این آتشبس با وجود دامنه محدودش، نشاندهنده یک تحول عمیق در صحنه بینالمللی است، زیرا که سلطه یکجانبه آمریکا در برابر ظهور یک نظام اقتصادی موازی به رهبری پکن با اطمینان فزایندهای در حال عقبنشینی است.
به گزارش جماران، دیدار شی جین پینگ، رئیسجمهور چین و دونالد ترامپ، همتای آمریکایی وی در بوسان کره جنوبی با اعلام آتشبس تجاری موقت بین بزرگترین اقتصادهای جهان به پایان رسید.
اما آنچه ظاهراً یک گشایش دیپلماتیک به نظر میرسید، در واقع مرحله جدیدی از رقابت استراتژیک بین دو قدرت را پنهان میکند، جایی که چین دیگر مانند گذشته از موضع دفاعی عمل نمیکند، بلکه امروز قادر است آهنگ خود را بر مذاکرات و بازارها تحمیل کند.
به گزارش فایننشال تایمز و اکونومیست، این آتشبس با وجود دامنه محدودش، نشاندهنده یک تحول عمیق در صحنه بینالمللی است، زیرا که سلطه یکجانبه آمریکا در برابر ظهور یک نظام اقتصادی موازی به رهبری پکن با اطمینان فزایندهای در حال عقبنشینی است.
تغییر در موازنه قدرت
فایننشال تایمز می نویسد که شی جین پینگ، رئیسجمهور چین، در طول این دیدار مشتاق بود تا تعادل نمادین بین «رویای چینی» و "چشمانداز ترامپ برای بازگرداندن عظمت دوباره به آمریکا» را نشان دهد، زمانی که خطاب به همتای آمریکایی خود گفت: «من معتقدم که رنسانس چین باید در کنار چشمانداز شما برای بازگرداندن دوباره عظمت به آمریکا پیش برود»، اما به گفته این روزنامه، در پس این عبارات دوستانه، یک تغییر اساسی در موازنه قدرت بین دو طرف وجود داشت.
پکن پس از یک دهه عقبنشینی در برابر تحریمها و تعرفههای آمریکا، امروز آمادگی بیشتری برای مقابله دارد و توانایی بیشتری در به کارگیری ابزارهای اقتصادی خود به عنوان یک سلاح ژئوپلیتیکی دارد. از زمان اعلام ترامپ در آوریل گذشته مبنی بر آنچه او «روز آزادی تجاری» نامید، از طریق اعمال تعرفههای گمرکی که به 145 درصد افزایش یافت، چین موفق شد با اقدام متقابل پاسخ دهد و واشنگتن را مجبور به تعلیق موقت این تصمیم کند.
در جریان بحران فلزات کمیاب - که چین بیش از 70 درصد از تولید جهانی آن را در انحصار دارد - پکن به محدود کردن صادرات متوسل شد، که باعث اختلال در صنایع حساس آمریکا شد و واشنگتن را به میز مذاکره بازگرداند. پکن همچنین با محدودیتهای آمریکا در صادرات تراشههای الکترونیکی به هزاران شرکت چینی با اقدامات متقابلی که اجزای استراتژیک در زنجیرههای تامین جهانی را تحت تاثیر قرار میداد، مقابله کرد.
فایننشال تایمز گفت که این واقعیتهای متوالی نشان داد که چین دیگر به فشارهای واشنگتن پاسخ نمیدهد، بلکه «با اقدام متقابل پاسخ میدهد و شروط خود را تحمیل میکند» و کاخ سفید «امروز این واقعیت را میپذیرد که با یک رقیب برابر سروکار دارد که قادر به ایجاد آسیب اقتصادی واقعی است»، و به گفته تحلیلگران بانک «بیانپی پاریبا»، این «تایید نهایی صعود چین به رتبه دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان» است.
توافق شکننده رویارویی را لغو نمیکند
اکونومیست نیز بر این باور است که این اجلاس به یک راه حل ریشهای برای اختلافات تجاری منجر نشد، بلکه به «کنار گذاشتن موقت سلاحهای اقتصادی»منجر شد و توضیح داد که دو طرف توافق کردند محدودیتهای صادراتی و گمرکی را به مدت یک سال به حالت تعلیق درآورند و واشنگتن تعرفهها را بر محصولات چینی مرتبط با ماده فنتانیل 10 واحد درصد کاهش داد تا به طور متوسط در 45 درصد تثبیت شود، در مقابل، چین خرید سویا و انرژی آمریکا را از سر میگیرد.
این مجله افزود که این توافق نشاندهنده «آرامش تاکتیکی است که بیانگر یک توافق دائمی نیست»، زیرا تعرفههای آمریکا بر کالاهای چینی همچنان بالاست، در حالی که هیچ یک از اقدامات فناوری که شرکتهای نیمه هادی چینی را هدف قرار میدهد، لغو نشده است.
این مجله اشاره کرد که ترامپ - که این دیدار را «شایسته 12 امتیاز از 10 امتیاز» توصیف کرد - از این اجلاس خارج شد بدون اینکه امتیازات اساسی در پروندههای سیاسی حساس مانند مسئله تایوان و دریای چین جنوبی بدهد، در حالی که پکن توانایی خود را برای استفاده از فلزات خاکی کمیاب، تراشهها و خودروهای برقی به عنوان یک اهرم فشار اصلی حفظ کرد.
تحلیلگران «جی پی مورگان » معتقدند که دو طرف با ابقای تحریمهای جزئی بدون لغو آنها، «ابزارهای مذاکره باز» را حفظ کردند و معتقدند که «هدف از این توافق، آرام کردن موقت بازارها است، نه پایان دادن به رقابت ساختاری مداوم بین دو طرف».
«جهانیشدن چندقطبی» و دوران پس از برتری آمریکا
به نوشته فایننشال تایمز، اظهارات مقامات آمریکایی بازتابدهنده درک فزایندهای است مبنی بر اینکه چین قادر شده «اقتصاد جهانی را به گونهای بازسازی کند که منافعش را تأمین کند». با کاهش گزینههای واشنگتن در مواجهه با محدودیتهای مربوط به فلزات کمیاب و کاهش تولید داخلی آن در برخی صنایع فناوری، ابزارهای فشار آمریکا نسبت به یک دهه قبل، تأثیر کمتری دارند.
هان شین لین، مدیر دفتر گروه آسیا در پکن به مجله اکونومیست گفت: «چین در حال انجام یک بازی بلندمدت است که در آن با گسترش بازار داخلی، تقویت زنجیرههای تولید و کنترل مواد حیاتی مانند لیتیوم، نیکل و فلزات خاکی کمیاب، استحکامات اقتصادی خود را میسازد.»
او میافزاید که واشنگتن هنوز عناصر برتری دارد که نمیتوان آنها را نادیده گرفت، مانند نوآوری فناوری، کنترل دلار و شبکه ائتلافهای امنیتی، اما «پکن با صبر راهبردی در حال خنثی کردن این قدرت به آرامی از طریق ایجاد استقلال صنعتی و فنی خود است.»
اکونومیست اشاره میکند که توافق اخیر به معنای «پایان جنگ تجاری» نیست، بلکه یک وقفه موقت در یک درگیری طولانیمدت است که با هر بحران اقتصادی یا انتخاباتی در هر یک از دو کشور، دوباره باز خواهد شد.
پایان دوران سلطه یکجانبه
اکونومیست نتیجه میگیرد که اجلاس بوسان نشاندهنده توقف موقت درگیری است، نه حل آن، اما در دل خود نشانهای از پایان مرحله سلطه یکجانبه آمریکا بر نظام اقتصادی بینالمللی دارد. چین دیگر صرفاً یک قدرت در حال ظهور نیست، بلکه به یک بازیگر موازی در تعیین قوانین تجارت و نوآوری جهانی تبدیل شده است.
اما فایننشال تایمز معتقد است که «آزمون واقعی» رابطه بین دو طرف در ماههای آینده مشخص خواهد شد، زمانی که اجرای برنامه پنج ساله جدید چین (2026-2030) آغاز شود، برنامهای که بین دو هدف متناقض ظاهری جمع میکند: تحریک تقاضای داخلی و تقویت خودکفایی فناوری، که ممکن است منازعه تجاری را به دور جدیدی از تنش سوق دهد.
در حالی که طرفین اظهارات آرامشبخش رد و بدل میکنند، شکنندگی همچنان حاکم است، زیرا به نظر میرسد که «آتشبس چیزی بیش از یک استراحت بین دورهای رویارویی اقتصادی طولانی نیست»، همانطور که اکونومیست نتیجهگیری کرد و تأکید کرد که جهان امروز لحظه تعادل شکنندهای را بین دو قدرت بزرگی تجربه میکند که دیگر فقط بر سر نفوذ رقابت نمیکنند، بلکه بر سر تعریف شکل جهانیشدن آینده نیز رقابت دارند.
