هنوز تعداد قابل توجهی از گروههای تروریستی در افغانستان مستقر هستند و دولتهای همسایه افغانستان تا زمانی که طالبان با آنها برخورد جدی نداشته باشد، نگرانی امنیتی خود را دارند و طالبان را به سستی در برخورد با آنها متهم میکنند.
مدتی است که ترور و یا حمله به تکنیسینهای چینی در شرق ایران را شاهد هستیم. چند سالی است که ابتدا این اتفاقات بیشتر در بلوچستان پاکستان رخ میداد. در ابتدا بلوچهای جداییطلب پاکستان به چینیهایی که در پروژههای توسعهای پاکستان کار میکردند، حمله کرده و یا با عملیات تروریستی آنها را به قتل میرساندند. سپس در عملیات بعدی از سوی دولت پاکستان، طالبان پاکستان PTT نیز متهم شدند که در بلوچستان به اقدامات تروریستی دست میزنند.
در چند ماه گذشته شاهد هستیم که از مناطق کوهستانی نزدیک به مرز تاجیکستان حداقل سه بار خاک تاجیکستان مورد تهاجم قرار گرفته که علاوه بر کشته شدن تعدادی کارگر چینی شاغل در معادن تاجیکستان، چند مرزبان تاجیک نیز کشته شدهاند. دولت تاجیکستان طالبان را متهم کرده بر خلاف تعهدشان که با گروههای تروریستی مقابله میکنند، به وظایف خود عمل نکرده و خواهان عذرخواهی طالبان و انجام اقدامات جدی آنها در ممانعت از این عملیات تروریستی شدهاند.
طالبان مسئولیت این عملیاتها را به عهده نگرفته و اعلام نموده اینها حلقاتی هستند که برای ایجاد آشوب، بیثباتی و بیاعتمادی تلاش میکنند. هر چند که تا کنون وزرای خارجه تاجیکستان و افغانستان با یکدیگر گفتوگوی تلفنی داشتهاند، ولی این گفتوگوها نمیتواند نگرانی تاجیکها را برطرف کند.
تاجیکستان برخلاف بعضی از کشورهای آسیای مرکزی همچون ترکمنستان و ازبکستان روابطی را با طالبان برقرار ننموده است و هنوز نماینده طالبان در سفارت افغانستان در دوشنبه مستقر نشده و بعضی از شخصیتهای جبهه مقاومت ملی افغانستان مخالف طالبان در دوشنبه مستقر هستند.
در بعضی خبرها آمده که شاخه خراسان داعش مسئول این حملات تروریستی هستند و بعضی ظن و گمانها گروههای جهادی آسیای مرکزی را مسئول میدانند. آنچه مسلم است، هنوز تعداد قابل توجهی از گروههای تروریستی در افغانستان مستقر هستند و دولتهای همسایه افغانستان تا زمانی که طالبان با آنها برخورد جدی نداشته باشد، نگرانی امنیتی خود را دارند و طالبان را به سستی در برخورد با آنها متهم میکنند.
این سؤال هم مطرح است که چرا در مناطقی که فعالیتهای توسعهای در رابطه با پروژههای مربوط به یک کمربند و یک جاده انجام میشود، چنین اقدامات تروریستی صورت میپذیرد؟ رابطه پاکستان و چین در سطح رابطهای استراتژیک است و قرار است پروژههای زیرساختی متعددی در پاکستان توسط متخصصین چینی و با سرمایهگذاری چند ده میلیارد دلاری صورت پذیرد. در واقع این اقدامات توسعهای بخشی از برنامه توسعهای یک کمربند و یک جاده است که غرب چین را به بندر گوادر و شمال اقیانوس هند متصل میکند و از آن به بعد مسیر دریایی یک کمربند و یک جاده ادامه مییابد. در آسیای مرکزی نیز در مسیر خشکی یک کمربند و یک جاده، پروژههایی توسط چین سرمایهگذاری و در حال انجام است که در امتداد این مسیر به روسیه و اروپا ختم میشود.
همانطور که هنوز بعضی گروههای تروریستی در افغانستان فعال هستند، طبیعی است که بعضی رقبای ژئوپلیتیکی چین در سطح جهانی دوست ندارند ابتکار یک کمربند و یک جاده با موفقیت به مسیر خود ادامه دهد. در واقع درصدد باشند که موانعی در سر راه این پروژه ایجاد کنند. حال باید دید که کشورهای درگیر با این اقدامات تروریستی چه اندازه میتوانند بر این مشکلات فائق آیند. آنچه که مسلم است تا زمانی که گروههای تندرو در افغانستان بتوانند به فعالیتهای تخریبی خود ادامه دهند، همزمان سوء استفاده از آنها نیز در سطح منطقه وجود دارد؛ همچنان که در خاورمیانه به ویژه سوریه از آنها بهرهبرداری لازم برای تضعیف و ضربه زدن به رقیب صورت گرفت.
..........................................................................
* استاد ژئوپلیتیک
