به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا چند روز پس از آنکه سینما رکس آبادان به آتش کشیده شد، جمشید آموزگار از نخست وزیری استعفا کرد، در این میان جعفر شریف امامی که ریاست مجلس سنا را برعهده داشت، دولت «آشتی ملی» را تشکیل داد تا بلکه بتواند رژیم پهلوی را نجات بدهد اما خشم مردم به میزانی رسیده بود که هیچ قدرتی نمی توانست صدای انقلاب آنها را خاموش کند. شریف‌امامی در ابتدای نخست‌وزیری برای جلب نظر مردم اقدام هایی از قبیل تغییر استانداران، تغییر تقویم شاهنشاهی به هجری خورشیدی، برکناری وزیر دربار و دادن امتیاز به کارمندان، اعطای آزادی به مطبوعات و رادیو تلویزیون برای نشر حقایق، دادن امتیاز به کارمندان، عزل مدیران نالایق و انحلال حزب رستاخیز و تعطیلی مراکز فساد، قمارخانه‌ها و ... را انجام داد اما تلاش های نخست وزیر برای تغییر مسیر انقلاب از امور سیاسی به رفاهی و فرهنگی بی نتیجه ماند و مردم به مخالفت با او پرداختند.
شریف امامی با موافقت دربار در دومین هفته روی کار آمدن خود حکومت نظامی اعلام کرد و در 17 شهریور 1357خورشیدی در میدان ژاله تهران مردم را به خاک و خون کشید تا چهره اصلی دولت او نیز شناخته شود.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز قیام تاریخی 17 شهریور به گفت وگو با «قاسم تبریزی» رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی و پژوهشگر تاریخ معاصر پرداخته است.
**زمینه های شکل گیری قیام 17 شهریور
تبریزی در ارتباط با زمینه های شکل گیری قیام 17 شهریور 1357خورشیدی گفت: چند عامل رخ داده در سال های قبل سبب شکل گیری این قیام شد. یکی اینکه شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی یک حرکت به ویژه در متن جامعه و حوزه های علمیه به وجود آورد به خصوص اینکه رژیم پهلوی به مدت 15 سال اجازه انتشار نوشته های امام خمینی(ره) را در کشور نمی داد و گاهی هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم به شخصیت ایشان تعرض می شد. از این رو با وجود داشتن چنین جوی در کشور، شهادت فرزند امام راحل تمام کشور از تهران تا دورترین نقطه های مرزی را به حرکت در آورد و باعث شد تا اندیشه های امام(ره) در جامعه به صورت علنی در میان مردم به بحث و گفت وگو گذاشته شود.
رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در چنین شرایطی در 17 دی 1356خورشیدی با انتشار مقاله «استعمار سرخ و سیاه» به نام مستعار رشیدی مطلق به روحانیان تعرض شد. سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) بر این عقیده بود که با این مقاله می تواند وجهه امام خمینی(ره) و دیگر روحانیان را در جامعه تخریب کند اما باعث واکنش مردم به آن شد. نخست در قم طلبه ها با راهپیمایی در خیابان ها به طرف منزل علما رفتند تا بدانند که چه وظیفه ای در این باره دارند علما نیز دیدگاه های مختلف بیان کردند. از 17 تا 19 دی ماه این اعتراض ها گسترده شد و رژیم هم برای سرکوب به روی مردم آتش گشود اما این تصمیم باعث شد تا در مجالس مذهبی بیانیه ها و اعلامیه هایی صادر و به حرکت های ضد رژیم سرعت بیشتری بخشیده شود که اوج آن را می توان در 29 بهمن همان سال در تبریز دید.
**تغییر برای جلوگیری از قیام
این پژوهشگر تاریخ معاصر بیان داشت: چنین شرایطی سفیران انگلیس و آمریکا در ایران و عوامل ایرانی آنها را به فکر چاره ای برای مقابله با مردم انداخت و به همین منظورر به تغییر رییس ساواک اقدام می کنند اما اعتراض های مردم همچنان در فروردین و اردیبهشت 1357خورشیدی ادامه پیدا کرد. پس از آن جعفر شریف امامی رییس مجلس سنا را به نخست وزیر انتخاب می کنند. شریف امامی به نام «دولت آشتی ملی» اعلام می کند که مراکز فساد بسته خواهد شد، سال شاهنشاهی به خورشیدی تبدیل می شود و تغییرهای دیگری نیز انجام می پذیرد اما این وعده ها هم نمی تواند از خشم مردم نسبت به رژیم پهلوی کم کند و در همان سال با رسیدن ماه مبارک رمضان در مساجد و منابر اعلامیه های امام خمینی(ره) پخش شد و این روند رژیم را زمین گیر کرد.
**شرایط کشور در آستانه قیام 17 شهریور
وی در ارتباط با شرایط کشور در آستانه قیام 17 شهریور 1356 خورشیدی توضیح داد: در این زمان نیروهای مذهبی از قدرت زیادی برخودار بودند، مساجد و مراکز مذهبی به مرکز فعالیت های انقلابی تبدیل و مراجع و علما وارد صحنه مبارزه شده بودند. بنابراین ارتباط تنگاتنگی میان تمام نیروهای مذهبی ایجاد شد و همه آنها رهبری امام خمینی(ره) را پذیرفته بودند، به همین سبب نیز همه آنها بر پایه پیام و اعلامیه های ایشان عمل می کردند. نتیجه این شد که این گروه ها به نوعی اتحاد رسیدند و فعالیت های سیاسی و مذهبی انجام می دادند.
در 13 شهریور 1357خورشیدی همزمان با عید سعید فطر با هدایت آیت الله سیدمحمد بهشتی، آیت الله محمد مفتح و مجموعه روحانیت مبارز، جمعیت زیادی از مردم از قیطریه به طرف جنوب شهر حرکت کردند و پس از آن نیز در 16 شهریور مردم از سیدخندان به سَمت جنوب به حرکت در آمدند. پس از پایان راهپیمایی قرار بر آن می شود که در 17 شهریور در میدان ژاله(شهدا فعلی) حضور پیدا کنند. در چنین شرایطی رژیم به فکر برخورد نظامی افتاد و در 15 شهر اعلام حکومت نظامی کرد.
رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: با حضور مردم در روز جمعه 17 شهریور در میدان ژاله، سربازان رژیم در شمال شرقی میدان جمع می شوند و ساعت هشت صبح به مردم اعلام می کنند که متفرق شوند اما هیچ فردی میدان را ترک نکرد و این چنین به روی آنها آتش گشودند. بدین شکل حادثه ای خونین به وقوع پیوست که به نوعی می توان آن را تکرار 15 خرداد 1342 خورشیدی دانست. بنابراین سرکوب مردم در این روز آخرین توان رژیم پهلوی برای مقابله با مردم به شمار می رفت.
** قیام 17شهریور و اثبات قدرت دین، مرجعیت و روحانیت
این پژوهشگر تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: پس از حادثه خونین 17 شهریور 1357خورشیدی تمام سرویس های جاسوسی و خبرگزاری ها شروع به جوسازی کردند اما با این وجود قدرت دینی به رهبری امام خمینی(ره) و اعتقادی مردم در متن جامعه، خود را نشان داد.
بنابراین در 17 شهریور مردم با اتحاد توانستند در برابر رژیم ایستادگی کنند و قدرت دین، مرجعیت و روحانیت را به اثبات برسانند. همچنین با حادثه 17 شهریور جامعه به شناخت از دشمن خود دست پیدا کرد؛ یعنی با وجود اینکه نیروهای خارجی، رسانه ها و ساواک علیه مردم با هم متحد شده بودند اما هیچکدام از نقشه های آنها به نتیجه دلخواه نرسید زیرا جامعه به نوعی بصیرت و هوشیاری دست پیدا کرده بود.
**مطالبه های اسلامی جامعه
وی در ادامه یاد آور شد: نخستین استفاده ای که می توانیم از قیام 17 شهریور داشته باشیم، قدرت دینی و مذهبی است. انقلاب اسلامی، انقلابی ایدئولوژیکی بود و امروز به هر میزان که مبانی اسلامی در متن جامعه و در میان دولتمردان ضعیف شود نظام ضربه خواهد خورد و هر مقدار که قدرت دینی در اندیشه و عمل افزایش پیدا کند، نظام نیز ماندگارتر خواهد بود.
نظام جمهوری اسلامی به نام اسلام حکومت را به دست گرفته است و جامعه هم مطالبه های اسلامی دارد و خواستار آن است که این مطالبه ها در جامعه پیاده شود، بنابراین باید به گونه ای عمل شود که در اندیشه و عمل شاهد دستورهای اسلامی باشیم زیرا به هر مقدار که در این زمینه موفق عمل کنیم، اثرگذاری دشمن در عرصه های تهاجم فرهنگی نیز ضعیف تر خواهد شد.
تهرام/3225
انتهای پیام شریف امامی با موافقت دربار در دومین هفته روی کار آمدن خود حکومت نظامی اعلام کرد و در 17 شهریور 1357خورشیدی در میدان ژاله تهران مردم را به خاک و خون کشید تا چهره اصلی دولت او نیز شناخته شود.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز قیام تاریخی 17 شهریور به گفت وگو با «قاسم تبریزی» رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی و پژوهشگر تاریخ معاصر پرداخته است.
**زمینه های شکل گیری قیام 17 شهریور
تبریزی در ارتباط با زمینه های شکل گیری قیام 17 شهریور 1357خورشیدی گفت: چند عامل رخ داده در سال های قبل سبب شکل گیری این قیام شد. یکی اینکه شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی یک حرکت به ویژه در متن جامعه و حوزه های علمیه به وجود آورد به خصوص اینکه رژیم پهلوی به مدت 15 سال اجازه انتشار نوشته های امام خمینی(ره) را در کشور نمی داد و گاهی هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم به شخصیت ایشان تعرض می شد. از این رو با وجود داشتن چنین جوی در کشور، شهادت فرزند امام راحل تمام کشور از تهران تا دورترین نقطه های مرزی را به حرکت در آورد و باعث شد تا اندیشه های امام(ره) در جامعه به صورت علنی در میان مردم به بحث و گفت وگو گذاشته شود.
رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در چنین شرایطی در 17 دی 1356خورشیدی با انتشار مقاله «استعمار سرخ و سیاه» به نام مستعار رشیدی مطلق به روحانیان تعرض شد. سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) بر این عقیده بود که با این مقاله می تواند وجهه امام خمینی(ره) و دیگر روحانیان را در جامعه تخریب کند اما باعث واکنش مردم به آن شد. نخست در قم طلبه ها با راهپیمایی در خیابان ها به طرف منزل علما رفتند تا بدانند که چه وظیفه ای در این باره دارند علما نیز دیدگاه های مختلف بیان کردند. از 17 تا 19 دی ماه این اعتراض ها گسترده شد و رژیم هم برای سرکوب به روی مردم آتش گشود اما این تصمیم باعث شد تا در مجالس مذهبی بیانیه ها و اعلامیه هایی صادر و به حرکت های ضد رژیم سرعت بیشتری بخشیده شود که اوج آن را می توان در 29 بهمن همان سال در تبریز دید.
**تغییر برای جلوگیری از قیام
این پژوهشگر تاریخ معاصر بیان داشت: چنین شرایطی سفیران انگلیس و آمریکا در ایران و عوامل ایرانی آنها را به فکر چاره ای برای مقابله با مردم انداخت و به همین منظورر به تغییر رییس ساواک اقدام می کنند اما اعتراض های مردم همچنان در فروردین و اردیبهشت 1357خورشیدی ادامه پیدا کرد. پس از آن جعفر شریف امامی رییس مجلس سنا را به نخست وزیر انتخاب می کنند. شریف امامی به نام «دولت آشتی ملی» اعلام می کند که مراکز فساد بسته خواهد شد، سال شاهنشاهی به خورشیدی تبدیل می شود و تغییرهای دیگری نیز انجام می پذیرد اما این وعده ها هم نمی تواند از خشم مردم نسبت به رژیم پهلوی کم کند و در همان سال با رسیدن ماه مبارک رمضان در مساجد و منابر اعلامیه های امام خمینی(ره) پخش شد و این روند رژیم را زمین گیر کرد.
**شرایط کشور در آستانه قیام 17 شهریور
وی در ارتباط با شرایط کشور در آستانه قیام 17 شهریور 1356 خورشیدی توضیح داد: در این زمان نیروهای مذهبی از قدرت زیادی برخودار بودند، مساجد و مراکز مذهبی به مرکز فعالیت های انقلابی تبدیل و مراجع و علما وارد صحنه مبارزه شده بودند. بنابراین ارتباط تنگاتنگی میان تمام نیروهای مذهبی ایجاد شد و همه آنها رهبری امام خمینی(ره) را پذیرفته بودند، به همین سبب نیز همه آنها بر پایه پیام و اعلامیه های ایشان عمل می کردند. نتیجه این شد که این گروه ها به نوعی اتحاد رسیدند و فعالیت های سیاسی و مذهبی انجام می دادند.
در 13 شهریور 1357خورشیدی همزمان با عید سعید فطر با هدایت آیت الله سیدمحمد بهشتی، آیت الله محمد مفتح و مجموعه روحانیت مبارز، جمعیت زیادی از مردم از قیطریه به طرف جنوب شهر حرکت کردند و پس از آن نیز در 16 شهریور مردم از سیدخندان به سَمت جنوب به حرکت در آمدند. پس از پایان راهپیمایی قرار بر آن می شود که در 17 شهریور در میدان ژاله(شهدا فعلی) حضور پیدا کنند. در چنین شرایطی رژیم به فکر برخورد نظامی افتاد و در 15 شهر اعلام حکومت نظامی کرد.
رییس کتابخانه انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: با حضور مردم در روز جمعه 17 شهریور در میدان ژاله، سربازان رژیم در شمال شرقی میدان جمع می شوند و ساعت هشت صبح به مردم اعلام می کنند که متفرق شوند اما هیچ فردی میدان را ترک نکرد و این چنین به روی آنها آتش گشودند. بدین شکل حادثه ای خونین به وقوع پیوست که به نوعی می توان آن را تکرار 15 خرداد 1342 خورشیدی دانست. بنابراین سرکوب مردم در این روز آخرین توان رژیم پهلوی برای مقابله با مردم به شمار می رفت.
** قیام 17شهریور و اثبات قدرت دین، مرجعیت و روحانیت
این پژوهشگر تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: پس از حادثه خونین 17 شهریور 1357خورشیدی تمام سرویس های جاسوسی و خبرگزاری ها شروع به جوسازی کردند اما با این وجود قدرت دینی به رهبری امام خمینی(ره) و اعتقادی مردم در متن جامعه، خود را نشان داد.
بنابراین در 17 شهریور مردم با اتحاد توانستند در برابر رژیم ایستادگی کنند و قدرت دین، مرجعیت و روحانیت را به اثبات برسانند. همچنین با حادثه 17 شهریور جامعه به شناخت از دشمن خود دست پیدا کرد؛ یعنی با وجود اینکه نیروهای خارجی، رسانه ها و ساواک علیه مردم با هم متحد شده بودند اما هیچکدام از نقشه های آنها به نتیجه دلخواه نرسید زیرا جامعه به نوعی بصیرت و هوشیاری دست پیدا کرده بود.
**مطالبه های اسلامی جامعه
وی در ادامه یاد آور شد: نخستین استفاده ای که می توانیم از قیام 17 شهریور داشته باشیم، قدرت دینی و مذهبی است. انقلاب اسلامی، انقلابی ایدئولوژیکی بود و امروز به هر میزان که مبانی اسلامی در متن جامعه و در میان دولتمردان ضعیف شود نظام ضربه خواهد خورد و هر مقدار که قدرت دینی در اندیشه و عمل افزایش پیدا کند، نظام نیز ماندگارتر خواهد بود.
نظام جمهوری اسلامی به نام اسلام حکومت را به دست گرفته است و جامعه هم مطالبه های اسلامی دارد و خواستار آن است که این مطالبه ها در جامعه پیاده شود، بنابراین باید به گونه ای عمل شود که در اندیشه و عمل شاهد دستورهای اسلامی باشیم زیرا به هر مقدار که در این زمینه موفق عمل کنیم، اثرگذاری دشمن در عرصه های تهاجم فرهنگی نیز ضعیف تر خواهد شد.
تهرام/3225
کپی شد
