مهاجرت پدیده ای آسیب زا محسوب می شود که در عین جنبه ها و پیامدهای منفی پدیده ای است که ظهور و بروز آن امری طبیعی در جامعه محسوب می شود.
مهاجرت به معنای جابه ‌جایی مردم از مکانی به مکانی دیگر برای کار یا زندگی است و افراد به دلیل دور شدن از شرایط یا عوامل نامساعد مانند فقر، بیماری، بیکاری، مشکلات اقتصادی و حتی به دلیل نبود امنیت مهاجرت می ‌کنند.
این پدیده یکی از چهار عامل اصلی تغییر و تحول جمعیت بوده و به دلیل ماهیت خود می تواند علاوه بر تغییرات دراز مدت و طولانی، آثار سریع و کوتاه مدت را نیز در تعداد و ساختار جمعیت و اقتصاد کشور ایجاد کند و خیلی زود تعادل یا عدم تعادل در جمعیت های تحت تاثیر خود به وجود بیاورد.
عوامل متعدد در بروز این پدیده از سوی جامعه شناسان و صاحبنظران مطرح می شود که از آن جمله می توان به عدم توزیع متوازن امکانات رفاهی و تدوین برنامه های توسعه در روستاها، عدم تحقق توسعه درون زا در روستاها، نبود فرصت های شغلی و اشتغال در روستاها، زرق و برق های زندگی شهری، بی توجهی به اقتصاد روستا به ویژه کشاورزی و دیگر عوامل اشاره کرد.
در این میان اشتغال و وجود فرصتهای شغلی مناسب به ویژه حمایت از کشاورزی از اهمیت و حساسیت بیشتر در کنترل، کاهش و جلوگیری از ظهور و بروز این پدیده برخوردار است.
برنامه ریزی ها و سیاست های دولت در این راستا بسیار تاثیرگذار است و خراسان رضوی در این میان از استان های موفق در برداشتن گام های اولیه برای کنترل مهاجرت و حتی تحقق مهاجرت معکوس بوده است.

*نگاه دولت به توسعه درون زا در روستاست
مدیرکل اجتماعی استانداری خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مهاجرت پدیده ای است که دارای مبداء و مقصد است و مبداء در این پدیده دارای ابعاد و ویژگی های فراری دادن افراد و در مقابل مقصد دارنده ویژگی های جذب کنندگی است.
سید کمال‌ الدین حسینی افزود: در اغلب سیاست های اجرا شده حتی در قبل از انقلاب نیز به دلیل برنامه ریزی بر اساس بودجه ها و درآمدهای نفتی، زمینه مهاجرت، بیشتر فراهم شده است.
وی اظهار کرد: نگاه به روستاها در دهه های گذشته توام با توسعه درون زا در روستا به معنای تقویت اشتغال و پایه اقتصادی در روستاها نبوده بلکه صرف ارائه خدمات در دستور کار قرار گرفته است.
وی گفت: توسعه زیربناها و خدمات در روستاها به تنهایی دردی از روستائیان کم نمی کند.
حسینی افزود: در این بین دولت یازدهم علاوه بر توسعه خدمات روستایی در بخش های راه و خدمات به اشتغال روستایی و حمایت از روستاها نیز توجه ویژه نشان داده است.
وی اظهار کرد: اندیشمندان جامعه شناسی در سال 1960 بهترین روش برای کاهش مهاجرت و آسیب های ناشی از آن را توجه به توسعه درون زا در روستاها اعلام کرده اند.
وی با اشاره به تاثیر همزمان خشکسالی و کشاورزی در ظهور پدیده مهاجرت گفت: پیش از این در زمینه ایجاد اشتغال روستایی که بیشتر به حوزه کشاورزی باز می گردد و انجام کارهای علمی برای بهره وری مناسب از آب اقدام نشده بود اما در دولت یازدهم به این مهم توجه شد.
مدیر کل اجتماعی استانداری خراسان رضوی با اشاره به بیمه روستائیان در دولت یازدهم افزود: پرداخت وام اشتغال به روستائیان با بهره چهار درصد از دیگر سیاست های دولت برای کاهش مهاجرت روستائیان به شهرها و حتی مهاجرت معکوس بوده است.
وی بابیان اینکه تنها پرداخت یارانه موجب حمایت از روستائیان و ماندگار کردن آنان در روستاها نمی شود، اظهار کرد: پرداخت وام برای اشتغال در روستا موجب ترغیب افراد به فعالیت و ماندگاری آنان در روستا می شود.
وی با اشاره به افزایش خدمات و امکانات در اغلب روستاها، گفت: افزایش خدمات رسانی موجب ماندگاری روستائیان و جلوگیری از مهاجرت آنان نشد.
حسینی وجود سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را برای پیشرفت یک جامعه موثر دانست و افزود: در این میان در فقدان سرمایه فرهنگی به معنای ذخیره دانایی، نمی توان از توان و استعدادهای موجود بهره برد و این همان اتفاق نامبارکی است که در روستاها رخ داده است.
وی اظهار کرد: هم اکنون در کنار بحران آب به دلیل کمبود ذخیره دانایی در روستاها و یکپارچه نبودن زمین ها در حوزه آبرسانی به روستا مشکل وجود دارد و همین امر موجب افزایش هدر رفت آب و عدم استفاده صحیح از این مایه حیات برای توسعه کشاورزی شده است.
وی گفت: مدیریت آب در روستاها برای توسعه کشاورزی، جایگزینی محصولاتی که نیاز کمتر به آب دارند و توجه دولت به توسعه درون زا از مسائلی بوده که مورد توجه دولت یازدهم قرار گرفته است.

* حاشینه نشینی، معضل زائیده مهاجرت
مدیرکل اجتماعی استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه حاشیه نشینی از معضلات و آسیب هایی است که گریبانگیر کلانشهرهایی مانند مشهد شده است، افزود: زرق و برق زندگی شهری، وجود فرصت های شغلی بیشتر در مقایسه با روستا و افزایش ارائه خدمات در حاشیه شهرها موجب افزایش مهاجرت به این مناطق شده است.
وی اظهار کرد: همین روند موجب افزایش ارزش افزوده منازل در حاشیه شهرها و در نتیجه افزایش توجه و رغبت افراد برای سکونت در این مناطق می شود.
وی با اشاره به بیش از یک میلیون و 200 هزار حاشیه نشین در کلانشهر مشهد، گفت: ارائه خدمات به حاشیه شهرها برای مدیریت این مناطق است اما تلاش های دولت در توسعه درون زا در روستاها نمادی از برداشته شدن گام های اولیه برای کنترل پدیده مهاجرت است.
حسینی افزود: هم اکنون به نوعی بازگشت به روستاها را شاهد هستیم به گونه ای که افراد بعد از بازنشستگی به روستاها باز می گردند و برخی نیز برای استفاده از تسهیلات اشتغال در روستاها مهاجرت معکوس را در برنامه خود دارند.
وی اظهار کرد: تداوم اجرای برنامه های دولت در توسعه درون زا در روستاها به مرور آثار مثبت و موثر خود را در کنترل پدیده مهاجرت نشان می دهد.

* توسعه خدمات زیربنایی در روستاها، جلوگیری از مهاجرت افسارگسیخته
استاندار خراسان رضوی نیز پیش از این گفته بود: توسعه خدمات زیربنایی در روستاها، باعث جلوگیری از مهاجرت افسار گسیخته روستائیان به حاشیه شهرها در این استان شده است.
علیرضا رشیدیان در حاشیه بازدید معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور از مناطق حاشیه ای مشهد، افزود: از ابتدای استقرار دولت تدبیر و امید، اقدامات اساسی در حوزه توسعه خدمات عمرانی، ارائه خدمات زیربنایی و بهبود شرایط اقتصادی در روستاها صورت گرفته است.
وی اظهار کرد: این مهم، با هدف تحقق مهاجرت از شهرها به روستاها و پایداری جمعیت روستایی در این کانون های تولید، انجام شده است.
وی گفت: در کنار برخوردهای انتظامی و قضایی با ساخت و سازهای غیر مجاز در حاشیه شهر، طرح هایی تهیه شده که در آن مسایل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی در نظر گرفته شده و با همکاری دستگاه های اجرایی، نهادهای عمومی و سازمان های مردم نهاد در حال انجام است.

* ارتباط معنادار میان مهاجرت و کشاورزی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هر زمان که دولت ها به بخش کشاورزی توجه کرده اند، روند مهاجرت کاهش داشته و هر زمان که اقتصاد بخش کشاورزی نامناسب بوده شاهد افزایش مهاجرت از روستاها بوده ایم.
مجتبی مزروعی افزود: به همین دلیل طی دهه گذشته به خاطر کاهش قیمت محصولات کشاوری، افزایش هزینه های تولید و قیمت نهاده ها و ماشین آلات کشاورزی با افزایش مهاجرت مواجه بوده ایم.
وی اظهار کرد: این وضعیت در شرایطی است که در کنار مشکلات و افت بخش کشاورزی برخی درآمدهای غیر قابل قیاس با بخش کشاورزی از جمله در بورس، زمین، ساخت و ساز و موسسات مالی موجب شد موج مهاجرت در دهه گذشته افزایش یابد.
وی گفت: از زمانی که درآمدهای بورس، زمین و ساخت و ساز کاهش یافت در کنار برخوردهای مناسب با ساخت و سازهای غیر مجاز حاشیه شهر، ساخت و ساز فاقد مجوز در این مناطق متوقف شده است.
مزروعی افزود: از طرفی توجه دولت یازدهم به بخش اقتصاد روستا و کشاورزی با تخصیص اعتبارات آب و خاک، افزایش قیمت محصولات کشاورزی، کاهش هزینه تولید و نهاده ها موجب افزایش ماندگاری روستائیان در روستا و کاهش مهاجرت آنان شده است.
وی اظهار کرد: با اقدامات چند سال اخیر دولت شاهد کاهش مهاجرت از روستا به شهر هستیم.
وی گفت: ادامه این روند و تقویت بخش کشاورزی موجب علاقه مندی افراد به محیط روستا و تحقق مهاجرت معکوس می شود.
مزروعی ادامه داد: برقراری اقتصاد مطمئن و پایدار در روستاها می تواند در جذب روستائیان به روستا و ادامه فعالیت در بخش کشاورزی موثر باشد.

* رشد 1.8 درصدی اشتغال بخش کشاوری در خراسان رضوی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی با تاکید بر توسعه تکنولوژی و انتقال صنایع از جمله صنایع بسته بندی و فرآوری به روستاها گفت: به جای راه اندازی کارخانه در شهرها و حضور کارگران روستایی در این واحدها باید کارخانه ها در روستاها ایجاد شوند تا موجب افزایش اشتغال در روستا و تقویت بنیه اقتصاد روستا گردد.
وی افزود: علاوه بر توجه به بخش کشاورزی و ایجاد اشتغال در روستاها باید اعتبارات ویژه در مرمت و بازسازی قنوات تخصیص یابد تا شاهد احیای کشاورزی در مناطق خسارت دیده از خشکسالی باشیم.
وی اظهار کرد: پرداخت بیمه محصولات کشاورزی نیز در این استان روند مطلوب دارد و تاکنون مجموع خسارت ها تا اوایل سال 95 پرداخت شده است.
مزروعی گفت: طی سالهای 93 تا 95 در مجموع اشتغال در بخش کشاورزی استان 1.8 درصد رشد داشته است.
وی افزود: در سال 1392 از مجموع 7070 روستای استان 3500 روستا دارای سکنه بوده اند که این رقم تاکنون افزایش نداشته و همین نکته جای بسی امیدواری است.

* 1.3 درصد جمعیت روستایی در 200 روستا
مدیر کل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مهاجرت پدیده ای زاییده توسعه و مدرنیته است که باعث خالی شدن روستاها و گرایش روستائیان به زندگی در شهر و شهرنشینی شده است.
وحید قربانی افزود: افزایش جذابیت زندگی مرفه در شهرها و جذابیتهای اقتصادی برای سرمایه گذاری در نواحی شهری، ارتقای سطح روابط اجتماعی و گسترش اینترنت، کاهش سرمایه گذاری در مناطق روستایی، خشکسالی و عدم ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی از جمله دلایل مهاجرت هستند.
وی اظهار کرد: افزایش جمعیت شهرها از جمله مشهد با یک و نیم میلیون حاشیه نشین و بیشتر از نرخ رشد معمول بیانگر افزایش مهاجرت روستائیان به شهرهاست.
وی با بیان اینکه عمده جمعیت روستاها به ویژه روستاهای بزرگ واقع در اطراف شهرها سیال است، گفت: از سوی دیگر پدیده 2 سکونتی در اکثر مناطق رخ داده و اغلب روستائیان در فصل آمارگیری و سرشماری ساکن شهرها می شوند.
قربانی افزود: این عوامل دلیل اصلی کاهش جمعیت روستاییان در آمارهاست لذا نمی توان آمار دقیق از مهاجرت روستائیان به شهرها در استان خراسان رضوی ارائه کرد.
وی اظهار کرد: 1.3 درصد جمعیت روستایی این استان در 200 روستا ساکن هستند که این موضوع بیانگر وجود روستاهای پرجمعیت است.
7496 / 6053 گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: محمد حسین علی مقدم
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.