موضوعی که نظرات موافق و مخالف را در برداشته تا جایی که منابع طبیعی در واکنش به این موضوع تنها این نهاد را دارای صلاحیت لازم برای اظهار نظر در زمینه تبدیل شدن چمن به کانون ریزگرد می‌داند در حالی که نماینده شورای اسلامی شهرستان سلطانیه عنوان می‌کند که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان در جلسه‌ای عنوان کرده است که خاک چمن سلطانیه قابلیت تبدیل شدن به ریزگرد را ندارد ولی خود رحمتی این موضوع را تکذیب کرد.
** ضرورت تشکیل کمیته خیرین برای احیای چمن سلطانیه
اهمیت و ضرورت احیای چمن سلطانیه به عنوان میراث ملی به حدی است که نماینده کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز به این موضوع واکنش نشان داده و گفته قبل از ثبت چمن سلطانیه باید در مرحله نخست، میراث ماندگار را نجات داد. از همین رو با توجه به محدودیت منابع اعتباری و مالی دولتی، کمیته خیرین برای احیای چمن سلطانیه در زنجان باید تشکیل شود.
نماینده کمیسیون ملی یونسکو در ایران حفاظت از چمن سلطانیه را مستلزم همکاری تک تک دستگاه‌های ذیربط و پیگیری‌های مجدانه مسئولان می‌داند و معتقد است: سازمان میراث فرهنگی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه قطعاً نقش بسزایی دارند.
جلیل سلطان‌نژاد، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان در گفتوگو با صدای زنجان با اشاره به این‌که تنها نهاد صلاحیت‌دار برای تشخیص این‌که چمن سلطانیه مستعد تبدیل شدن به کانون ریزگردها را دارد یا خیر منابع طبیعی است، افزود: این شناسایی‌ها در راستای بیابان‌زدایی و رسوب دادن کربن و ترسیب آن انجام می‌شود و در صورت خشک شدن چمن، شاهد بیرون زدن ماسه در این زمین می‌شویم.
** قرق یک سوم چمن سلطانیه برای کنترل کانون ریزگردها
وی با اشاره به این‌که هفته گذشته آخرین بازدیدها از وضعیت این چمن انجام شد، تصریح کرد: انجام عملیات قرق قسمتی از چمن سلطانیه که از ابتدای امسال آغاز شده است در راستای کنترل کانون ریزگردها انجام می‌شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که قسمتی از چمن سلطانیه که قرق شده است در حال حاضر وضعیت خوبی دارد، یادآور شد: در صورتی که تمام مساحت 35 کیلومترمربع از چمن را قرق می‌کردیم شرایط برای بهره‌برداران سخت می‌شد از همین رو حدود یک سوم این چمن برای مدت دو سال قرق شده و تردد دام در این محدوده ممنوع است.
وی به انجام کودپاشی برای احیای مجدد بخشی از چمن که قرق شده است اشاره کرد و گفت: چرا و برداشت بیش از حد سبب عدم رویش بخشی از این چمن شده است به همین دلیل در صورت کاهش تردد دام در این محدوده، امکان تجدید و احیای چمن وجود دارد.
** دریافت حکم قلع و قم برای سکوی تماشاچیان مستقر در چمن سلطانیه
در حدود 10 سال پیش بود که استاندار وقت زنجان خبر از ایجاد پیست اسب دوانی در چمن طبیعی شهر سلطانیه را داده بود و به انجام مذاکراتی با بخش خصوصی، شرکت توسعه سرمایه‌گذاری و گردشگری و میراث فرهنگی اشاره کرده بود که از آن زمان تاکنون فقط یک سازه به عنوان سکوی تماشاچیان در این محل قرار گرفته است که آن هم به گفته سلطان‌نژاد، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان بدون مجوز از این نهاد بوده و حکم خلعیت برای قلع و قم آن را دریافت کرده اند.
** ایجاد پیست اسب‌دوانی در محدوده چمن سلطانیه به ویژه منطقه قرق شده ممنوع است
وی با اعلام توضیحاتی، ایجاد پیست اسب‌دوانی در چمن سلطانیه را منوط به اجرای محدودیت‌های منابع طبیعی در این زمینه دانست که در صورت عملیاتی نشدن این ضوابط، ایجاد پیست اسب‌دوانی در محدوده چمن سلطانیه به ویژه منطقه قرق شده ممنوع است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که برای ایجاد پیست اسب دوانی نباید هیچ نوع سازه‌ای بر روی چمن بارگذاری شود، تصریح کرد: زمین این چمن به هیچ عنوان نباید تسطیح شده و ساخت‌و‌سازی صورت گیرد به ویژه در بذر ریزی گیاهان.
وی با اشاره به این‌که برای استقرار سازه به عنوان سکوی تماشاچیان به منظور ایجاد پیست اسب‌دوانی درخواست اخذ مجوزی از منابع طبیعی نشده و این اقدام غیرقانونی بوده است، خاطرنشان کرد: در صورت راه‌اندازی پیست باید درخواست آن به کمیته فنی منابع طبیعی ارائه شده و با نظر اعضا اقدام شود.
سلطان‌نژاد در ادامه تصریح کرد: در صورتی که نظر اعضای کمیته فنی بر ایجاد پیست اسب دوانی مساعد باشد، مجوز ارائه شده نیز موقتی خواهد بود چرا که با هر گونه بارگذاری بر روی این چمن، امکان تخریب و عدم احیای آن وجود دارد.
** مجوز برای اجرای طرحی که سبب تخریب چمن شود صادر نمی‌کنیم
وی با بیان این‌که برنامه‌ها و پروژه‌های زیادی برای چمن سلطانیه در گذشته و حال وجود دارد در حالی که منابع طبیعی به عنوان بهره‌بردار از این چمن، مجوز اجرای هرگونه طرحی که تخریب آن را به دنبال داشته باشد صادر نمی‌کند، یادآور شد: ارائه مجوز از سوی منابع طبیعی تنها منوط به این است که سرمایه‌گذار در راستای ماده 3 قانون حفاظت بخواهد در کنار حفظ و نگهداری از چمن سلطانیه، طرح اقتصادی نیز بدون آسیب رساندن به چمن انجام دهد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر با توجه به بنچ مارک‌های موجود، سرمایه‌گذار می‌تواند در اطراف این چمن اقدام به کاشت گل‌محمدی کرده و طرح خود را اقتصادی کند که در این صورت مجوز لازم از سوی منابع طبیعی صادر می‌شود، عنوان کرد: در این روش هم منافع شخصی و نیز محدودیت‌های لازم برای حفظ و نگهداشت از چمن سلطانیه نیز مد نظر قرار می‌گیرد هر چند تأیید این طرح منوط به نظر اعضای کمیته است.
وی در پاسخ به سوالی در زمینه نظر منابع طبیعی در مورد ساماندهی ورودی شهر سلطانیه و طرح شهرداری در این زمینه نیز خاطرنشان کرد: منابع طبیعی در این طرح با ساماندهی ورودی شهر و حریم راه موافقت کرده است چرا که این طرح گردشگری بوده و بارگذاری‌های در حد ایجاد چادر و آلاچیق آن هم در حریم راه بوده و آسیبی به چمن وارد نمی‌کند در این زمینه نیز در صورت تأیید کمیته مشکلی وجود ندارد.
سلطان‌نژاد با اشاره به این‌که اعضای کمیته مذکور شامل کارشناسان منابع طبیعی و چند نفر از دانشگاهیان و مرکز تحقیقات هستند که در زمینه طرح‌های ارائه شده به این سازمان نظر می‌دهند، افزود: در حال حاضر درخواست بالن‌سواری داده شده که مجوز منابع طبیعی منوط به آماده‌سازی طرح و مشخص شدن سود و زیان حاصله است تا بدانیم چه میزان سود برای چمن حاصل می‌شود از همین رو منابع طبیعی برای طرح‌هایی با قابلیت اقتصادی و زیست‌محیطی مجوز می‌دهد.
وی با بیان این‌که برای حفظ و نگهداری از چمن سلطانیه یا دولت باید با اختصاص اعتباری خود مدیریت آن را بر عهده گیرد یا این‌که از ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه استفاده شود، بیان کرد: به سبب ثبت چمن سلطانیه در فهرست آثار ملی از میراث فرهنگی برای مشارکت در احیای آن درخواست کردیم ولی میراث فرهنگی معتقد است که این چمن اسماً برای میراث است و زمانی که موضوع اعتبار مطرح می‌شود ریالی اختصاص نمی‌دهند.
** میراث فرهنگی در حفظ و احیا چمن سلطانیه همکاری نمی‌کند
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر برای انجام قرق هزینه قابل توجهی برای استقرار قرق‌بان صرف کردیم در حالی که میراث فرهنگی می‌توانست در این بخش کمک حال منابع طبیعی باشد، خاطرنشان کرد: طی درخواستی از میراث خواستیم تا یکی از مأموران خود را برای حفاظت از چمن در زمان قرق در اختیار منابع طبیعی قرار دهد که پاسخ میراث فرهنگی مبنی بر این بود که نگهداری از چمن در اولویت‌های پایین‌تر آنان قرار دارد درحالی که میراث فرهنگی در احیای چمن سلطانیه که ارزش تاریخی و اکولوژیکی دارد، نقش مهمی می‌تواند ایفا کند.
وی در پایان با اشاره به این‌که هر چند مسئولیت چمن سلطانیه با منابع طبیعی است ولی در صورت عدم همکاری نهادها و برخی از بهره‌برداران عملاً شاهد نابودی چمن خواهیم بود، گفت: اعمال تغییر کاربری‌ها، چرای بیش از حد دام، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و ... از عوامل نابودی چمن سلطانیه است.
رضا ملایی، نماینده شورای اسلامی شهرستان سلطانیه نیز در شورای اسلامی استان پیش از این در مصاحبه‌ای با روزنامه صدای زنجان در زمینه عدم ساماندهی چمن سلطانیه و تبدیل شدن به کانون ریزگردها عنوان کرده بود مهر ماه سال گذشته در جلسه‌ای که با حضور مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان برگزار شده بود این مسئول به صراحت عنوان کرد که خاک چمن استعداد تبدیل شدن به کانون ریزگردها را ندارد.
مولایی با اشاره به این‌که چمن سلطانیه به وسعت یک هزار هکتار بوده که در صورت تبدیل این منطقه به مرکز ریزگردها کل استان مورد تهدید قرار می‌گیرد، گفت: چمن سلطانیه جزو آثار ملی ثبت شده ایران به شمار آمده و بنای گنبد سلطانیه و همین‌طور چمن آن باهم ارتباط تنگاتنگی دارند.
**هیچ‌گاه حرفی از تبدیل نشدن خاک چمن سلطانیه به کانون ریزگردها نزده‌ام
این در حالی است که یحیی رحمتی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان دیروز در گفتوگو با صدای زنجان این موضوع را تکذیب کرده و مدعی شد که این موضوع کاملاً تخصصی بوده و هیچ‌گاه حرفی مبنی بر امکان تبدیل نشدن خاک چمن سلطانیه به کانون ریزگردها را عنوان نکرده است.
وی در پاسخ به این سوال که منابع طبیعی مدعی است (میراث فرهنگی هیچ کمکی در راستای احیای چمن سلطانیه نمی‌کند و در پاسخ درخواست کمک، میراث فرهنگی عنوان می‌کند که این اثر اسماً متعلق به میراث بوده و ریالی اعتبار برای این منظور در نظر گرفته نشده است)، خاطرنشان کرد: طبق قانون هر اثر تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت برسد دستگاه بهره‌بردار چه دولتی و چه بخش خصوصی موظف به نگهداری از آثار بوده و مسئولیت بر دوش نهاد مربوطه است در عین حال میراث فرهنگی نیز می‌تواند بخشی از کمک‌ها را انجام دهد.
** وضعیت نابسامان چمن سلطانیه ناشی از تعلل منابع طبیعی نیست
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان در پاسخ به این سوال که آیا میراث فرهنگی می‌تواند در صورت از بین رفتن آثار طبیعی از نهاد بهره‌بردار شکایت کند با اشاره به این‌که وضعیت نابسامان موجود چمن سلطانیه تعمدی نبوده و ناشی از تعلل دستگاه بهره‌بردار یعنی منابع طبیعی نیست و بیشتر عوامل انسانی دخیل لست، افزود: به دلیل کاهش نزولات آسمانی در سال‌های اخیر و به تبع آن کاهش ده‌ها متر منابع آبی زیرزمینی، وضعیت موجود و اوضاع نابسامان چمن سلطانیه ظاهر شده است.
وی با تأکید بر این‌که در زمینه نگهداری از بناهای تاریخی مشکلی نداریم و میراث فرهنگی موظف به نگهداری از این بناها است ولی در مورد آثار ملی طبیعی این‌گونه نیست، خاطرنشان کرد: چمن سلطانیه از بین نمی‌رود و هشدارهای موجود نیز در راستای اعلام خطر برای جلوگیری از وارد آمدن اثرات مخرب جبران‌ناپذیر بر این اثر ملی است.
رحمتی با اشاره به این‌که در حال حاضر مشکل چمن سلطانیه با افزایش نزولات آسمانی برطرف می‌شود، یادآور شد: سایر دستگاه‌های متولی نیز باید در راستای حفظ چمن ملی سلطانیه گام برداشته و مجوز برداشت بی‌رویه از این آب‌ها را ندهند.
وی با بیان این‌که دغدغه میراث فرهنگی از بعد ارزش فرهنگی و تمدنی چمن سلطانیه به لحاظ آثار ملی به ثبت رسیده است، بیان کرد: وجود این چمن پایه‌گذار و مسبب ایجاد شهری همانند سلطانیه شده است و جزو معدود شهرهای مطرح شده دوران اسلامی است و این چمن به دلیل اهمیت اسب برای ایلخانان از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
** برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی مسبب وضعیت نابسامان چمن سلطانیه
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر دغدغه اصلی در طول عمر چمن و نوع پوشش گیاهی از جهت جنس و بافت خاک است که تغییر پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: چمن سلطانیه از جمله آثار ملی به ثبت رسیده است از همین رو وضعیت موجود ناشی از برداشت بی‌رویه آب در سه چهار سال گذشته است.
وی با اشاره به این‌که در چند سال گذشته به صورت غیرمجاز و یا صدور مجوز، حفر چاه در اطراف چمن سلطانیه به صورت بی‌رویه رو به افزایش بوده است، بیان کرد: کاهش نزولات آسمانی در طول دوره خشکسالی، سطح آب‌های سطحی و زیرزمینی را به نصف کاهش داده است.
رحمتی با بیان این‌که عمر چمن سطانیه به لحاظ سبزی به یک دوم کاهش یافته است، افزود: پیش از این اواسط مرداد ماه سرسبزی چمن به دلیل بالا بودن آب‌های زیرزمینی و وجود آب‌های سطحی به طول می‌انجامید ولی در حال حاضر به نصف کاهش یافته است که راهکار اصلی آن افزایش آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از برداشت بی‌رویه است از سوی دیگر کاهش ورود و چرای دام‌ها در این چمن دیگر راهکار جلوگیری از نابودی چمن سلطانیه است.
* روزنامه صدای زنجان، 1397،5،15.
3088/6085
انتهای پیام ** ضرورت تشکیل کمیته خیرین برای احیای چمن سلطانیه
اهمیت و ضرورت احیای چمن سلطانیه به عنوان میراث ملی به حدی است که نماینده کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز به این موضوع واکنش نشان داده و گفته قبل از ثبت چمن سلطانیه باید در مرحله نخست، میراث ماندگار را نجات داد. از همین رو با توجه به محدودیت منابع اعتباری و مالی دولتی، کمیته خیرین برای احیای چمن سلطانیه در زنجان باید تشکیل شود.
نماینده کمیسیون ملی یونسکو در ایران حفاظت از چمن سلطانیه را مستلزم همکاری تک تک دستگاه‌های ذیربط و پیگیری‌های مجدانه مسئولان می‌داند و معتقد است: سازمان میراث فرهنگی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه قطعاً نقش بسزایی دارند.
جلیل سلطان‌نژاد، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان در گفتوگو با صدای زنجان با اشاره به این‌که تنها نهاد صلاحیت‌دار برای تشخیص این‌که چمن سلطانیه مستعد تبدیل شدن به کانون ریزگردها را دارد یا خیر منابع طبیعی است، افزود: این شناسایی‌ها در راستای بیابان‌زدایی و رسوب دادن کربن و ترسیب آن انجام می‌شود و در صورت خشک شدن چمن، شاهد بیرون زدن ماسه در این زمین می‌شویم.
** قرق یک سوم چمن سلطانیه برای کنترل کانون ریزگردها
وی با اشاره به این‌که هفته گذشته آخرین بازدیدها از وضعیت این چمن انجام شد، تصریح کرد: انجام عملیات قرق قسمتی از چمن سلطانیه که از ابتدای امسال آغاز شده است در راستای کنترل کانون ریزگردها انجام می‌شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که قسمتی از چمن سلطانیه که قرق شده است در حال حاضر وضعیت خوبی دارد، یادآور شد: در صورتی که تمام مساحت 35 کیلومترمربع از چمن را قرق می‌کردیم شرایط برای بهره‌برداران سخت می‌شد از همین رو حدود یک سوم این چمن برای مدت دو سال قرق شده و تردد دام در این محدوده ممنوع است.
وی به انجام کودپاشی برای احیای مجدد بخشی از چمن که قرق شده است اشاره کرد و گفت: چرا و برداشت بیش از حد سبب عدم رویش بخشی از این چمن شده است به همین دلیل در صورت کاهش تردد دام در این محدوده، امکان تجدید و احیای چمن وجود دارد.
** دریافت حکم قلع و قم برای سکوی تماشاچیان مستقر در چمن سلطانیه
در حدود 10 سال پیش بود که استاندار وقت زنجان خبر از ایجاد پیست اسب دوانی در چمن طبیعی شهر سلطانیه را داده بود و به انجام مذاکراتی با بخش خصوصی، شرکت توسعه سرمایه‌گذاری و گردشگری و میراث فرهنگی اشاره کرده بود که از آن زمان تاکنون فقط یک سازه به عنوان سکوی تماشاچیان در این محل قرار گرفته است که آن هم به گفته سلطان‌نژاد، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان بدون مجوز از این نهاد بوده و حکم خلعیت برای قلع و قم آن را دریافت کرده اند.
** ایجاد پیست اسب‌دوانی در محدوده چمن سلطانیه به ویژه منطقه قرق شده ممنوع است
وی با اعلام توضیحاتی، ایجاد پیست اسب‌دوانی در چمن سلطانیه را منوط به اجرای محدودیت‌های منابع طبیعی در این زمینه دانست که در صورت عملیاتی نشدن این ضوابط، ایجاد پیست اسب‌دوانی در محدوده چمن سلطانیه به ویژه منطقه قرق شده ممنوع است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که برای ایجاد پیست اسب دوانی نباید هیچ نوع سازه‌ای بر روی چمن بارگذاری شود، تصریح کرد: زمین این چمن به هیچ عنوان نباید تسطیح شده و ساخت‌و‌سازی صورت گیرد به ویژه در بذر ریزی گیاهان.
وی با اشاره به این‌که برای استقرار سازه به عنوان سکوی تماشاچیان به منظور ایجاد پیست اسب‌دوانی درخواست اخذ مجوزی از منابع طبیعی نشده و این اقدام غیرقانونی بوده است، خاطرنشان کرد: در صورت راه‌اندازی پیست باید درخواست آن به کمیته فنی منابع طبیعی ارائه شده و با نظر اعضا اقدام شود.
سلطان‌نژاد در ادامه تصریح کرد: در صورتی که نظر اعضای کمیته فنی بر ایجاد پیست اسب دوانی مساعد باشد، مجوز ارائه شده نیز موقتی خواهد بود چرا که با هر گونه بارگذاری بر روی این چمن، امکان تخریب و عدم احیای آن وجود دارد.
** مجوز برای اجرای طرحی که سبب تخریب چمن شود صادر نمی‌کنیم
وی با بیان این‌که برنامه‌ها و پروژه‌های زیادی برای چمن سلطانیه در گذشته و حال وجود دارد در حالی که منابع طبیعی به عنوان بهره‌بردار از این چمن، مجوز اجرای هرگونه طرحی که تخریب آن را به دنبال داشته باشد صادر نمی‌کند، یادآور شد: ارائه مجوز از سوی منابع طبیعی تنها منوط به این است که سرمایه‌گذار در راستای ماده 3 قانون حفاظت بخواهد در کنار حفظ و نگهداری از چمن سلطانیه، طرح اقتصادی نیز بدون آسیب رساندن به چمن انجام دهد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر با توجه به بنچ مارک‌های موجود، سرمایه‌گذار می‌تواند در اطراف این چمن اقدام به کاشت گل‌محمدی کرده و طرح خود را اقتصادی کند که در این صورت مجوز لازم از سوی منابع طبیعی صادر می‌شود، عنوان کرد: در این روش هم منافع شخصی و نیز محدودیت‌های لازم برای حفظ و نگهداشت از چمن سلطانیه نیز مد نظر قرار می‌گیرد هر چند تأیید این طرح منوط به نظر اعضای کمیته است.
وی در پاسخ به سوالی در زمینه نظر منابع طبیعی در مورد ساماندهی ورودی شهر سلطانیه و طرح شهرداری در این زمینه نیز خاطرنشان کرد: منابع طبیعی در این طرح با ساماندهی ورودی شهر و حریم راه موافقت کرده است چرا که این طرح گردشگری بوده و بارگذاری‌های در حد ایجاد چادر و آلاچیق آن هم در حریم راه بوده و آسیبی به چمن وارد نمی‌کند در این زمینه نیز در صورت تأیید کمیته مشکلی وجود ندارد.
سلطان‌نژاد با اشاره به این‌که اعضای کمیته مذکور شامل کارشناسان منابع طبیعی و چند نفر از دانشگاهیان و مرکز تحقیقات هستند که در زمینه طرح‌های ارائه شده به این سازمان نظر می‌دهند، افزود: در حال حاضر درخواست بالن‌سواری داده شده که مجوز منابع طبیعی منوط به آماده‌سازی طرح و مشخص شدن سود و زیان حاصله است تا بدانیم چه میزان سود برای چمن حاصل می‌شود از همین رو منابع طبیعی برای طرح‌هایی با قابلیت اقتصادی و زیست‌محیطی مجوز می‌دهد.
وی با بیان این‌که برای حفظ و نگهداری از چمن سلطانیه یا دولت باید با اختصاص اعتباری خود مدیریت آن را بر عهده گیرد یا این‌که از ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه استفاده شود، بیان کرد: به سبب ثبت چمن سلطانیه در فهرست آثار ملی از میراث فرهنگی برای مشارکت در احیای آن درخواست کردیم ولی میراث فرهنگی معتقد است که این چمن اسماً برای میراث است و زمانی که موضوع اعتبار مطرح می‌شود ریالی اختصاص نمی‌دهند.
** میراث فرهنگی در حفظ و احیا چمن سلطانیه همکاری نمی‌کند
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر برای انجام قرق هزینه قابل توجهی برای استقرار قرق‌بان صرف کردیم در حالی که میراث فرهنگی می‌توانست در این بخش کمک حال منابع طبیعی باشد، خاطرنشان کرد: طی درخواستی از میراث خواستیم تا یکی از مأموران خود را برای حفاظت از چمن در زمان قرق در اختیار منابع طبیعی قرار دهد که پاسخ میراث فرهنگی مبنی بر این بود که نگهداری از چمن در اولویت‌های پایین‌تر آنان قرار دارد درحالی که میراث فرهنگی در احیای چمن سلطانیه که ارزش تاریخی و اکولوژیکی دارد، نقش مهمی می‌تواند ایفا کند.
وی در پایان با اشاره به این‌که هر چند مسئولیت چمن سلطانیه با منابع طبیعی است ولی در صورت عدم همکاری نهادها و برخی از بهره‌برداران عملاً شاهد نابودی چمن خواهیم بود، گفت: اعمال تغییر کاربری‌ها، چرای بیش از حد دام، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و ... از عوامل نابودی چمن سلطانیه است.
رضا ملایی، نماینده شورای اسلامی شهرستان سلطانیه نیز در شورای اسلامی استان پیش از این در مصاحبه‌ای با روزنامه صدای زنجان در زمینه عدم ساماندهی چمن سلطانیه و تبدیل شدن به کانون ریزگردها عنوان کرده بود مهر ماه سال گذشته در جلسه‌ای که با حضور مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان برگزار شده بود این مسئول به صراحت عنوان کرد که خاک چمن استعداد تبدیل شدن به کانون ریزگردها را ندارد.
مولایی با اشاره به این‌که چمن سلطانیه به وسعت یک هزار هکتار بوده که در صورت تبدیل این منطقه به مرکز ریزگردها کل استان مورد تهدید قرار می‌گیرد، گفت: چمن سلطانیه جزو آثار ملی ثبت شده ایران به شمار آمده و بنای گنبد سلطانیه و همین‌طور چمن آن باهم ارتباط تنگاتنگی دارند.
**هیچ‌گاه حرفی از تبدیل نشدن خاک چمن سلطانیه به کانون ریزگردها نزده‌ام
این در حالی است که یحیی رحمتی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان دیروز در گفتوگو با صدای زنجان این موضوع را تکذیب کرده و مدعی شد که این موضوع کاملاً تخصصی بوده و هیچ‌گاه حرفی مبنی بر امکان تبدیل نشدن خاک چمن سلطانیه به کانون ریزگردها را عنوان نکرده است.
وی در پاسخ به این سوال که منابع طبیعی مدعی است (میراث فرهنگی هیچ کمکی در راستای احیای چمن سلطانیه نمی‌کند و در پاسخ درخواست کمک، میراث فرهنگی عنوان می‌کند که این اثر اسماً متعلق به میراث بوده و ریالی اعتبار برای این منظور در نظر گرفته نشده است)، خاطرنشان کرد: طبق قانون هر اثر تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت برسد دستگاه بهره‌بردار چه دولتی و چه بخش خصوصی موظف به نگهداری از آثار بوده و مسئولیت بر دوش نهاد مربوطه است در عین حال میراث فرهنگی نیز می‌تواند بخشی از کمک‌ها را انجام دهد.
** وضعیت نابسامان چمن سلطانیه ناشی از تعلل منابع طبیعی نیست
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان در پاسخ به این سوال که آیا میراث فرهنگی می‌تواند در صورت از بین رفتن آثار طبیعی از نهاد بهره‌بردار شکایت کند با اشاره به این‌که وضعیت نابسامان موجود چمن سلطانیه تعمدی نبوده و ناشی از تعلل دستگاه بهره‌بردار یعنی منابع طبیعی نیست و بیشتر عوامل انسانی دخیل لست، افزود: به دلیل کاهش نزولات آسمانی در سال‌های اخیر و به تبع آن کاهش ده‌ها متر منابع آبی زیرزمینی، وضعیت موجود و اوضاع نابسامان چمن سلطانیه ظاهر شده است.
وی با تأکید بر این‌که در زمینه نگهداری از بناهای تاریخی مشکلی نداریم و میراث فرهنگی موظف به نگهداری از این بناها است ولی در مورد آثار ملی طبیعی این‌گونه نیست، خاطرنشان کرد: چمن سلطانیه از بین نمی‌رود و هشدارهای موجود نیز در راستای اعلام خطر برای جلوگیری از وارد آمدن اثرات مخرب جبران‌ناپذیر بر این اثر ملی است.
رحمتی با اشاره به این‌که در حال حاضر مشکل چمن سلطانیه با افزایش نزولات آسمانی برطرف می‌شود، یادآور شد: سایر دستگاه‌های متولی نیز باید در راستای حفظ چمن ملی سلطانیه گام برداشته و مجوز برداشت بی‌رویه از این آب‌ها را ندهند.
وی با بیان این‌که دغدغه میراث فرهنگی از بعد ارزش فرهنگی و تمدنی چمن سلطانیه به لحاظ آثار ملی به ثبت رسیده است، بیان کرد: وجود این چمن پایه‌گذار و مسبب ایجاد شهری همانند سلطانیه شده است و جزو معدود شهرهای مطرح شده دوران اسلامی است و این چمن به دلیل اهمیت اسب برای ایلخانان از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
** برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی مسبب وضعیت نابسامان چمن سلطانیه
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان با تأکید بر این‌که در حال حاضر دغدغه اصلی در طول عمر چمن و نوع پوشش گیاهی از جهت جنس و بافت خاک است که تغییر پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: چمن سلطانیه از جمله آثار ملی به ثبت رسیده است از همین رو وضعیت موجود ناشی از برداشت بی‌رویه آب در سه چهار سال گذشته است.
وی با اشاره به این‌که در چند سال گذشته به صورت غیرمجاز و یا صدور مجوز، حفر چاه در اطراف چمن سلطانیه به صورت بی‌رویه رو به افزایش بوده است، بیان کرد: کاهش نزولات آسمانی در طول دوره خشکسالی، سطح آب‌های سطحی و زیرزمینی را به نصف کاهش داده است.
رحمتی با بیان این‌که عمر چمن سطانیه به لحاظ سبزی به یک دوم کاهش یافته است، افزود: پیش از این اواسط مرداد ماه سرسبزی چمن به دلیل بالا بودن آب‌های زیرزمینی و وجود آب‌های سطحی به طول می‌انجامید ولی در حال حاضر به نصف کاهش یافته است که راهکار اصلی آن افزایش آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از برداشت بی‌رویه است از سوی دیگر کاهش ورود و چرای دام‌ها در این چمن دیگر راهکار جلوگیری از نابودی چمن سلطانیه است.
* روزنامه صدای زنجان، 1397،5،15.
3088/6085
کپی شد
