در حالیکه سازمان ملل رسماً وقوع قحطی در غزه را تأیید کرده و کارشناسان آن را «کاملاً ساخته دست بشر» میدانند، چشمها به واشنگتن دوخته شده است؛ جاییکه تنها ایالات متحده میتواند با اعمال فشار بر اسرائیل، به این فاجعه پایان دهد. با وجود این، دونالد ترامپ نهتنها اقدامی برای توقف محاصره نکرده، بلکه همانند جو بایدن، با حمایت سیاسی و تسلیحاتی از تلآویو، در تشدید بحران انسانی و تداوم جنگ و گرسنگی سهیم شده است.
به گزارش سرویس بینالملل جماران، گاردین نوشت: گروه جهانی پایش گرسنگی هفته گذشته اعلام کرد: بزرگترین شهر غزه و مناطق اطراف آن با «قحطی کاملاً ساخته دست بشر» روبهرو هستند؛ بحرانی که ناشی از راهبرد عامدانه اسرائیل در گرسنهنگهداشتن مردم و ادامه محاصره است. این خبر برای هیچکس که تصاویر و ویدئوهای ماههای اخیر از کودکان نحیف و والدین درمانده در غزه را دیده باشد، شگفتآور نیست. اما نخستین تأیید رسمی قحطی توسط سامانه طبقهبندی مرحلهای امنیت غذایی یکپارچه (IPC) ـ متشکل از برنامه جهانی غذا، سازمان جهانی بهداشت و دیگر نهادهای امدادرسان ـ یک نقطه عطف مهم نهادی است. این سند در آینده یادآور خواهد شد که اسرائیل گرسنگی را بهعنوان سلاح جنگی به کار گرفت، در حالی که قدرتهای غربی بیعملی اختیار کردند؛ و همزمان سندی برای شرمساری کسانی خواهد بود که بعدها مدعی شوند از ابعاد جنگ نسلکشی اسرائیل علیه غزه بیخبر بودهاند، در حالیکه دهها خبرنگار فلسطینی برای انتقال همین واقعیت به جهان کشته شدند.
نقش آمریکا و ترامپ
دونالد ترامپ قادر است این قحطی را متوقف کند؛ چراکه آمریکا بزرگترین تأمینکننده سلاح و اصلیترین حامی سیاسی اسرائیل است. اما او چنین نکرده و برعکس، از طرح تازه بنیامین نتانیاهو برای حمله به شهر غزه و آوارگی یک میلیون فلسطینی حمایت میکند. ترامپ ماه گذشته اعتراف کرد: «کودکان غزه بسیار گرسنه به نظر میرسند» و تصاویر منتشرشده «قحطی واقعی» را نشان میدهند. این سخنان برخلاف ادعای دولت اسرائیل بود که هشدارها درباره قحطی قریبالوقوع را «اخبار جعلی» میخوانْد. با این حال، پس از انتشار گزارش اخیر IPC که وقوع قحطی را تأیید کرد، دولت ترامپ سکوت اختیار نمود.
معیارهای اعلام قحطی توسط IPC
طبق ضوابط IPC، برای اعلام رسمی قحطی باید سه آستانه حیاتی همزمان رد شود:
• حداقل ۲۰٪ خانوارها با کمبود شدید غذا مواجه باشند.
• دستکم ۳۰٪ کودکان از سوءتغذیه حاد رنج ببرند.
• روزانه در هر ۱۰ هزار نفر، دستکم ۲ بزرگسال یا ۴ کودک بر اثر گرسنگی یا بیماری ناشی از سوءتغذیه جان ببازند.
از زمان تأسیس IPC در سال ۲۰۰۴، این نهاد تنها سه بار وقوع قحطی را تأیید کرده است:
• سومالی (۲۰۱۱)
• سودان جنوبی (۲۰۱۷)
• سودان (۲۰۲۳)
گزارش تازه، غزه را به فهرست کوتاه کشورهایی افزود که قربانی یکی از شدیدترین فجایع انسانی قرن شدهاند.
قحطی غزه؛ جنگی با سلاح گرسنگی
تا زمانی که یک قحطی بهطور رسمی اعلام میشود، معمولاً برای جلوگیری از افزایش تصاعدی مرگومیر ناشی از گرسنگی و سوءتغذیه دیر شده است. تجربه سومالی نشان میدهد: هنگامیکه قحطی ناشی از خشکسالی بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ آن کشور را درنوردید، از ۲۵۰ هزار قربانی، نیمی از آنان پیش از آنکه سامانه بینالمللی طبقهبندی مرحلهای امنیت غذایی یکپارچه (IPC) عبور کشور از آستانههای قحطی را تأیید کند، جان خود را از دست داده بودند. در گذشته، اعلام رسمی IPC توجه جهانی را جلب کرده و سیل کمکهای بینالمللی را روانه مناطق بحرانزده کرده بود. اما در مورد غزه، وضعیت متفاوت است: سازمان ملل و نهادهای امدادرسان میگویند بهاندازه کافی غذا در نزدیکی مرزها وجود دارد که میتواند کل جمعیت ۲.۱ میلیون نفری غزه را برای سه ماه تغذیه کند. با این حال، اسرائیل عامدانه مانع ورود این محمولهها میشود؛ اقدامی که یک «کارزار گرسنهنگهداشتن» است و با حمایت دولت ترامپ ادامه دارد.
تام فلچر، رئیس امدادرسانی بشردوستانه سازمان ملل، هفته گذشته تأکید کرد: «غذا پشت مرزها تلنبار میشود زیرا اسرائیل بهطور سیستماتیک مانع ورود آن است.» او افزود: «قحطی غزه برآمده از بیرحمی، توجیهشده با انتقام، ممکنشده با بیتفاوتی و پایدار مانده با همدستی» است. فلچر از رهبران جهان خواست بر نتانیاهو فشار بیاورند تا محاصره را بردارد.
ترامپ، تنها عامل بازدارنده
این درخواست در نهایت متوجه ترامپ بود؛ تنها رهبری که میتواند نتانیاهو را وادار کند محاصره را پایان دهد. اما نخستوزیر اسرائیل و دولت او همچنان بیاعتنا به خشم جهانی پیش میروند، زیرا از حمایت بیقیدوشرط ترامپ برخوردارند.
از آغاز سال ۲۰۲۴، سازمان ملل و نهادهای امدادرسان درباره خطر گرسنگی گسترده در غزه هشدار داده بودند؛ خطری که از محاصره نظامی اسرائیل نشأت میگرفت ـ محاصرهای که تنها چند روز پس از حمله حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد. با وجود این، دولت بایدن این هشدارها را نادیده گرفت و در عوض تلاش کرد انتقادها از ارسال بیقیدوشرط سلاح به اسرائیل را بیاثر سازد.
در طول سال ۲۰۲۴، هرگاه غزه در آستانه قحطی قرار میگرفت، اسرائیل برای مدتی کوتاه محاصره را کاهش میداد و اجازه میداد مقدار اندکی غذا و دارو وارد شود تا از فروپاشی کامل انسانی جلوگیری کند. اما در اوایل مارس، نتانیاهو این راهبرد را کنار گذاشت و با چراغ سبز ضمنی ترامپ، محاصرهای تازه اعمال کرد که فلسطینیان را از غذا، دارو و دیگر نیازهای اساسی محروم ساخت.
بنبست سیاسی و طولانیشدن جنگ
نتانیاهو که نگران بود ائتلاف افراطی دولتش در صورت پذیرش آتشبس پایدار با حماس فروبپاشد، بهسرعت جنگ را از سر گرفت و آتشبسی دوماهه را شکست. از آن زمان، اسرائیل محاصره و کارزار گرسنگی را شدیدتر کرده است. در ۱۸ اوت، حماس اعلام کرد توافق آتشبسی را پذیرفته که تقریباً مشابه همان طرحی بود که چند هفته قبل اسرائیل و آمریکا پیشنهاد داده بودند. اما نتانیاهو، مانند دو سال گذشته، با طرح مطالبات تازه و ایجاد موانع جدید، روند مذاکرات را متوقف کرده و عملاً هر توافق احتمالی را نابود ساخته است. هدف نهایی او روشن است: طولانیکردن جنگ و حفظ قدرت سیاسی.
ترامپ، تکرارکننده راهبرد شکستخورده بایدن در جنگ غزه
بهنظر میرسد دونالد ترامپ مجذوب وعده تازه نتانیاهو درباره «پیروزی قاطع» شده است؛ وعدهای که در قالب طرحی برای تصرف شهر غزه و دیگر مناطقِ هنوز اشغالنشده ارائه شده است. او روز دوشنبه در کاخ سفید اعلام کرد که جنگ غزه «در دو یا سه هفته آینده به یک پایان قطعی خواهد رسید».
وعده تکراری نتانیاهو
نتانیاهو بیش از یک سال است که از «پیروزی کامل بر حماس» سخن میگوید، اما هرگز موفق به تحقق آن نشده است. او در فوریه ۲۰۲۴ با اعتماد به نفس وعده داد: «این پیروزی نه سالها، بلکه تنها ماهها طول خواهد کشید.» از همان زمان، او از تشریح چشمانداز پساجنگ برای غزه یا توضیح درباره چگونگی پایان جنگ خودداری کرده و صرفاً بر هدف مبهم «پیروزی کامل» پافشاری کرده است؛ تاکتیکی عامدانه، چراکه متحدانش از ابتدا بهدنبال جنگی فرسایشی بودند که به اشغال کامل غزه و پاکسازی قومی فلسطینیان منتهی شود.
افشاگری درباره اهداف طولانیمدت
هفته گذشته، یک مقام ارشد دولت بایدن در مصاحبهای با تلویزیون اسرائیل تأیید کرد نتانیاهو اندکی پس از حمله حماس در اکتبر ۲۰۲۳، برای جنگی چریکی و فرسایشی در غزه برنامهریزی میکرد؛ جنگی که میتواند «دههها» ادامه یابد. متیو میلر، سخنگوی پیشین وزارت خارجه آمریکا نیز گفت نتانیاهو بارها مذاکرات آتشبس را که با میانجیگری آمریکا پیش میرفت، عمداً تخریب کرده است. گزارشهای رسانهای در اسرائیل هم نشان دادهاند که او دستکم هفت بار توافقها یا شبهتوافقهای آتشبس را لغو کرده است. با وجود این، دولت بایدن همواره حماس را مقصر معرفی کرد و به ندرت نتانیاهو را بهخاطر کارشکنیهایش سرزنش نمود.
در طول ۱۵ ماه گذشته، بایدن با فراهم کردن حمایت سیاسی و ارسال میلیاردها دلار تسلیحات، بیش از پیش در جنایات جنگی اسرائیل ـ از جمله استفاده از گرسنگی بهعنوان سلاح ـ شریک شد. امروز، ترامپ همان مسیر را تکرار میکند؛ مسیری غیراخلاقی و بیاثر که صرفاً بر پایه وعدههای توخالی نتانیاهو بنا شده، در حالی که قحطی هر روز بیشتر بر مردم غزه سایه میافکند.
مترجم: زهرا غفوری
