به گزارش ایرنا، انباشت گل و لای در سد شیرین دره، همچون تیغی، گلوی شهروندان بجنورد و ساکنان 15 روستای خط انتقال آب این سد را می فشارد و این تلخ کامی ها هر از چند گاه، چهره ای جدید را برای مردم خراسان شمالی رخ می نماید.

*رهاسازی آب، مرهمی برای سد
شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی، اواسط اسفندماه سال 95، نسبت به رهاسازی آب سد شیرین دره اقدام کرد و علت آن را پیشگیری از سرریز آب سد و پیامدهای ناخواسته آن اعلام کرد که البته این اقدام بی ارتباط با خارج کردن گل و لای از مخزن سد نبود.
در این اقدام، بخشی از آب سد شیرین دره، پانزدهم تا هجدهم اسفند به صورت مدیریت شده انجام و دریچه تحتانی سد با ظرفیت 20 مترمکعب در ثانیه، آب سد را خارج کرد.
14 سال از بهره برداری سد شیرین دره گذشته است اما زنگ خطر کاهش عمر مفید این سد از سال ها قبل به صدا درآمده و کارشناسان نسبت به آن ابراز نگرانی کرده اند البته بر اساس اعلام صاحب نظران، بالا بودن میزان رسوب گذاری در مخزن این سد در همان آغاز اجرا هم مطرح شده اما در این مدت میزان گل و لای وارد شده به مخزن، بیش از میزان پیش بینی شده بوده است.
افزایش رسوب و انباشت گل و لای در مخزن سد شیرین دره، عمر مفید این سد را تهدید می کند، میزان گل و لای در برخی سیلاب ها بحدی است که آب سد برای آشامیدن قابل مصرف نیست و شرکت آب و فاضلاب استان به ناچار آن را از مدار مصرف خارج می کند.
همین مهرماه امسال بود که جاری شدن سیلاب و ورود گل و لای به مخزن سد شیرین دره، شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی را ناگزیر به خارج کردن آب این سد از مدار آشامیدنی شهر بجنورد کرد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در این باره گفت: گل و لای موجود در آب سد، چند برابر وضعیت نرمال بود و به همین علت از مدار خارج و سبب قطع آب بخشی از شهر شد.
غلامحسین ساقی اظهار داشت: 400 تا 450 لیتر بر ثانیه از آب آشامیدنی مورد نیاز شهروندان بجنورد از سد شیرین دره تامین می شود.
وی افزود: آب آشامیدنی مورد نیاز شهروندان بجنورد روزانه 600 لیتر بر ثانیه است که این رقم در روزهای پرمصرف تابستان به بیش از یکهزار لیتر بر ثانیه می رسد.
بر اساس این گزارش، تغییر مزه آب آشامیدنی در شبکه بجنورد پاییز امسال و سال 95 هم رخ داد که سبب گلایه شهروندان بجنوردی شد که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی، افزایش رسوب و گل و لای را از عوامل دخیل در تغییر کیفیت عنوان کرد و گفت: علت تغییر کیفیت آب، افزایش رسوب منتقل شده به سد از بالادست و بالا آمدن سطح کف دریاچه و نزدیک شدن لایه بی هوازی به دریچه آبگیری از سد است.

* فقر مراتع و فرسایش خاک
یک کارشناس ارشد زمین شناسی هم با اشاره به فرسایش پذیر بودن خاک حوزه آبریز سد شیرین دره گفت: این حوزه آبریز نسبت به فرسایش بسیار حساس است و بخش زیادی از گستره این حوزه از واحدهای زمین شناسی حساس به فرسایش مانند سازندهای شیلی و مارنی و لسی تشکیل شده که شرایط برای تشدید فرسایش فراهم کرده است.
بهمن هوشمند، از بین رفتن مراتع در بالا دست سد شیرین دره را از دیگر عوامل برای افزایش میزان آورده رودها به سد عنوان کرد و افزود: در این منطقه، شغل بیشتر مردم دامداری است که البته بصورت سنتی و رمه ای انجام می شود.
این کارشناس رسمی دادگستری در مهندسی آب، اظهار داشت: حضور بیش از حد دام در مراتع و از بین رفتن پوشش گیاهی سبب شده تا خاک منطقه به هنگام بارندگی ها بویژه بارندگی های سیل آسا فرسایش یابد.
وی خاطرنشان کرد: در این زمینه طرح مدیریت جامع منابع طبیعی در بالا دست این سد در حال اجرا است و تلاش داریم در این طرح، وابستگی مردم به مراتع و طبیعت کاسته شود.
وی گفت: یک مشکل مهم، سنتی بودن دامداری و وابستگی زیاد دام مرتع است و باید با استفاده از تسهیلات بانکی، کمک دولت، ایجاد مشاغل جدید همچون صنایع دستی، زنبور داری و یا ترویج پرورش دام سنگین، از چرای دام در مراتع کاسته شود.
وی افزود: در سال 87، مطالعات مرحله توجیهی آبخیزداری در این حوزه پایان یافته و در ادامه امور مطالعاتی، تاکنون 70 درصد از کل مساحت حوزه مزبور مطالعات تفصیلی - اجرایی آبخیزداری به انجام رسیده است.
این کارشناس ارشد زمین شناسی گفت: به علت کمبود اعتبار تاکنون در بخش های کمی از حوزه آبخیز این سد عملیات اجرایی آبخیزداری انجام شده است.

*میزان رسوب بیش از حد پیش بینی شده است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی هم با تایید وجود مشکل افزایش میزان رسوب گذاری در سد شیرین دره گفت: میزان رسوب گذاری در هر سد، به هنگام طراحی برآورد می شود اما میزان رسوبی که وارد مخزن سد شیرین دره شده بیش از میزان پیش بینی است.
سیدابراهیم علوی اظهار داشت: برای کنترل اثرات سیلاب و به منظور کاهش میزان رسوب گذاری در مخزن سد، اجرای طرح های آبخیزداری در بالا دست سد سرعت داده شود البته در این زمینه طرح هایی در دست پیگیری است.

* اجرای طرح های آبخیزداری سد شیرین دره در اولویت قرار گرفت
سرپرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی گفت: اختصاص اعتبار برای اجرای طرح های آبخیزداری در حوزه آبریز سد شیرین دره، در اولویت قرار گرفت.
احسانعلی عالی اظهار داشت: در راستای اجرای سند سازگاری با کم آبی، 210 میلیارد ریال اعتبار برای طرح های آبخیزداری بالا دست سد شیرین دره و راز و جرگلان پیشنهاد شده است.
وی افزود: 50 میلیارد ریال از این اعتبار از منابع استانی و 160 میلیارد ریال از منابع ملی برای طرح های مزبور تامین می شود.
سرپرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی گفت: حوزه آبریز سد شیرین دره به عنوان حوزه فرسایش پذیر در استان، در اولویت اجرای طرح های آبخیزداری است.

* افزایش رسوبگذاری در سد شیرین دره نگران کننده است
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی با ابراز نگرانی از افزایش میزان رسوبگذاری در سد شیرین دره شهرستان مانه و سملقان گفت: تداوم این روند تهدیدی برای کاهش عمر مفید مخزن سد است.
وحید واسطه اظهار داشت: سد شیرین دره، سد جوان استان است اما انباشت رسوب و گل و لای در آن، سبب کاهش عمر مفید آن و نگرانی مسئولان و مردم شده است.
وی افزود: فرسایش خاک در بالا دست سد شیرین دره افزایش یافته است و به همین علت، در بارش های سیل آسا، رسوب و گل و لای زیادی وارد مخزن سد می شود.
واسطه خاطرنشان کرد: در سیل مهرماه امسال، میزان رسوب وارد شده به سد بیش از سیلاب های گذشته بود و این افزایش میزان آورده رودها، نشان از افزایش میزان فرسایش خاک دارد.
وی گفت: سرعت و دبی سیلاب زیاد بود و به همین علت، بخشی از رسوب ته نشین و انباشته شده در مخزن هم دچار آشفتگی شد و همین امر سبب گل آلود و غیرقابل مصرف شدن آب برای آشامیدن شد.
واسطه اظهار داشت: دریچه های تحتانی سد شیرین دره سه مرتبه باز و آب رها سازی و در این بازگشایی ها، رسوب و گل و لای بیشتری از سد خارج شده است.
واسطه با بیان اینکه برای کاهش رسوبگذاری در مخزن سد، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان باید به اجرای طرح های آبخیزداری در بالادست سد شیرین دره سرعت دهد اظهار داشت: سرعت اجرای طرح های آبخیزداری در بالادست سد شیرین دره کند است.

* کاهش حجم مفید سد شیرین دره
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی گفت: انباشت رسوب و گل و لای در مخزن سد شیرین دره، حجم مفید این دریاچه را 14 میلیون مترمکعب کاهش داده است.
واسطه اظهار داشت: 14 سال از آغاز بهره برداری از سد شیرین دره سپری شده و در این مدت سالانه یک میلیون مترمکعب گل و لای و رسوب وارد مخزن این سد شده است.
وی گفت: بر اساس مطالعه مشاور، سالانه 600 هزار مترمکعب رسوب گذاری در مخزن سد شیرین دره پیش بینی شده بود اما در این سال ها سالانه 400 هزار مترمکعب، بیشتر از پیش بینی ها گل و لای وارد مخزن سد شده است.
به گفته معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی، اکنون ظرفیت مفید سد شیرین دره با 14 میلیون مترمکعب کاهش به 62 میلیون مترمکعب رسیده است.

* 34 میلیارد ریال اعتبار برای حوزه های آبریز سدها
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی هم با تاکید بر اینکه فرسایش خاک یک تهدید جدی برای سدها است گفت: اجرای طرح های آبخیزداری در بالا دست سدها از اولویت های این اداره کل است.
محمد فرامرز با بیان اینکه سطح آبریز در بالا دست سدهای استان 496 هزار و 450 هکتار است گفت: اکنون طرح های آبخیزداری در 72 درصد از حوزه آبریز سد بیدواز، 51 درصد از بالا دست سد بارزو، هفت درصد از حوزه آبریز سد شیرین دره انجام شده است.
وی خاطرنشان کرد: امسال برای اجرای طرح های آبخیزداری در بالا دست سدهای استان 34 میلیارد ریال از منابع ملی و استانی اعتبار اختصاص داده شده است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: سد شیرین دره در شهرستان مانه و سملقان یکی از سدهای جوان استان است که 14 سال پیش به بهره برداری رسیده است اما بالا بودن میزان رسوب گذاری در مخزن آن سبب نگرانی است.
فرامرز اظهار داشت: عمر مفید سد شیرین دره در این سال ها به علت بالا بودن میزان آورده رودها و افزایش رسوب گذاری در مخزن، دچار تهدید شده است.
وی با بیان اینکه حوزه آبریز سد شیرین دره از حوزه های فرسایش پذیر استان است گفت: قرار بوده تا متناسب با اجرای سد شیرین دره، طرح های آبخیزداری در بالا دست، انجام شود اما در این سال ها همواره با کمبود اعتبار رو به رو بوده ایم و این طرح ها مطابق برنامه پیش نرفته است.
وی تصریح کرد: کمبود اعتبار سبب شده تا اجرای طرح های آبخیزداری در بالا دست سد شیرین دره بسیار کند باشد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: حوزه آبریز سد شیرین دره 160 هزار هکتار وسعت دارد که 110 هزار هکتار از این سطح مطالعه شده است و طرح های آبخیزداری تنها در 7 درصد از سطح مطالعه شده اجرایی شده است.
سد شیرین دره در 65 کیلومتری شمال غربی شهر بجنورد در محدوده شهرستان مانه و سملقان قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین سدهای خراسان شمالی است که بر روی رودخانه شیرین دره، یکی از سرشاخه‌های رود اترک ساخته شده است.
این سد با هدف کنترل و مهار سیلاب‌ها، تامین آب آشامیدنی مورد نیاز برای شهر بجنورد و روستاهای مسیر خط انتقال، آب مورد نیاز صنایع و تامین آب لازم برای بهبود و توسعه کشاورزی زمین‌های پایین دست ساخته شده است.
عملیات ساخت این سد در مهر ماه سال 75 آغاز شد و در فروردین ماه سال 84 به بهره برداری رسید.
7185/ 6042
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.