زلنسکی در یکی از حساسترین هفتههای جنگ اوکراین، زیر فشار مستقیم تیم ترامپ با طرح ۲۸ مادهای «پایان جنگ» روبهرو شد؛ طرحی که در سکوت بین میامی، کییف و ژنو شکل گرفت و افشای آن موجی از نگرانی در پایتختهای اروپایی برانگیخت. روایت تازه از پشتپرده این ماجرا نشان میدهد تماسها، مذاکرات و میانجیگریهای غیررسمی چگونه اوکراین را در برابر دشوارترین انتخابهای سیاسی سالهای اخیر قرار داده است.
به گزارش سرویس بین الملل جماران؛ حدود یک هفته پیش، ولودیمیر زلنسکی در تماس تلفنیای کمسابقه، بندبهبند طرح ۲۸ مادهای پایان جنگ اوکراین را از زبان دو مشاور برجسته دونالد ترامپ ــ استیو ویتکاف و جرد کوشنر ــ شنید. دو روز بعد، افشای وجود این طرح در آکسیوس، کییف و پایتختهای اروپایی را در شوکی جدی فرو برد.
تا پایان همان هفته، زلنسکی در سخنانی بیسابقه به مردم اوکراین هشدار داد که این طرح ــ و فشاری که برای امضای آن بر او وارد شده ــ کشور را در معرض یکی از «دشوارترین لحظات تاریخ خود» قرار داده است.
ورود زلنسکی به فرآیند مذاکرات
آکسیوس اکنون برای نخستینبار گزارش میدهد که زلنسکی در نشست آخر هفته گذشته میان روستم عمروف، مشاور امنیت ملی او، و تیم ترامپ بهطور مستقیم و تلفنی مشارکت داشته؛ نشانهای از مرحله حساسی که گفتوگوها به آن رسیده بود.
این مسیر حدود یک ماه پیش آغاز شد؛ در پرواز بازگشت ویتکاف و کوشنر از خاورمیانه به میامی. آن دو که تا دقایقی قبل در حال بحث درباره توافق غزه بودند، تصمیم گرفتند همان الگو را برای جنگ اوکراین نیز به کار بگیرند: نوشتن یک طرح، قراردادن آن روی میز و تلاش برای نزدیککردن مواضع طرفین.
شکلگیری نسخه اولیه طرح
سه روز بعد، ویتکاف و کوشنر در میامی با کریل دیمیتریف، نماینده پوتین و رئیس صندوق سرمایهگذاری دولتی روسیه، دیدار کردند. دیمیتریف به آکسیوس گفت هدف، «تنظیم تفاهمهایی» بود که در نشست ترامپ–پوتین در آلاسکا بهدست آمده بود و ارائه چارچوبی برای «ایجاد امنیت پایدار در اروپا».
نسخه اولیه «طرح ۲۸ مادهای آمریکا» محصول همین دیدارها بود. دیمیتریف مستقیماً به طرح اشاره نکرد، اما گفت «احساس میکنیم موضع روسیه واقعاً شنیده میشود.»
بهگفته مقامهای آمریکایی، ویتکاف و کوشنر بدون چراغ سبز ترامپ وارد هیچ مذاکرهای نمیشدند. مارکو روبیو، وزیر خارجه، و جیدی ونس، معاون رئیسجمهور نیز در جریان کامل روند قرار داشتند.
فرستاده غیرمنتظره واشنگتن
به پیشنهاد ونس، دن دریستکال، وزیر نیروی زمینی آمریکا، مأمور شد شخصاً طرح را به کییف ببرد. او قرار بود برای بررسی توان دفاعی اوکراین راهی این کشور شود اما چند روز مانده به سفر، مأموریتش تغییر کرد: آمادهسازی برای مذاکره صلح.
در همین زمان، عمروف طی دو روز در خانه ویتکاف در میامی با او و کوشنر دیدار کرد. یک مقام ارشد قطری نیز حاضر بود. این دو مشاور طرح را برای عمروف تشریح کردند و بخشی از نظرات او را وارد متن کردند. ایده تماس مستقیم با زلنسکی نیز از سوی عمروف مطرح شد.
یک مقام اوکراینی که بهشدت با این روش مخالف بود میگوید: «نمیشود بندهای یک طرح اینچنینی را در تماس تلفنی برای رئیسجمهور خواند.» اما از نگاه طرف آمریکایی، نشست موفقیتآمیز بود.
قرار بود ویتکاف چهارشنبه با زلنسکی در ترکیه دیدار کند، اما این ملاقات لغو شد. آمریکاییها معتقد بودند اوکراینیها عقب کشیدهاند؛ اوکراینیها میگویند سوءتفاهم بود و تصور میکردند طرح هنوز «ایده اولیه» است، نه پیشنهاد رسمی.
افشای طرح و موج شوک در اروپا
۱۸ نوامبر، یک مقام آمریکایی برای نخستینبار وجود ۲۸ بند طرح و حوزههای آن را تأیید کرد: صلح، امنیت اروپا، روابط آمریکا با روسیه و اوکراین. همان شب گزارش آکسیوس منتشر شد.
در واشنگتن، اروپا و کییف موجی از سردرگمی و نگرانی شکل گرفت. افشای جزئیات در روزهای بعد، بهویژه بندهایی که از اوکراین میخواست از بخشهایی فراتر از مناطق تحت اشغال روسیه عقبنشینی کند، وحشت را افزایش داد.
دیپلماتهای اروپایی در تماس با وزارت خارجه ابتدا این پاسخ را شنیدند که «این طرح ترامپ نیست». اما ترامپ نهتنها از آن استقبال کرد بلکه از اوکراین خواست تا روز شکرگزاری آن را امضا کند.
پس از دیدار دریستکال و زلنسکی، یک مقام آمریکایی مدعی شد «زمانبندی تهاجمی برای امضا» مورد توافق قرار گرفته است. یک مقام اوکراینی میگوید زلنسکی تنها پذیرفت طرح «پایهای برای گفتوگو» باشد؛ چون رد کامل آن ممکن نبود.
عقبنشینی، اختلافات داخلی و سفر ژنو
برخی از اعضای دولت ترامپ ــ از جمله روبیو ــ معتقد بودند روند بیش از حد سریع پیش رفته است. یک مقام ارشد دولت میگوید دریستکال «بیش از حد جلو رفت». ترامپ نیز که از آشفتگی اوضاع ناراضی شده بود، روبیو را همراه با ویتکاف، کوشنر و دریستکال به ژنو فرستاد.
روبیو در ژنو از تیم اوکراینی خواست بیانیهای صادر کند که نشان دهد این طرح روسی نیست و کییف در تدوین آن مشارکت داشته است. اوکراینیها پذیرفتند برای «ایجاد فضای مثبت» چنین بیانیهای بدهند.
با این حال، تغییراتی نیز به نفع اوکراین رخ داد: از این پس طرح «چارچوب» نامیده میشد و آمریکا اعلام کرد آماده است پیشنهادهای متقابل کییف را وارد متن کند.
وضعیت اکنون؛ امید، بیاعتمادی و بلاتکلیفی
نشست ژنو چندساعته و پرتنش بود، اما در پایان بیانیهای نسبتاً مثبت منتشر شد. روبیو آن را «سازندهترین روز» خواند، اما ترامپ در واشنگتن اوکراینیها را به «ناسپاسی» متهم کرد.
ضربالاجل روز شکرگزاری همچنان بهطور رسمی پابرجاست، اما روبیو میگوید هدف، «رسیدن سریع به توافق» است، نه تاریخ دقیق.
بهگفته دو منبع مطلع، اگر پیشرفت ادامه یابد، احتمال دیدار حضوری ترامپ و زلنسکی طی روزهای آینده وجود دارد، هرچند هنوز هیچ تاریخی تعیین نشده است.
