یک تحلیلگر مسائل عربستان گفت: بر اساس جایگاهی که سعودیها در ذیل سند ۲۰۳۰ برای خود تعریف کردهاند، همکاری با تمام بلوکهای منطقهای و فرامنطقهای بسیار ضروری است.
کامران کرمی در گفتوگو با خبرنگار جماران، با اشاره به توافق امنیتی و نظامی اخیر عربستان و پاکستان، اظهار کرد: حمله اسرائیل به قطر، نقطه عطفی بسیار مهم در انگارههای امنیتی اعضای شورای همکاری خلیج فارس در طول ۴ دهه گذشته بود و نگرانی عربستان بابت تضمینهای امنیتی ایالات متحده، باعث شد سعودیها که از مدتها قبل روابط بسیار مناسبی با پاکستان دارند، به سمت امضای یک توافق امنیتی با این کشور بروند؛ خصوصا که در اوایل تهاجم عربستان به یمن، پاکستان بر اساس همکاریهای نظامی دوجانبه خود با سعودیها، به دفاع از آنان پرداخت. به علاوه پاکستان نیز در زمینههای اقتصادی به عربستان نیاز دارد و مجموع اینها باعث ارتقای سطح همکاریها بین این دو کشور شده است.
وی با اشاره به اینکه پاکستان یک قدرت هستهای و نظامی مسلمان محسوب میشود، افزود: لذا این کشور وزن بالایی برای عربستان دارد. بنابراین، اگرچه در گذشته نیز همکاریهای خوبی به ویژه در حوزه نظامی بین عربستان و پاکستان وجود داشت، اما در در شرایط فعلی، نگرانیهای سعودیها پس از حمله اسرائیل به قطر و وجود خلأهای امنیتی بین عربستان با آمریکا و چین، آنان را به سمت امضای چنین توافقی در زمینه دفاع متقابل با پاکستان سوق داد.
این تحلیلگر مسائل عربستان ادامه داد: البته چون متن این توافق منتشر نشده، هنوز معلوم نیست دو طرف چه سطحی از همکاری نظامی را در آن ذکر کردهاند، اما به نظر میرسد این همکاری به موارد حادّ معطوف میشود؛ یعنی در زمانی که امنیت و نظام سلطنتی عربستان مورد تهدید قرار گیرد، پاکستان وارد عمل خواهد شد. مثلا اگر یمنیها موشکی را به داخل عربستان شلیک کنند، ممکن است جنگندههای پاکستانی برای برگزاری یک مانور نظامی به کمک عربستان بیایند. البته طبیعتا بخشی از این توافق صرفا جنبه نمادین دارد. توانمندی هستهای پاکستان نمیتواند آوردهای برای عربستان داشته باشد، زیرا اساسا کشورها امکان استفاده مستقیم از تسلیحات هستهای خود را ندارند.
کرمی با اشاره به اینکه عربستان به عنوان یک بازیگر موازنهگر و موازنهجو در ترتیبات امنیتی منطقه شناخته میشود، بیان کرد: خصوصا در جهان امروز که به لحاظ قطببندیهای امنیتی بسیار سیال است، سبد همکاریهای امنیتی کشورها نیز متنوع شده و بر همین اساس، اکنون همکاریهای امنیتی عربستان نیز نسبت به دهه ۱۹۷۰، بسیار از آمریکا فاصله گرفته و این فاصله را با نزدیکی به چین، مصر، پاکستان و کشورهای اروپایی و ترمیم روابط با ایران پر کرده است. لذا اکنون سعودیها شرکای امنیتی متنوعی دارند.
وی با بیان اینکه توافق اخیر با پاکستان، بخشی از خیزش تدریجی و نرم عربستان به سمت شرق است، عنوان کرد: سیاستهای منطقهای عربستان نیز در همین قالب تعریف میشود. این نشان میدهد که آمریکا دیگر تنها ضامن امنیتی برای عربستان نیست. به علاوه، بر اساس جایگاهی که سعودیها در ذیل سند ۲۰۳۰ برای خود تعریف کردهاند، همکاری با تمام بلوکهای منطقهای و فرامنطقهای بسیار ضروری است. به عنوان مثال، ظرفیتی که چین در حوزههای اقتصادی برای عربستان دارد را به هیچ وجه آمریکا و اروپا برای این کشور نخواهند داشت.
این تحلیلگر مسائل عربستان اضافه کرد: همچنین شراکت اقتصادی سعودیها با آسیای مرکزی و جنوب شرقی آسیا نیز بخشی از این بازیگری بینمنطقهای است که عربستان برای خود تعریف کرده و در این بین، وزن چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و پاکستان به عنوان کشورهای مصرفکننده نفت، بسیار برای عربستان مهم است و لذا در آینده شاهد پررنگتر شدن روند نزدیکی سعودیها به شرق خواهیم بود.
کرمی ادامه داد: البته این به بدین معنا نیست که عربستان بخواهد کلا در کنار شرق قرار گیرد، زیرا این کشور همچنان به تکنولوژی غرب وابسته است و بیش از ۶۰ درصد از مجموعه نظامیاش، غربی محسوب میشود. لذا نقش غرب برای عربستان کمرنگ نخواهد شد و این کشور به موازات گسترش همکاریهای خود با آمریکا و اروپا، شرق را هم در چشمانداز خود قرار داده است تا در زمانهایی که از سمت هر کدام از دو بلوک جهانی تحت فشار قرار میگیرد، بتواند به بلوک رقیب نزدیکتر شود.
وی همچنین با اشاره به درگیریهای مداوم بین هند و پاکستان و هزینههای آن برای عربستان، عنوان کرد: با توجه به اینکه هند روابط اقتصادی مهمی با عربستان دارد، به نظر نمیرسد سعودیها بخواهند در اختلافات سیاسی و امنیتی بین پاکستان و هند، جانب پاکستان را بگیرند. لذا احتمالا در این توافق ذکر شده که عربستان در منازعات بین هند و پاکستان دخالت نخواهد کرد. در حقیقت به نظر من قطعا عربستان این هوشمندی را دارد که با توجه به روابط رو به گسترش خود با هند، به خاطر پاکستان در مقابل هندیها قرار نگیرد و قطعا این مورد را در توافق خود با پاکستان قید کرده است.
