با توجه به تلاشهای دیپلماتیک، اما آنچه بیش از همه برای مردم سوریه اهمیت دارد امنیت، اقتصاد و یکپارچگی ملی است که هنوز در زمینههای فوق دستاورد چندانی حاصل نشده است. طبیعی است اگر عدم موفقیت دولت در موارد فوق طولانی شود، نارضایتیها میتواند گسترش یابد.
پس از فروپاشی رژیم اسد در سوریه، جولانی یا احمد الشرع در تلاش است که سوریه دیگری بسازد با اینکه کشور با مشکلات عدیدهای روبرو است. هم اکنون بخشهایی از کشور توسط رژیم صهیونیستی به اشغال در امده، دولت کنترل خود را در مناطق دروزی نشین از دست داده، دولت ترکیه بر بخشهایی از مناطق شمالی تسلط یافته و کردهای سوریه به خودمختاری خود بر قسمتهایی از شمال و شرق سوریه ادامه میدهند. ضمن اینکه چشماندازی برای یک سوریه واحد دیده نمیشود.
اگرچه میتوان گفت که رهبری جدید کشور توانسته است تا حدی سوریه را از انزوای بینالمللی خارج کند، ولی بحرانهای جدی اقتصادی و چالشهای امنیتی هنوز پابرجا است. به طوری که بخش قابل توجهی از مردم ابراز نارضایتی میکنند. همین مسأله باعث شده که سرمایهگذاران هنوز روی خوشی به سرمایهگذاری در سوریه نشان ندهند و در تردیدند که آیا این کشور میتواند به یک ثبات دائمی برسد یا خیر.
علاوه بر آن، بعضی کشورهای غربی به ویژه اروپایی از اینکه دولت جدید نتوانسته نوعی حکومت دموکراتیک را پایهگذاری کند، نگران هستند. به ویژه آنکه در انتخابات پارلمانی اخیر اقلیتها در کشور همچون دروزیها و کردها اجازه شرکت در انتخابات را نیافتند. ضمن اینکه تعدادی از نمایندگان مستقیما توسط احمد الشرع انتخاب و به پارلمان فرستاده شدند. بنابراین، بسیاری از تحلیلگران با توجه به پیشینه مسئولین فعلی کشور در رابطه با دموکراسی در سوریه ارزیابی ناامید کنندهای ارائه میدهند.
با این حال همانطور که اشاره رفت احمد الشرع و وزیر خارجه وی از نظر دیپلماتیک تلاش قابل توجهی داشتهاند. علاوه بر سفر به چندین کشور منطقه از جمله ترکیه، قطر و عربستان، از مسکو، پاریس و واشنگتن هم دیدار داشته است. همچنین الشرع با شرکت در نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل تلاش نمود که سوریه را به عنوان کشوری نرمال و همساز با جامعه جهانی معرفی نماید. در نهایت، این تلاشها سبب شد که شورای امنیت تحریمهای سوریه را بردارد و کشورهای غربی به ویژه آمریکا و اروپا بخش قابل توجهی از تحریمها را صرف نظر کنند.
سفر رئیس جمهور سوریه به واشنگتن و دیدار با رئیس جمهور آمریکا که به توصیه عربستان سعودی صورت گرفت، باعث پشتیبانی بیشتر آمریکا از وی گردید، به طوری که دونالد ترامپ نخست وزیر اسرائیل را وادار کند وارد گفتوگو با سوریه شود و وی در اظهاراتی علنی تمایل خود را برای این مذاکرات اعلام نمود. هرچند نتانیاهو بعدا گفت اسرائیل ارتفاعات تصرفی را به سوریه پس نخواهد داد.
احمد الشرع در سفر به مسکو و ملاقات با پوتین نیز به روشنی نشان داد آماده است همکاری دیرینه و سنتی سوریه با مسکو را ادامه دهد و با اختیار گذاشتن امکاناتی، کمکهای لازم را از روسیه دریافت کند.
با توجه به این تلاشهای دیپلماتیک اما آنچه بیش از همه برای مردم سوریه اهمیت دارد امنیت، اقتصاد و یکپارچگی ملی است که هنوز در زمینههای فوق دستاورد چندانی حاصل نشده است. طبیعی است اگر عدم موفقیت دولت در موارد فوق طولانی شود، نارضایتیها میتواند گسترش یابد. فقر گسترده مردم در یک سال گذشته ادامه داشته، به طوری که بخشی از حقوقهای کارمندان را متحدین اصلی قطر و ترکیه پرداخت میکنند. به خاطر عدم سرمایهگذاری مناسب، اقتصاد کشور در رکود است که خود بیکاری را ادامهدار کرده و به جای تولیدات داخلی بیشتر کالاهای ترک و چینی در بازار خرید و فروش میگردد.
عدم بازسازی ویرانههای کشور در نتیجه جنگ داخلی از معضلات دیگر دولت احمد الشرع است. زیرا از طرفی پولی برای بازسازی وجود ندارد و از طرف دیگر به خاطر بیثباتی و عدم یکپارچگی ملی سرمایهگذاران بیرونی رغبتی برای ورود به سوریه را نشان نمیدهند. بازسازی که حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیارد دلار پول نیاز دارد و میلیونها سوری آواره که از خانههای تخریب شده خود به دور هستند، منتظرند دولت اقدامی صورت دهد.
در یک ارزیابی کلی باید گفت در طول یک سالی که از حکومت دولت جدید میگذرد، به جز موفقیتهای نسبی دیپلماتیک و خروج از انزوای بینالمللی، دولت احمد الشرع مشکلات عدیدهای در یکپارچگی ملی، مسائل مربوط به اقلیتهای قومی و مذهبی، اقتصاد ضعیف همراه با بیکاری و فقر گسترده و بیثباتی و عدم امنیت شهروندان دارد که آینده روشنی را از وضعیت سوریه نشان نمیدهد.
* استاد ژئوپلیتیک
