پایگاه خبری جماران، سجاد انتظاری: یک کارشناس روابط بین الملل با اشاره به اینکه اروپایی ها متقاعد شده اند که با ایران شوخی نکنند، گفت: به نظر من مکرون این مطلب را فهمیده است که باید با ایران با جدیّت و درایت برخورد کند و این گونه نباشد که فکر کنند اگر برای مقطعی کاری را انجام دهیم، این موضوع منتفی می شود. اگر آنها تعلل کنند و به تعهدات خودشان عمل نکنند، ایران در هر لحظه می تواند اقدامات خود را شروع کند.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با سید جلال ساداتیان را در ادامه می خوانید:
با توجه به تحریم آقای ظریف توسط دولت آمریکا، حضور ایشان در اجلاس گروه هفت چه اهمیتی داشت؟
این موضوع به برجام بر می گردد. 23 ماه مذاکره تیم آقای ظریف و کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل انجام شد و سرانجام توافقی صورت گرفت و این توافق با قطعنامه 2231 به تصویت شورای امنیت سازمان ملل رسید و در حقیقت به عنوان یک قانون در سطح جهان مطرح شد. پیش از آن به موجب قطعنامه های 1696، 1737، 1747، 1803، 1835 و 1929 که به موجب چهار مورد آنها ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل و ماده 41 آن رفته و تحریم بین المللی اقتصادی شده بود.
برجام ایران را به عنوان یک کشور خواهان صلح و امنیت جهانی معرفی کرد
مذاکرات برجام از این نظر اهمیت داشت که آن شرایط را از بین برد و ایران را در نزد جهانیان به عنوان یک کشور خواهان صلح و امنیت جهانی معرفی کرد و تا حدود یک سال هم ایران از مواهب آن از جمله برداشته شدن همه تحریم ها و عادی شدن رفت و آمدهای تجاری استفاده کرد. در حقیقت ایران در یک سال اول میزبان شرکت هایی بود که در قالب هیأت همراه معاونین و یا رهبران کشورهای مختلف به ایران آمدند و با ایران به توافقاتی رسیدند و با ایران در آستانه عقد قراردادهای مهم بودند.
خروج آمریکا از برجام یک اقدام غیر قانونی بود
اما بعد از آن ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا رسید و او همچنان که در تبلیغات انتخاباتی خود مطرح کرده بود با برجام برخورد کرد و از آن خارج شد. خروج او یک اقدام غیر قانونی بود. چون در قطعنامه 2231 شورای امنیت پیش بینی شده بود که اگر کشوری در این زمینه مشکل دارد باید با کمیته ای که تشکیل شده بود مراجعه کند و خواهان رفع مشکل شود. اما ترامپ و دولت آمریکا بدون اینکه توضیحی به دیگران بدهند، یک جانبه از این توافق خارج شدند.
آنها نه تنها از برجام خارج شدند، بلکه به این سمت رفتند که با استفاده از زور و قدرت اقتصادی و نظامی دیگران را هم وادار به تبعیت کنند. طبیعتا چین و روسیه این کار را نکردند و اعلام کردند که در تحریم های آمریکا شرکت نمی کنند. اروپایی ها نیز بیانیه های سیاسی دادند و تأکید کردند که ایران در برجام مانده و تکیه اروپایی ها هم بر مصوبات آژانس بین المللی انرژی بود که حدود 15 مرتبه تأیید کرد ایران به تعهدات خودش در برجام عمل کرده و هیچ تخلفی از ایران گزارش نشده است.
آمریکا روز به روز تنها تر شده است
در نتیجه آمریکا روز به روز در دنیا تنها تر شد و نتوانست متحدینی را پیدا کند. اما با فشاری که وارد می کرد، شرکت های بزرگ اروپایی که دارای مراودات گسترده با آمریکا بودند را ترساند. در نتیجه هم فروش نفت ایران کاهش پیدا کرد و هم خیلی از کسانی که برای پروژه های مختلف باید در ایران سرمایه گذاری کنند و تکنیکشان را بیاورند امتناع کردند.
ایران هم به طور طبیعی و عادلانه انتظاراتش را با اروپا مطرح کرد که باید به تعهدات خود عمل کنید و نفت ایران را بخرید و اجازه دهید نقل و انتقالات مالی صورت بگیرد و ما در سطوح مختلف فعالیت اقتصادی داشته باشیم. اروپا وعده داد که من مکانیزمی را برای این کار طراحی می کنم. ایران بیش از یک سال تحمل کرد که ببیند اروپا چه می کند. اروپا نهایتا اینستکس را پیشنهاد داد و گفت در قالب اینستکس مکانیزمی را طراحی کرده ایم که اگر ایران پولش را در این سیستم بریزد می تواند با آن غذا و دارو تهیه کند.
طبیعتا این امر مورد توجه ایران قرار نگرفت و ایران اعلام کرد که اولا نیاز ما فقط دارو و غذا نیست و ثانیا شما متعهد هستید که از ما نفت بخرید و اعتبارات خودتان را هم به آن اضافه کنید. به علاوه اینکه دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا هم بتوانند به این مجموعه اضافه شوند و ما بتوانیم با همه این کشورها مراوده داشته باشیم.
چون واکنش اروپا سرد بود، ایران تصمیم گرفت که بخشی از تعهدات خود در برجام را تعلیق کند. مرحله اول را این قرار داد که میزان غنی سازی را افزایش دهد و آب سنگین نفروشد و در دو ماه بعدی هم درصد غنی سازی را بالا برد. این موضوع با واکنش اروپایی ها مواجه شد و ادعا کردند که این کار باعث درگیری خواهد شد و تنش را افزایش می دهد.
البته این کاهش تعهدات در برجام پیش بینی شده بود.
دقیقا؛ اینها پیش بینی شده بود. من به این لحاظ می گویم که روند کار تا به اینجایی که هستیم مشخص شود.
کشورهای منطقه از افزایش تنش بین ایران و آمریکا متضرر خواهند شد
این تنش ها سطح نگرانی اروپایی ها را بالا برد. چون آنها نگران هستند که اگر در این منطقه تنش افزایش پیدا کند از نظر اقتصادی ضرر خواهند کرد. به لحاظ اینکه ممکن است قیمت نفت افزایش پیدا کند و عمده آنها واردکننده نفت هستند. همچنین ممکن است خطرات امنیتی برای اروپا داشته باشد. ضمن اینکه کشورهای منطقه هم از افزایش این تنش ها متضرر خواهند شد.
تحریم ظریف و رهبری مسخره ترین کار ممکن بود
در نتیجه اروپایی ها وادار به تلاش شدند. ظاهرا در ابتدا پیشنهاد آقای مکرون این بوده که شما متوقف کنید و آمریکا هم متوقف می کند. یعنی شما ادامه تعلیق ها را که دارید برای مرحله سوم تدارک می کنید را متوقف کنید و آمریکا هم تحریم بیشتری نکند. ما گفتیم آمریکا به ته خط رسیده و دیگر چیزی برای تحریم کردن ندارد. به جایی رسیده که وزیر امور خارجه و رهبر این مملکت را تحریم می کند. این مسخره ترین کاری است که آنها ممکن بود بتوانند انجام دهند. چون انتظار آنها این بود که از طریق این تحریم ها بتوانند وضعیت ایران را بر هم بریزند و دیدند که چنین اتفاقی نیفتاد.
در سفر آقای ظریف به شمال اروپا و فرانسه این مباحث بحث شده که جزئیات این مباحث خیلی منتشر نشده است. ولی طبیعتا راجع به این امور هم صحبت شده است.
شنیده می شود که فرانسه یک گام جلوتر برداشت. یعنی ظاهرا آقای مکرون به آمریکایی ها گفته است که به ایران اجازه صادرات محدود نفت داده شود. اینکه این محدوده چقدر است جای تأمل دارد. یعنی باید اطلاعات دقیق آن مشخص شود. در مقابل این موضوع از ایران هم خواسته شده که به مرحله سوم تعلیق تعهدات خود وارد نشود. ظاهرا این امر مورد قبول طرف آمریکایی قرار گرفته و با اطلاعی که به آقای ظریف داده شد، مجددا به فرانسه رفت تا بتواند این امر را نهایی کند. قاعدتا در این فاصله هم ایشان باید هماهنگی های لازم را با تهران انجام داده باشد که اجازه بازگشت به فرانسه را پیدا کرده است.
حضور ظریف در فرانسه توجه جهان را جلب کرد
حضور آقای ظریف در فرانسه توجه جهان را بسیار جلب کرد؛ به گونه ای که خیلی از خبرگزاری ها و رادیو و تلویزیون ها برنامه های خود را قطع و این خبر را به عنوان تیتر یک خود مطرح کردند. واقعیت هم این است که این موضوع دارای اهمیت بسیار بالا است.
این موضوع فقط برای این بود که ایران بتواند به میزان محدود نفت خود را صادر کند و یا مسائل دیگر هم می توانست در آن مطرح شود؟
باید منتظر انتشار بیشتر اخبار باشیم. انتظارات ایران بیش از این حرف ها بوده است. انتظارات ایران این بوده که ما بتوانیم از مواهب برجام بهره مند شویم. مواهب برجام این است که ایران بتواند از همه حوزه های روابط عادی با دنیا برخوردار شود. آمریکا زورگویی کرده و خلاف قانون، برجام و تعهداتی که داشته می خواهد حرف های خودش را تحمیل کند. طبیعتا ایران نپذیرفت و مقاومت کرد.
حداقل انتظارات ایران این بود که اروپایی ها نفت ایران را بخرند و کشورهای دیگر هم به این پروسه اضافه شوند، اعتبارات اروپایی ها وارد این کار شود و کالاهای دیگری که نیاز داریم را بتوانیم خریداری کنیم و مشمول این تحریم ها نباشیم. اینکه چقدر از این انتظارات مورد توجه قرار گرفته و گام به گام چقدر از آنها می تواند محقق شود مستلزم اطلاعات بیشتر است. چیزی که منتشر شده این است که ایران به طور محدود اجازه صادرات نفت پیدا کند و در مقابل، وارد مرحله سوم تعلیق تعهدات خود نشود.
چقدر می توان به میانجی گری مکرون امیدوار بود که این قضیه را به سمت یک بازی برد – پیش ببرد؟
ایران ضمن اداره هوشمندانه امور، ترسی از هیچ اقدامی ندارد. در این حد که پهپاد آمریکایی را ساقط می کند و کشتی انگلیسی را توقیف می کند. این چیزی است که از قاجار تا کنون سابقه ای در این کشور نداشته است. به نظر من این امر آنها را متقاعد کرده که خیلی با ایران شوخی نکنند و ایران را جدی بگیرند و مسائل را با ایران با جدیّت دنبال کنند. برای اینکه این تنش به زیان همه خواهد بود. حتی ممکن است ایران هم ضرر کند. ولی دود آن به چشم دیگران هم خواهد رفت.
در نتیجه باید یک اقدام جدی صورت بدهند و خودداری کنند از اینکه بخواهند با تعلل، شوخی و امروز و فردا کردن کار را پیش ببرند. از این باب، به نظر من مکرون این مطلب را فهمیده است که باید با ایران با جدیّت و درایت برخورد کند و این گونه نباشد که فکر کنند اگر برای مقطعی کاری را انجام دهیم، این موضوع منتفی می شود. اگر آنها تعلل کنند و به تعهدات خودشان عمل نکنند، ایران در هر لحظه می تواند اقدامات خود را شروع کند.
رسانه ملی تخریبگر اول دستگاه دیپلماسی است
شما در سخنان خود به اهمیت حضور آقای ظریف در اجلاس گروه هفت برای رسانه های خارجی اشاره کردید. ولی رسانه ملی خودمان آن طوری که باید به این موضوع نپرداخت. حتی برخی افراد و رسانه ها با حضور ایشان در این اجلاس مخالفت کردند. به نظر شما دلیل این مخالفت ها چیست؟
ما این مخالفت ها را از ساعات اولیه مذاکرات هم شاهد بودیم. بعدش هم می خواست اجرا شود، در هر شرایطی به جای اینکه از وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی ما حمایت کنند، تخریب کردند. این تخریب در شبکه های مجازی کماکان ادامه دارد. در نتیجه چیز جدیدی نیست. به خصوص رسانه ملی، تخریبگر اول این ماجرا است؛ که در هر شرایط و هر وضعیتی به جای اینکه از منافع ملی و خواست مردم حمایت کند، با کسانی که بیشترین مخالفت را از بیرون کرده اند همراه شده اند.
همراهی مخالفین داخلی دستگاه دیپلماسی با دشمن خارجی
طبیعتا رژیم صهیونیستی و بولتون مخالف هرگونه توافق با ایران هستند. آنها دنبال جنگ افروزی هستند و به خیال خودشان با جنگ سیستم ایران را ساقط کنند. متأسفانه ما می بینیم برخی از مخالفین داخلی نیز همزبان و همراه با این جریان می شوند.
البته انتقاد کردن و برخورد نقادانه با مخالفت خصمانه فرق دارد. اینکه عده ای نظرات مخالفی دارند و ابعاد مخالف قضیه را با زبان سالم و درستی بیان کنند، حتی در رسانه ملی جلساتی گذاشته شود و موافقین و مخالفین نظرات خود را بیان کنند، ایرادی ندارد. ولی گاهی اوقات آدم احساس می کند طرف شمشیر کشیده که خون بریزد. اسم این نقادی نیست. اینها خصومت است. این خصومت ها همراهی با رژیم صهیونیستی و جریانات ضد ایران و ضد منافع ایران است. اینها قابل تأسف است و باید با تأمل بیشتری با آن برخورد کرد.
عدم هماهنگی در داخل چه پیامی را می تواند برای کشورهای خارجی داشته باشد و چقدر مواضع دیپلمات های ما در مقابله با آنها را با چالش مواجه می کند؟
خوشبختانه این قضایا در داخل مدیریت شده و به گونه ای پیش نرفته که بخواهد درگیری های جدی در میان نیروهای کشور ایجاد کند. ولی اگر مراقبت نکنیم می تواند برای کشور بسیار خطرناک باشد. خوشبختانه در سطوح مدیریتی بالای کشور این مسائل تا حدودی مهار شده است. اما در بدنه و شبکه های مجازی و رسانه هایی که در اختیار دارند به تخریب ادامه می دهند و این جای تأسف دارد.
به هر حال مردم از دولت نارضایتی دارند و از قوه قضائیه هم نارضایتی داشته اند. قوه قضائیه در زمان آقای رئیسی قدم های خوبی را در جهت اصلاح و مبارزه با فساد برداشته است. در مجلس هم قاعدتا باید برخوردها افزایش پیدا کند تا بتوانیم اعتماد مردم را مجددا جلب کنیم و سرمایه اجتماعی را افزایش دهیم. چون سرمایه اجتماعی است که می تواند حکومت خوب را فراهم بیاورد تا با هزینه بسیار کمتر طرح ها و برنامه های توسعه کشور اجرا شود. ولی این خصومت ها ضد این حرکات را القاء می کند.
ضمن اینکه باید به کسانی که دست از این نوع مخالفت ها بردارند، از جمله رسانه ملی، شبکه های مجازی، جریانات و احزاب مخالف هشدارهای لازم داده شود. از سوی دیگر جای خوشبختی است که حواس مردم به این قضایا جمع است. دشمن تصور می کرد که می تواند کشور را بر هم بریزد. هیچ کدام از این آرزوها برآورده نشده و خوشبختانه کشور در راستایی حرکت می کند که به سمت اتحاد و انسجام مجموعه مردم بیشتر داریم نزدیک می شویم.
