی شده یا در ارتباط با شخص دیگری این کار صورت گرفته است؟
شفافیت؛ رمز و کلید اصلی قفل مبارزه با فساد است
وی اظهار کرد: اگر باید پیگیری لازم در دولت قبلی صورت می‌گرفته، چرا الان مطرح می شود؟ چرا اسناد تاکنون رو نشده؟ همه مشکلات ما اینجاست که فضا را امنیتی می‌کنیم. اشکال ندارد در جاهایی فضا این گونه باشد، اما در جاهایی نباید این کار را کنیم. مردم به اصطلاح صاحب منصبان اصلی این حکومتند و بسیاری از منشاءهای فساد به عدم شفافیت بازمی گردد. شفافیت رمز و کلید اصلی قفل مبارزه با فسادهای درون کشور است.
افروغ گفت: من در مجلس هفتم، وقتی طرحی از مجلس ششم به نام «دسترسی آزاد به اطلاعات» به ما منتقل شد، آن را تبدیل به انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات کردم. تا تنها این گونه نباشد که کسی درخواست کند، بلکه اطلاعات باید منتشر شود. این یک تکلیف قانونی روی دوش قوا و حاکمیت است. من به عنوان یک روشنفکر که هیچ قدرت رسمی در اختیار ندارم، این حرف را مطرح می کنم. مردم چشم انتظار شفافیت بوده و منتظر این هستند که بازی‌ها در کشاکش مسائل اقتصادی آنها کنار گذاشته شود.
مشکلات کشور ریشه در عدم شفافیت و امنیتی کردن فضا دارد
وی ادامه داد: مردم مستحق این مشکلات نیستند و مشکلات ریشه در عدم شفافیت و امنیتی کردن فضا دارد. این سیاست زدگی همانطور که بارها گفتم مصادف است با سیاست زدایی. یعنی کسانی که فضا را سیاست زده می‌کنند، از بالا چنین برنامه ریزی می‌کنند که مردم سیاست زدا شوند تا به تعبیری دیگر کاری با سیاست نداشته باشند و رو به برخی مسائلی بیاورند که امروزه شاهدیم. چرا که امروز می بینیم همان اتفاقی که زمان شاه رخ داد و منجر به انقلاب شد، دست کم در صنایع و محصولات فرهنگی بروز پیدا کرده است. آیا فکر می‌کنید این روند بدون برنامه ریزی بوده است؟ این برنامه از سوی کسانی طراحی شده که می‌خواهند فضا را سیاست زده کنند. چون نتیجه منطقی سیاست زدگی، سیاست زدایی است.
افروغ بیان کرد: من شواهد زیادی دارم که متاسفانه حکمرانان ما به هنگام انتخابات، ساز انتخاباتی خود را کوک می کنند و این موضوع منحصر به یک قوه نیست و این شواهد در همه قوا وجود دارد.
دولت ها می‌توانند از فضای تخریبی برای خود فرصت بسازند
وی در ادامه با اشاره به هجمه‌های مخالفین به اقدامات صورت گرفته از سوی دولت گفت: این بحثی پر دامنه و تاریخی است. باید ببینیم در دوره های مختلف پس از انقلاب اسلامی، چه اتفاقاتی رخ داده است؟ یعنی هر دولتی که روی کار آمده آیا با این هجمه‌ها روبه رو بوده یا خیر؟ و این هجمه‌ها تا چه اندازه طبیعی و چقدر غیرطبیعی بوده است؟ مطلوب این است که نقدها مستند و مستدل و از هتاکی به دور باشند. ضمن اینکه دولت نیز پاسخ دهد و این یک استاندارد اولیه است.
این جامعه شناس گفت: دولت‌ها می‌توانند از فضای تخریبی برای خود فرصت بسازند. یعنی اگر برخی افراد متوجه نیستند نقد خوب چه ویژگی هایی دارد و رو به هتاکی و بسیاری از مسائل زشت اخلاقی می‌آورند، این فرصتی خواهد بود برای دولت‌ها که پاسخی قانع کننده دهند. حضرت امام(س) می گفتند که «انتقاد و بلکه تخطئه از الطاف خفیه الهی است». اگر ما شیوه برخورد مخالفین دولت را تخطئه بدانیم، باید گفت که باید پاسخ خوبی به آن داد و نباید عصبانی شد.
جامعه ما وکیل مدافعی اخلاقی می‌خواهد
وی با تأکید بر اینکه کسی نباید تخطئه را توجیه کند و این کاری بسیار زشت است، یادآور شد: متاسفانه در دولت قبل بیشتر و در این دولت هم کم و بیش، دیده می‌شود که برخورد با مخالفین از روی سعه صدر نیست و در واقع برخوردها از جنس همان رفتارهایی است که با دولت می‌شود. هیچ‌کس نباید برخوردهای تند را تایید کند. سالها پیش گفتم که جامعه ما وکیل مدافعی اخلاقی می‌خواهد. دادستان کل کشور در مقطعی می گفت اگر کسی به روسای سه قوه توهین کند ما وارد عمل می شویم. در حالی که من همان زمان گفتم اخلاق حقی همگانی است و ایشان باید نسبت به هر هتک حرمت اخلاقی حساس شده و ورود کند و آن را منوط به شکایت نکند.
افروغ ادامه داد : این یک مشکل ساختاری است. زیرا اگر یکی از شعارهای اصلی نظام و وجه ممیزه آن را «اخلاق» بدانیم، نیاز به وکیل مدافعی اخلاقی داریم. نه اینکه تنها زمانی وارد عمل شوند که به یکی از سران قوا توهینی صورت گرفته باشد. توهین به جای نقد مستدل یک واقعیت است که باید با آن مقابله شود. متاسفانه عده ای به جای توجه به «آنچه گفته می شود» به «آنکه می گوید» می پردازند و هرچه دلشان می خواهد به گوینده نثار می کنند. از ناسزاها و فحاشی ها و تهمت ها گرفته تا حرف های دیگر. این مسأله هم باید فرهنگ سازی شود و هم اینکه قوه قضاییه در برخی موارد ورود پیدا کند.
در هیچ دوره ای نقد منصفانه صورت نگرفته است
این جامعه شناس گفت: اگر نگوییم که توهین‌ها و هجمه‌ها باید به طور کامل ریشه کن شود، ولی باید تلطیف شود. باید شیوه نقدها در همه دولت ها را در کفه ترازو قرار داد و بعد به داوری نشست. اینکه هجمه ها در همه دوره ها بوده شکی نیست و در هیچ دوره ای نقد منصفانه صورت نگرفته است.
وی در ضرورت وجود تنبه لازم برای نقد درست در جامعه گفت: دو راه حل وجود دارد. یکی اینکه قوه قضاییه وارد شود. دوم اینکه مطبوعات و سایت ها وارد شوند. رسانه‌ها نباید مطالب غیراخلاقی منتشر کنند و اگر دیدند که این نوع مطالب به صورت کامنت نوشته می‌شود، مانع شوند. اینکه امام نقل به مضمون می‌فرمایند، اگر کسی به چیزی رسید باید بگوید؛ چه به نفع فردی باشد به ضرر او. این نشان دهنده سلامت نظام خواهد بود و این نظام با نقد زنده است.
نباید رفتارهای غیراخلاقی و زننده را توجیه کنیم
افروغ گفت: من نمی‌توانم بگویم این دولت مشمول بیشترین حملات شده است. زیرا همه دولت‌ها مشمول اعتراضات، شب‌نامه‌ها یا رفتارهای غیراخلاقی شده‌اند. ما نباید رفتارهای غیراخلاقی و زننده را توجیه کنیم. اگر کسی فحاشی می‌کند یا سره و ناسره را تشخیص نمی‌دهد و مباحث را خلط می‌کند ما نباید توجیه کننده رفتار او باشیم و بگوییم و اگر نقد می‌خواهید باید این ها را هم بخواهید. نه، این موارد بدتر اشخاص را نسبت به نقدهای سازنده سرد می‌کند.
وی ادامه داد: شخصا نقدهایم به دولت قبلی از دولت فعلی بیشتر بوده، به این دلیل که می بینیم رسانه های نزدیک به این دولت کمتر رو به هتاکی می آورند. منافع ملی باید تعریف شود و همه گروه ها و جناح ها در کشور در کنار مواضع خود، باید به این منافع توجه ویژه ای داشته باشند. متاسفانه گروه های سیاسی هنوز متوجه نشده اند که فرایند تفکیک مربوط به فعالیت جناح ها، باید ذیل فرآیند انسجام صورت بگیرد. یعنی باید نگاهی به وحدت ها و اشتراکات خود نیز داشته باشند.
افراد نباید درون گود لجاجت سیاسی بیفتند
افروغ گفت: نمی‌توانیم صرفا تشخیص یک قوه را در راستای منافع ملی بدانیم و سایر قوا را ضد این منافع تعریف کنیم. انسان‌ها وقتی وارد درگیری جناحی می‌شوند، اصول مشترک خود را فراموش می‌کنند. یعنی از یاد می برند که ممکن است فردی که با او مخالفند سخن و طرح خوبی هم داشته باشد. افراد نباید درون گود لجاجت سیاسی بیفتند.
وی در پایان گفت: اگر من با قوه و جناحی مخالفم دلیل نمی شود هرچه را از جانب آن صادر یا اجرا می‌شود، زیر سوال ببرم. اگر سخن حقی گفته می‌شود باید تایید و اگر سخن حقی گفته می‌شود و عملی پشت آن صورت نمی‌گیرد باید نقد شود. متاسفانه در بازی‌های جناحی های درون کشور ما، افراد برای رسیدن به قدرت همه حرف‌های طرف مقابل را زیر سوال می‌برند، ولو اینکه موضع حقی باشد. این رفتار هم صرفا مختص گروه خاصی نیست و هر دو گروه سیاسی این گونه‌اند.
