سگهای ولگرد تحت مراقبت فرد مشخصی نبوده و بدون هیچ محدودیتی در خیابانها و کوچه‌های شهر ۴۵ هزار نفری گناباد با مساحت هزار و ۸۰۰ هکتار به ویژه در مناطق مرکزی این شهر جنوبی خراسان رضوی طی همه ساعات روز و شب پرسه می‌زنند.
این حیوان بطور طبیعی ترشحات، بزاق و ادرار خود را همه جا رها می‌کند لذا افزایش تعداد سگها در فضای عمومی شهر عاملی برای انتقال انواع ویروس، انگل، میکروب و احتمال بروز بیماری و مشکلات بهداشتی از همین طریق برای شهروندان محسوب می‌شود.
"هاری، کیست هیداتیک، سالک، کالاآزار، لاروهای مهاجر احشایی و بروسلوز" بیماریهایی هستند که ابتلاء انسان به آنها و شیوع در جوامع انسانی بخاطر حضور مهارنشده حیوانات از جمله سگ محتمل است.
همچنین سگ ولگرد خطر بالقوه‌ای در حمله به شهروندان به خصوص کودکان، افراد سالخورده و جراحت آنها بخار گازگرفتگی با آروارهای قوی این حیوان است. چنین رخداد ناگوار و محتملی خود عاملی برای سلب آرامش روانی و ایجاد حس فقدان امنیت برای شهروندانی است که در محیطهای عمومی همچون خیابانها و بوستانهای شهری و تفرجگاههای حاشیه شهر رفت و آمد دارند.
در این شرایط، دستورالعمل مدونی نیز به منظور جمع‌آوری یا نابودی سگهای ولگرد در محیط شهری وجود ندارد لذا چاره‌اندیشی مسوولان ذیربط به منظور عزم جدی و اتخاذ وحدت نظر و عمل در این حوزه امری ضروری و فوری به نظر می‌رسد.
یکی شهروند گنابادی به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش جمعیت سگهای ولگرد در سطح این شهر به خصوص در نقاط مرکزی گناباد مدتی است که موجبات سلب آسایش و کاهش احساس امنیت را برای شهروندان در پی داشته است.
علیرضا محسنی مدعی شد که مسوولان ذیربط از جمله شهرداری گناباد نسبت به این وضعیت بی‌توجه هستند و افزود: هم‌اینک حرکت گروهی و همزمان چندین سگ ولگرد در نقاط مختلف شهر و معابر اصلی که مشاهده آن نگرانی والدین را نسبت به سلامت و امنیت کودکانشان در پی دارد، به یکی از دغدغه‌های ساکنان شهر گناباد مبدل شده است.
یکی دیگر از ساکنان گناباد نیز افزایش شمار سگهای ولگرد را مشکل مهم اجتماعی و بهداشتی این شهر توصیف و بیان کرد: این امر علاوه بر مخاطرات انسانی تهدید جدی برای سلامت مردم و کودکان به شمار می‌رود بنابراین نیازمند توجه عملی جدی و فوری مسوولان ذیربط است.
محمد قاسمی به حضور و پرسه‌زدن دائمی سگهای ولگرد اطراف مکانهای تجمیع زباله‌های شهری پیش از حمل آن به محل دفن اشاره و بیان کرد: این پدیده که دست‌اندرکاران مدیریت شهری موظف به برخورد با آن هستند به هیچوجه زیبنده شهر گناباد نیست.
وی افزود: نگرانی ناشی از حضور سگهای ولگرد در شهر گناباد به حدی رسیده که اقدام فوری مسوولان ذیربط برای جمع‌آوری، اتلاف یا عقیم‌سازی آنها به مطالبه عمومی شهروندان گنابادی مبدل شده است.
لزوم تدوین دستورالعمل اجرایی
رییس اداره دامپزشکی گناباد در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزایش سگهای ولگرد را در این شهر را تهدیدی برای سلامت عمومی شهروندان دانست و خواستار توجه بیشتر مسوولان مدیریت امور شهری نسبت به تدوین دستورالعمل اجرایی در این زمینه شد.
دکتر محمدرضا متقی افزود: کمیته اتلاف سگهای ولگرد سال‌های گذشته در این شهر فعالیت داشته و با همکاری نیروی انتظامی و شورای تامین اقدام لازم نسبت به اتلاف سگها انجام می‌شد ولی چند سالی است که این کمیته منحل شده لذا باید با دید کلان و توجه به مخاطرات سلامت عمومی برای کاهش این مشکل تلاش کرد و هم اکنون هیچ ستاد اجرایی برای جمع آوری و کنترل سگهای ولگرد وجود ندارد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست گناباد نیز افزایش شمار سگهای ولگرد را تهدید مهم زیست محیطی این شهر که از سالها پیش مطرح بوده توصیف و بیان کرد: شدت این معضل و پیامدهای آن امسال بیشتر مشهود است.
محمد یوسف‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا فقدان دستورالعمل واحد برای جمع‌آوری و اتلاف سگهای ولگرد را عامل تشدید این وضعیت اعلام و بیان کرد: هر قلاده سگ ماده در طول مدت زمان ۶۰ روز قابلیت زایش تا هفت توله را دارد.
وی افزود: در حالی که انباشت زباله در نقاط مختلف شهر یکی از عوامل تامین غذا و زمینه‌ساز حضور دائمی سگهای ولگرد است، قرار ندادن زباله از سوی شهروندان در کیسه‌های مخصوص، رها نکردن آن در باکسهای ویژه و همچنین جمع‌آوری نشدن زباله‌ها در زمانها و ساعات مشخص موجب تشدید این معضل می‌شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گناباد هم گفت: افزایش تعداد سگهای ولگرد در معابر اصلی سلامت مردم را به مخاطره انداخته و به دلیل اینکه این سگها واکسینه نمی‌شوند ترشحات بزاق و ادرار و خون آنها ناقل ویروس، انگل و میکروب است و اشاعه بیماری در انسان را به همراه دارد.
دکتر ایرج مرادی افزود: افزایش جمعیت سگهای ولگرد یکی از عوامل مخاطره آمیز برای انسان و دام و ایجاد کننده معضلات بهداشتی است و لاروهای مهاجر یک دسته از انگل‌هایی هستند که توسط سگهای ولگرد به بدن انسان منتقل می‌شوند و لارو اسکاریس سگ می‌تواند وارد بدن انسان شده و بیماری‌های بسیار ایجاد کند که یکی از آنها نابینایی فرد است و انگل‌های خارجی مانند کنه و شپش نیز از طریق این سگها منتشر می‌شود.
وی بدون ذکر آمار اظهار داشت: تعداد گزیدگی شهروندان گناباد توسط سگهای ولگرد از ابتدای امسال تاکنون نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش یافته و واکسن هاری در همه مراکز بهداشت و بیمارستان گناباد وجود دارد و به رایگان در اختیار افرادی که مورد گزش قرار می‌گیرند گذاشته می‌شود و اگر این افراد به موقع به مراکز درمانی مراجعه نکنند این گزش ممکن است منجر به مرگ آنان شود و هر فرد گاز گرفته شده باید پنج نوبت واکسینه شود.
وی با بیان اینکه بیشترین رده‌های سنی در معرض خطر گزش سگهای ولگرد رده نوجوانان است گفت: باید با آموزش و فرهنگ سازی به این افراد تذکر داده شود که از تحریک این حیوانات بپرهیزند.
دکتر مرادی مهمترین راه مبارزه با این مشکل را پیشگیری از طریق واکسیناسیون و کنترل جمعیت سگهای ولگرد دانست و افزود: تمام افرادی که مورد گزش قرار می‌گیرند باید در کوتاه ترین زمان با شست و شوی مکان گزش با آب و صابون برای زدن واکسن به مراکز پیشگیری و درمان هاری به پایگاه‌های بهداشت مراجعه کنند.
وی ادامه داد: دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست کشور طی سنوات گذشته دستورالعملی را در باره سگهای ولگرد تدوین و به استان‌ها ابلاغ کرده که براساس آن باید با همکاری شهرداری و ادارات مربوطه نسبت به کنترل این سگها اقدام کرد و شهرداری‌ها بر اساس بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها باید نسبت به زنده گیری و انتقال سگهای بدون صاحب به پناهگاه‌های مربوطه اقدام کنند ولی این مصوبه مدتی است به صورت کامل اجرا نمی‌شود.
وی گفت: کشتن سگهای ولگرد شیوه اصولی برای کنترل جمعیت آنها نیست و تا زمانی که عقیم سازی و بازگرداندن آنها به خارج از مناطق شهری اجرا نشود تعداد آنها افزایش می‌یابد لذا همه دستگاه‌های اجرایی باید به وظایف خود در این زمینه عمل کنند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گناباد افزود: با توجه به جولان سگهای ولگرد در مناطق مختلف شهر گناباد و شکایت‌ها و نارضایتی مردم از این امر اجرای برنامه کنترل جمعیت این سگها با همکاری دستگاه‌های اجرایی نظیر فرمانداری، محیط زیست، شهرداری، فرماندهی انتظامی و دانشگاه علوم پزشکی ضروری است تا از بروز بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و دام نظیر هاری، کیست هیتاتیک، سالک، کالاآزار، لاروهای مهاجر احشایی و بروسلوز جلوگیری شود.
سازوکاری برای اتلاف سگهای ولگرد وجود ندارد
شهردار گناباد هم به خبرنگار ایرنا گفت: با وجود معضلات ناشی از افزایش سگهای ولگرد در این شهر دستورالعمل و قانون مشخصی برای جمع آوری و اتلاف آنها وجود ندارد و امکانات و زیرساخت‌ها و اعتبارات شهرداری برای این منظور کافی نیست.
مهران حسین زاده افزود: از طرفی بر اساس قوانین ابلاغی وزارت کشور امکان اتلاف سگهای ولگرد امکان پذیر نیست و ساختاری هم برای کنترل آنها اعلام نشده است.
وی ادامه داد: اتلاف هر سگ ولگرد حدود ۱۰ میلیون ریال هزینه دارد و مجموع این مسائل موجب تشدید معضل سگهای ولگرد در گناباد شده است.
شهردار گناباد گفت: انباشت زباله در معابر عمومی و به خصوص قرار ندادن آنها در باکسهای مخصوص و بیرون گذاشتن زباله غیر از ساعات جمع آوری آن موجب می‌شود منابع غذایی در اختیار حیوانات موذی و سگهای ولگرد قرار گرفته و تعداد آنها افزایش یابد.
مرکز شهرستان ۹۰ هزار نفری گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است. شهر گناباد با وسعت هزار و ۸۰۰ هکتار، ۴۵ هزار نفر جمعیت را در خود جای داده است.
