لیز تراس وزیر دارایی و نزدیکترین متحد سیاسی خود را تنها چند هفته پس از نخست‌وزیری‌اش قربانی کرد تا خودش را نجات دهد.
به گزارش جماران به نقل از سی ان ان صبح جمعه، کواسی کوارتنگ، وزیر خزانه داری بریتانیا، یک روز زودتر از ایالات متحده به لندن احضار شد و مستقیماً به خیابان داونینگ رفت و در آنجا از وظایفش معاف شد.
این اقدام سه هفته پس از آن صورت گرفت که کوارتنگ یک مینی بودجه بحث‌برانگیز پر از اقدامات کاهش مالیات بدون بودجه را اعلام کرد که بازارهای مالی را دچار بحران کرد. در مقطعی، پوند در برابر دلار به پایین‌ترین سطح خود در دهه‌های اخیر سقوط کرد.
از آن زمان، بازارها تا حدودی آرام شده اند، هرچند تنها پس از مداخله بزرگ بانک انگلستان، شایعاتی درز کرده بود مبنی بر کنار گذاشتن بودجه کوچک و گزارش هایی مبنی بر اخراج کوارتنگ.
با این حال، ناپدید شدن کوارتنگ به این معنی نیست که تراس از جنگل خارج شده است. سیاست‌های کم‌مالیات و بازار آزاد که کوارتنگ اعلام کرد دقیقاً بلیتی بود که تراس برای پست نخست‌وزیری نامزد شد.
این زوج در کتابی که توسط گروهی از محافظه‌کاران در سال 2012 نوشته شده بود، در مورد دیدگاه مشترک خود درباره بریتانیای کم مالیات و رشد بالا نوشته بودند. برکناری او از سمت خود پذیرش ضمنی این است که طرح اقتصادی او شکست خورده است.
یک وزیر سابق محافظه کار کابینه اندکی پس از اخراج کوارتنگ توسط تراس به سی ان ان گفت: «مشکل بودجه آنها هرگز اعداد نبود، بلکه بیشتر به اعتبار طرح مربوط می شد.
«شما می توانید اعداد را معکوس کنید و خط مشی را لغو کنید. شما نمی توانید اعتبار را معکوس کنید. او میله صاعقه اش را برداشته است، اما حالا نور به او ضربه می زند.»
تراس بعدازظهر جمعه یک کنفرانس خبری مختصر در داونینگ استریت را به پایان رساند که در آن از دیدگاه اقتصادی خود دفاع کرد، اما از عذرخواهی از حزب خود یا مردم به خاطر آشفتگی های ایجاد شده توسط بودجه کوچک خودداری کرد.
تراس گفت: «ما به دلیل مسائل فعلی بازار باید این مأموریت را به روشی متفاوت انجام دهیم. و این چیزی است که ما کاملاً متعهد به انجام آن هستیم.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا از قانونگذاران حزبش که برخی از آنها به طور علنی برنامه اقتصادی او را به باد می دهند متاسفم، پاسخ داد: «من مصمم هستم که آنچه را که در زمان مبارزات انتخاباتی برای رهبری حزب تعیین کرده بودم، انجام دهم. ما باید یک اقتصاد با رشد بالا داشته باشیم، اما باید بدانیم که به عنوان یک کشور با مسائل بسیار دشواری روبرو هستیم.»
تراس به سرعت جرمی هانت را جایگزین کوارتنگ کرد، وزیر سابق کابینه که دو بار در مقام رهبری ایستاده است. او او را «یکی از باتجربه‌ترین و معتبرترین وزرای دولت و نمایندگان مجلس» توصیف کرد.
او مورد احترام هر دو جناح چپ و راست حزب است و طبیعتی آرام، اطمینان بخش و آشنا دارد که برای نوع خاصی از محافظه کارها جذاب است.
با این حال، حزب کارگر اپوزیسیون نیز به راحتی می تواند حمله کند. شکاکان هانت به این نکته اشاره می کنند که کارنامه او در دولت ناهموار است. خواه این اتهامات درست باشد یا نه، ممکن است رهبران اپوزیسیون بگویند که او به عنوان وزیر بهداشت نتوانست به اندازه کافی خدمات بهداشتی بریتانیا را برای همه گیری ویروس کرونا آماده کند.
و به عنوان نامزد رقابت رهبری تابستان پس از نخست‌وزیری پرفراز و نشیب بوریس جانسون، هانت در واقع متعهد به کاهش مالیات شرکت‌های بزرگتر از تراس بود.
هنگامی که از آنها پرسیده شد که چرا تراس علیرغم ایرادات آشکار، هانت را انتخاب کرده است، یکی از نمایندگان بانفوذ محافظه کار به سی ان ان گفت که ممکن است داونینگ استریت به رقبای رهبری خود در رقابت تابستان امسال نگاه کند و متوجه شود که هانت نامزدی از سمت چپ حزب است که امنیت انتخابات را تضمین کرده است. کمترین رای نمایندگان مجلس تهدید کمتری نسبت به ارتقای سایر رقبایانی که به تراس فرصت بیشتری برای پول او دادند.
هانت اکنون در 31 اکتبر به ملت خطاب خواهد کرد تا یک سیاست مالی به کشور ارائه کند که توضیح دهد چگونه دولت برنامه ریزی می کند تا با قرض گرفتن پول برای کمک به مردم در پرداخت قبوض انرژی طی دو سال آینده تعادل را حفظ کند.
تراس گفت که تغییر در کاهش مالیات 18 میلیارد پوند فراهم خواهد کرد. و از آنجایی که بودجه کوارتنگ به خاطره ای دور تبدیل می شود، صرفه جویی بیشتری نیز فراتر از محدوده احتمالی نیست.
آنچه نمایندگان محافظه کار بیش از همه نگران آن هستند این است که اعتبار تراس از بین رفته و اقتدار او از بین رفته است. او صدراعظمی را منصوب کرده است که نمی تواند او را به خاطر هیچ گونه سکسکه در آینده سرزنش کند، و اکنون در مقابل یک حزب کارگر اپوزیسیون احیا شده، که در نظرسنجی ها پیشتاز است، به شدت ضعیف به نظر می رسد.
پس بعد چه می آید؟ انتخابات عمومی بعدی طبق قانون اساسی لازم نیست تا ژانویه 2025 برگزار شود، اگرچه هیچ کس پیشنهاد نمی کند که تراس تا این مدت زنده بماند. با این حال، خلاص شدن از شر چهارمین رهبر حزب در کمی بیش از شش سال در کوتاه مدت دشوار خواهد بود، حتی اگر اوضاع به سمت جنوب پیش برود.
بر اساس قوانین حزب، تراس در اولین سال نخست وزیری خود از چالش رهبری محافظت می شود. این امکان وجود دارد که نمایندگان مجلس او بتوانند قوانین را بازنویسی کنند، اما حتی اگر موفق شوند، هیچ اطمینانی وجود ندارد که جایگزینی او باعث تغییر در انتخابات شود.
یکی از قانونگذاران محافظه کار حتی پیشنهاد کرد که یک نتیجه خوب برکناری تراس است تا یک رهبر جدید بتواند به اندازه کافی اوضاع را تغییر دهد تا مانع از شکست مخالفان در انتخابات بعدی شود.
برخی از قانونگذاران او می‌ترسند که تاجگذاری رهبر دیگری بدون مشورت با مردم - تنها چند ماه پس از جایگزینی بوریس جانسون به شیوه‌ای مشابه - می‌تواند حزب را در نظر مردم بدتر کند.
همه اینها به این معنی است که در حال حاضر، تراس و حزب او گیر کرده اند. و دولت تراس که قادر به انجام اصلاحات اساسی، بدون متحدان کلیدی و دستیابی به سراسر حزب به خاطر وحدت نیست، این خطر را دارد که مانند یک دولت موقت به نظر برسد که به سادگی منتظر شخص دیگری است تا قدرت را به دست گیرد.
شایان ذکر است اعتراض‌ها علیه «لیز تراس» که تنها ۴۳ روز از آغاز دوره نخست وزیری او می‌گذرد، به سرعت در حال افزایش است و استعفا ترجیع‌بند انتقاد شمار زیادی از هم‌حزبی‌های او شده که درپی آشفتگی مالی ناشی از برنامه اقتصادی دولت، خواستار کناره گیری فوری نخست وزیر برای جلوگیری از زیان بیشتر به اعتبار حزب هستند.
همین ماه گذشته بود که لیز تراس در نخستین سخنرانی خود به عنوان نخست‌وزیر انگلیس، خطاب به مردم گفت که دولت او کشور را از طوفان عبور می‌دهد؛ اما حالا اوضاع اقتصادی به حدی آشفته شده که او رفیق خود را از وزارت دارایی عزل و به ناچار رقیب سیاسی خود را با علم به اینکه او ممکن است از پشت خنجر بزند، به عنوان جانشین معرفی کرد.
جرمی هانت وزیر اسبق امورخارجه انگلیس جمعه گذشته درحالی سکان مهم‌ترین وزارت‌خانه دولت را در اوج آشفتگی مالی، سقوط ارزش پوند، رکود و یک بحران تمام عیار اقتصادی به دست گرفت که عملکرد او در این مقطع می‌تواند ابزاری برای افزایش محبوبیت او، در شرایطی باشد که جایگاه سیاسی نخست وزیر از هر نظر ضعیف و به پایان خط رسیده است.
اعضای حزب محافظه‌کار علنا از تراس می‌خواهند که هرچه سریعتر از قدرت کناره‌گیری کند. کریسپین بلانت رئیس پیشین کمیته پارلمانی امور خارجه انگلیس نخستین عضو ارشد حزب حاکم است که روز یکشنبه اعلام کرد که تراس به آخر خط رسیده است.
او در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی کانال ۴ انگلیس اظهار داشت که فکر نمی‌کند نخست وزیر بتواند از بحران کنونی جان سالم به در ببرد. بلانت افزود: "من فکر می‌کنم بازی به پایان رسیده و اکنون این سوال است که چگونه روند تعیین جانشین مدیریت شود."
این قانون‌گذار انگلیسی در پاسخ به این سوال که حزب محافظه‌کار چگونه از شر او خلاص خواهد شد، گفت که اگر مخالفت‌ها در حزب بیشتر شود نخست وزیر تغییر می‌کند. «اینکه چگونه انجام می‌شود و تحت چه سازوکاری، بحث دیگری است اما این اتفاق خواهد افتاد.»
این درحالیست که «جورج اوزبورن» وزیر دارایی اسبق انگلیس هم پیش‌بینی کرده که خانم تراس تا پیش از کریسمس داونینگ استریت (دفتر نخست وزیری) را ترک خواهد کرد. به گفته وی تراس صرفا نام نخست وزیر را یدک می‌کشد اما کنترل اوضاع را از دست داده است.
اوزبورن که بمدت ۶ سال سکان وزارت دارایی دولت دیوید کامرون را برعهده داشت و به دلیل اعمال سیاست بدنام ریاضت اقتصادی شناخته می‌شود بر این باور است که دوره نخست وزیری تراس به شمارش افتاده است.
سلف او یعنی الیستر دارلینگ هم که در اوج بحران اقتصادی بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ وزارت دارایی انگلیس را هدایت می‌کرد معتقد است که دولت فاقد توانایی لازم برای مدیریت بحران اقتصادی کشور است. وی در گفت‌وگو با شبکه بی‌بی‌سی گفت که بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ سراسر اروپا و آمریکا را فراگرفته بود؛ «اما ما آماده بودیم، برنامه داشتیم و مجبور نبودیم با شخص دیگری مشورت کنیم، زیرا ارز و بانک مرکزی خود را داشتیم و می‌توانستیم اوضاع را کنترل کنیم.» او تراس را متهم کرد که با اصلاحات اقتصادی نامتعارف اعتماد بازار را سلب کرده و کشور را به بن بست کشانده است.
در همین پیوند، مارک گارنیر نماینده حزب محافظه‌کار لیز تراس را یک کارگزار فاقد قدرت و چسب زخم روی شکاف داخل حزب حاکم توصیف کرد. شکافی که در سال ۲۰۱۶ میلادی در پی رای مردم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا تشدید و منجر به تغییر ۳ نخست وزیر در ۶ سال گذشته شد.
این روزها که فشار احزاب سیاسی مخالف دولت و افکار عمومی برای برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام در انگلیس بالا گرفته است اصلی‌ترین چالش نخبگان حزب محافظه‌کار که بعد از ۱۲ سال تصاحب قدرت، قافیه را باخته‌اند، شرکت در انتخابات عمومی با رهبری تراس یا برگزاری انتخابات درون حزبی است.
فرصت برای تصمیم گیری زیاد نیست. بر اساس برنامه اعلام شده در تارنمای پارلمان انگلیس جلسه درباره رسیدگی به طومار برگزاری انتخابات فوری در این کشور روز دوشنبه برگزار خواهد شد و احتمال می‌رود که جدال سنگینی بین نمایندگان حزب حاکم و مخالف دولت صورت گیرد.
این درحالیست که بیش از ۶۰۰ هزار شهروند انگلیسی طوماری را امضاء کرده‌اند که در آن خواستار کناره‌گیری لیز تراس از مقام نخست وزیری شده‌اند. در این طومار که در تارنمای پارلمان قرار داده شده، آمده است: انتخابات فوری برگزار کنید تا مردم بتوانند تصمیم بگیرند که چه کسی باید ما را از بحران‌های بی‌سابقه‌ای که کشور را تهدید می کند برهاند.
طومار یادشده با بیان اینکه «هرج و مرج حاکم بر انگلیس بی سابقه است» اشاره می‌کند که بیش از ۴۰ وزیر در مواجهه با بحران‌های کشور از سمت خود استعفا داده و جزیره با خطر رکود و تجزیه مواجه است. امضاء کنندگان شرایط موجود را بزرگترین چالش‌های کشور عنوان و تصریح کرده‌اند: بگذارید مردم تصمیم بگیرند چه کسی ما را از این آشفتگی می‌رهاند.
طبق رویه‌های سیاسی، اگر شمار امضاهای یک طومار از ۱۰ هزار نفر بیشتر شود دولت انگلیس باید به آن پاسخ دهد و اگر از ۱۰۰ هزار نفر فراتر برود، درخواست مطرح‌شده در نشست مجلس عوام به بحث گذاشته خواهد شد. دولت انگلیس برخلاف رویه تعریف شده هنوز به این طومار پاسخ نداده است.
در همین حال رسانه‌های انگلیس گمانه‌زنی‌ها درباره جانشین‌های احتمالی تراس را آغاز کرده‌اند. جرمی هانت وزیر دارایی، ریشی سوناک وزیر دارایی دولت سابق و پنی موردانت معاون پارلمانی لیز تراس از گزینه‌های مطرح در رقابت برای تصاحب قدرت هستند. برخی رسانه‌ها هم از احتمال بازگشت بوریس جانسون به قدرت خبر می‌دهند.
اما بن والاس وزیر دفاع انگلیس یکی از گزینه‌های با شانس بالا برای تصاحب مسند نخست وزیری بشمار می‌رود که به دلیل نقشی که در حمایت از اوکراین ایفا کرده است، از محبوبیت نسبتا بالایی در داخل حزب و افکار عمومی برخوردار است. یکی از اعضای ارشد حزب محافظه‌کار در گفت‌وگو با نشریه «میرور» او را تنها گزینه مناسب برای نخست وزیری و به کنایه «بیگ بن» خوانده است.
والاس به بهانه اشتغالات در جنگ اوکراین از شرکت در انتخابات دور قلب خودداری، اما اخیرا در اظهارنظری اعلام کرده که اگر دولت بودجه دفاعی را کاهش دهد از مقام خود کنار می‌رود. این درحالیست که وزیر دارایی از تصمیمات سخت برای جبران کسری بودجه دولت خبر داده و احتمال کاهش بودجه دفاعی نیز بعید نیست. به این ترتیب «بن والاس» ممکن است بزودی به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی وارد میدان رقابت شود و تا پایان سال سکان دولت را به دست بگیرد.
لیز تراس بعد از جانسون قربانی بحران اقتصادی انگلیس می‌شود
فقط ۱۰ روز طول کشید تا معلوم شود سیاست‌های مالی دولت انگلیس بی‌ثبات است و جایگزین مورد اتفاقی هم برای آن وجود ندارد. این روند ممکن است به اخراج لیز تراس از نخست‌وزیری ختم شود.
روزنامه نیویورک‌تایمز با انتشار این تحلیل، به ارزیابی اوضاع بحران‌زده دولت انگلیس پرداخت. دولت لیز تراس پس از سقوط دولت بوریس جانسون سر کار آمد اما با همان بحران اقتصادی سنگینی دست به گریبان است که جانسون را به زمین زد.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد: با وجود تمام شوک‌ها و ناامیدی‌های ناشی از هرج و مرجی که دولت جدید بریتانیا را در خود فرو برده است، این یک بحران پیش‌بینی شده بود. زمانی که لیز تراس در تابستان امسال برای رهبری حزب محافظه‌کار بر اساس برنامه کاهش مالیات‌های گسترده نامزد شد، رقیب او، ریشی سوناک، در مورد شروع مجموعه‌ای از استقراض‌های عمومی در زمان افزایش قیمت‌ها هشدار داد. سوناک در ماه ژوئیه گفت: «قرض گرفتن راه خروج از تورم نیست. این یک افسانه است.»
روز جمعه، آخرین رشته‌های آن افسانه باز شد. نخست‌وزیر تراس، «کواسی کوارتنگ»، وزیر خزانه‌داری، را پس از آنکه برنامه کاهش مالیات او بازارها را به هم ریخت و باعث سقوط پوند شد، برکنار کرد. تراس همچنین اعلام کرد که قصد دارد افزایش مالیات شرکت‌ها را بازگرداند، دستور کار «عرضه‌ای» (اقتصاد به نفع عرضه کالا با کاهش مالیات بر تولید) خود را کنار بگذارد و در عمل سیاست‌های سوناکِ شکست خورده را پذیرفت.
اینکه آیا قربانی کردن کوارتنگ، یکی از نزدیکترین همکاران تراس و معمار کاهش مالیات، برای نجات شغل او کافی خواهد بود یا خیر، هنوز مشخص نیست. اما این یک تصویر واضح از بهایی بود که نخست‌وزیر به خاطر انتقاد از انعطاف‌ناپذیری اقتصادی، دور زدن نظارت مالی و جنجال در برابر روندهای پولی جهانی پرداخت؛
نشانه‌های افول اقتصادی انگلیس در همه دیده می‌شود: این کشور تنها کشور از گروه ۷ کشور صنعتی است که در حال حاضر اقتصاد کوچک‌تری نسبت به قبل از همه‌گیری دارد. آشفتگی‌های اخیر باعث شده است که بریتانیا جایگزین ایتالیا به عنوان عامل اصلی نگرانی در نشست‌های مالی گروه ۷ مورد توجه قرار گیرد. به گفته تحلیلگران، این جدیدترین بحران، تنش عمیق‌تری را در سیاست انگلیس نشان داد.
«جاناتان پورتس»، استاد اقتصاد و سیاست عمومی در کینگز کالج لندن گفت: «فقط ۱۰ روز طول کشید» تا محافظه‌کاران متوجه شوند که سیاست‌های مالی دولت ناپایدار است. اما این هنوز این مشکل را باقی می‌گذارد که هیچ استراتژی جایگزین آشکاری برای کشوری که خواهان استانداردهای خدمات عمومی اروپای شمالی و سطوح مالیات ایالات متحده است وجود ندارد.»
در همین رابطه، جرمی هانت، وزیر خزانه‌داری جدید بریتانیا، نیز در سخنانی اذعان کرد که دولت هنگام اعلام کاهش مالیات بدون در نظر گرفتن بودجه در ماه گذشته اشتباهاتی مرتکب شده و اکنون باید تصمیمات اقتصادی «بسیار دشواری» اتخاذ کند.
اما مشکل این است که دستور کار سیاسی تراس درهم و برهم است و همین سوالاتی را در مورد چگونگی ادعای اختیار برای ادامه حضور خود در این مقام ایجاد می‌کند. قبلاً اقتصاددانان، سرمایه‌گذاران و محافظه‌کاران برجسته هشدار می‌دادند که وعده‌های تراس برای کاهش مالیات در زمان تورم دو رقمی بی‌ملاحظه و بی‌پروایانه است. «مایکل گوو»، وزیر سابق کابینه، آنها را به عنوان «افرادی دور از واقعیت» رد کرد. اکنون، محافظه‌کاران ناراضی در حال طراحی راه‌هایی برای اخراج تراس هستند. در حالی که اقتدار تراس به شدت دچار فرسایش شده است.
