«بهار عربی» بزرگتری در راه است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه گاردین در گزارشی در سرمقاله خود نوشت: دلایلی که باعث وقوع انقلاب های عربی شد، تمام نشده؛ بلکه شدیدتر و وحشتناک تر شده است. فردا ششمین سال پس از آغاز بهار عربی رقم می خورد. این خودسوزی یک فروشنده تونسی و مرگ او در تاریخ چهارم ژانویه بود که آغاز انقلاب ها را کلید زد. این تظاهرات های پس از این خودسوزی بود که در اعتراض به شش دهه استبداد این بهار عربی را رقم زد. معترضان نه تنها شکایات خود را مطرح کردند، بلکه آنها جهان را تغییر دادند. چهار رهبر عرب سرنگون شدند. حال که شش سال از آغاز این اعتراضات گذشته، رویاهای معترضان به حقیقت نپیوسته است. در مصر به عنوان پرجمعیت ترین کشور عربی، یک ضد انقلاب یک دیکتاتوری نظامی را به این کشور بازگردانده است. بسیاری از مناطق لیبی و یمن در جنگی که قدرت های خارجی بازیگران اصلی آن هستند، به ویرانه تبدیل شده اند.  تنها موفقیت دموکراتیک در تونس مشاهده شده که یک گذار مسالمت آمیز از حکومت استبدادی به حکومت انتخابی صورت گرفته است. اما هر موفقیتی یک نقطه تاریک دارد: مردم تونس بیشترین تعداد عناصر خارجی داعش را تشکیل می دهند.

دلایل اساسی برای وقوع انقلاب از بین نرفته است. در بسیاری از شرایط امروز حتی زمینه برای انقلاب های عربی از سال 2011 بیشتر شده است. کشورهای عربی تقریبا در همه جا در بحران قرار دارند: سقوط قیمت نفت اقتصاد عربستان را با شکاف های بسیاری مواجه کرده و رهبری ناقص مصر، بحران پس از بحران در این کشور ایجاد کرده است. مردان و زنانی که کشورهای خود را برای سفر به اروپا ترک کردند به دنبال یک زندگی بهتر بودند. طبق گزارش موسوم به «توسعه عرب» سازمان ملل متحد – که اولین گزارش این چنینی پس از بهار عربی محسوب می شد - تنها 5 درصد از جمعیت جهان ساکن خاورمیانه هستند، اما 45 درصد از تروریسم جهان، 68 درصد از مرگ و میرهای ناشی از جنگ ها و 58 درصد از آوارگان از این منطقه بر می خیزند. این در حالی است که سازمان ملل متحد هشدار می دهد جمعیت جوانان عرب از 100 میلیون نفر فراتر می رود و سریعا در حال رشد است؛ اما نه به همان سرعتی که نرخ بیکاری، فقر و حاشیه نشینی افزایش می یابد.

ظهور بزرگ ترین، تحصیل کرده ترین و بسیار شهری نسلی از جوانان در تاریخ این منطقه - به مراتب بیشتر از همسالان خود در دیگر نقاط جهان - مانند یک نیروی بی ثبات به نظر می رسد. پاسخ به این تحولات در منطقه سرکوب مخالفان، و نه رسیدگی به علت آن است. دلایل وقوع چرخه دیگری از اعتراضات آشکار است. جهان عرب با شمشیر و نه گاوآهن به مشکلات رسیدگی کردند، و در 25 سال گذشته سالانه 75 میلیارد دلار سلاح خریداری کردند. در این کشورها قدرت به طور موروثی انتقال می یافت. فساد در کشورهای عربی باعث هدر رفتن منابع هنگفتی شده است که براساس گزارش جدید سازمان ملل، این فساد در طول نیم قرن اخیر باعث هدر رفتن نزدیک به 11 تریلیون دلار در کشورهای عربی شده است. این در حالی است که این پول می توانست در جهت ایجاد فرصت های شغلی و بهبود خدمات عمومی سرمایه گذاری شود.

در سیاست، خطرات روشن است. اگر هیچ مکانیزمی برای مشارکت و مسئولیت پذیری که امکان برپایی اعتراض مسالمت آمیز را فراهم می آورد، وجود نداشته باشد، نارضایتی ممکن است به اقدامات مستقیم خشونت آمیز منتهی شود. در جهان عرب این امر نیازمند بینش به اسلام سیاسی است. جهان سنی با یک روانشناسی اضطراب دست و پنجه نرم می کند. در جغرافیای سیاسی، وقایع اخیر در معرض این بوده اند که چگونه اعراب بار دیگر در صفحه شطرنج پیاده روی می کنند. قطعنامه سازمان ملل با درخواست توقف شهرک سازی های در سرزمین های اشغالی توسط یک کشور عربی ارائه نشده بود. در سوریه طرح صلح ارائه شد اما نه توسط یک قدرت در جهان عرب سنی، بلکه توسط روسیه، ایران و ترکیه. اما ورود «دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب آمریکا به کاخ سفید به دلسردی عربی خاتمه می دهد. حمله سریع «ترزا می» به «جان کری» وزیر خارجه آمریکا به دلیل انتقاد از اسرائیل یک حرکت در این جهت بود. خانم می که حاضر نشد از دولت اوباما در توقف صادرات تسلیحات به عربستان سعودی تبعیت کند، بیشتر علاقه مند به فروش تسلیحات است تا برقراری دموکراسی در جهان عرب. این یک اشتباه بزرگ است زیرا کسانی که نتوانند جوامع خود را با شیوه دموکراتیک تغییر دهند، ممکن است خشم خود را به شیوه ای دیگر نشان دهند.