تیغه دو لبه ی تحریم نفت روسیه برای اروپا

به گزارش جماران به نقل از سى ان ان توافق تاریخی اتحادیه اروپا برای ممنوعیت اکثریت قریب به اتفاق واردات نفت روسیه تا پایان سال بدون شک یک دستاورد بزرگ است.

توافق 27 کشور، که بسیاری از آنها کاملاً به انرژی روسیه وابسته بوده اند، بر سر بسته ای که تقریباً به طور قطع به اقتصاد آنها آسیب می رساند از طرف اوکراین، کشوری که حتی در اتحادیه اروپا نیست، حتی چند ماه پیش غیرقابل تصور بود.

با این حال، این توافق دارای نقص هایی است که محدودیت های اتحاد اروپا را آشکار می کند و به دردسرهای بعدی برای بلوک اشاره می کند.

اول و مهمتر از همه، این معامله شامل نفتی نمی شود که از طریق خط لوله دروژبا دوران شوروی به مجارستان، اسلواکی و جمهوری چک وارد می شود.

ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان، متحد کلیدی ولادیمیر پوتین در اتحادیه اروپا، روز دوشنبه را با انتقاد از کمیسیون اتحادیه اروپا و آن را "غیر مسئولانه" برای به خطر انداختن اقتصاد این کشورها آغاز کرد. او این روز را با یک پیام ویدئویی به پایان رساند و مدعی شد: ما موفق شدیم پیشنهاد کمیسیون برای ممنوعیت استفاده از نفت روسیه در مجارستان را شکست دهیم.

نیازی به گفتن نیست که یکی از رهبران اتحادیه اروپا که شکست یکی از نهادهای کلیدی اتحادیه اروپا را جشن می‌گیرد، برای کسانی که ادعا می‌کنند این توافق یک پیروزی برای اتحاد اروپاست، مگس است.

رئیس کمیسیون اورسولا فون در لاین گفت که موضوع خط لوله دوباره مورد بحث قرار خواهد گرفت، اما او یک چارچوب زمانی را پیش بینی نکرد.

با توجه به اینکه موضوع خط لوله نفت چقدر دشوار بوده است، منطقی است که فرض کنیم اروپا تا حدودی در مورد اقداماتی که باید در مورد گاز طبیعی روسیه انجام دهد، که این قاره حتی بیشتر از نفت روسیه به آن متکی است، به توافق نرسیده است.

کشورهای عضو همچنین ممکن است در مورد موضوعاتی که مستقیماً یا مماس با جنگ در اوکراین مرتبط است، اختلاف نظر داشته باشند. آیا اوکراین باید به اتحادیه اروپا بپیوندد؟ آیا اتحادیه اروپا باید سیاست خارجی و دفاعی تهاجمی تری داشته باشد؟ آیا کشورهایی مانند مجارستان باید بتوانند بقیه اعضای بلوک را با وتوی خود باج بگیرند و اتحادیه اروپا چگونه می تواند آن را اصلاح کند؟

چند روز سختی در بروکسل سپری شده است و مقامات اتحادیه اروپا می توانند نفس راحتی بکشند که این توافق در نهایت به نتیجه رسید. اما پیش از پایان این بحران، بحث‌های بیشتری وجود خواهد داشت - و محدودیت‌های اتحاد اروپا همچنان می‌تواند تا نقطه شکست کشیده شود.

شایان ذکر است: 27 کشور عضو اتحادیه اروپا توافق کردند که تا پایان امسال واردات نفت از روسیه را به یک سوم میزان کنونی کاهش می‌دهند.

شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا گفت:«قصد داریم با این اقدام و تحریم ۹۰ درصدی واردات نفت، ماشین جنگی روسیه را متوقف کنیم.» اعضای اتحادیه اروپا همچنین اسبربانک «بزرگترین بانک روسیه» را از سیستم سوئیفت قطع و سه شرکت دولتی دیگر روسیه را تحریم کردند. به گفته رییس شورای اتحادیه اروپا، تحریم‌های جدید که نیاز به حمایت همه ۲۷ کشور عضو دارد، تا روز چهارشنبه به طور قانونی تصویب خواهد‌ شد.

اتحادیه اروپا پیش از این در پنج دور قبلی به علت جنگ بر ضد اوکراین تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کرده بود. در این تحریم‌ها بیش از ۱۰۰۰ فرد روس، از جمله شخص ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و مقامات ارشد دولتی و همچنین الیگارش های طرفدار کرملین، بانک ها و صنعت زغال سنگ روسیه تحریم شده‌ بودند.

اتحادیه اروپا در حال حاضر حدود ۴۰ درصد گاز طبیعی و ۲۵ درصد نفت مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کند. در تحریم نفتی مورد توافق اتحادیه اروپا، خرید نفت خام روسیه از طریق دریا به طور کامل متوقف می‌شود، اما به دلیل رعایت مصالح مجارستان و تامین نفت مورد نیاز این کشور خرید نفت از طریق خطوط لوله انتقال زمینی همچنان ادامه می‌یابد. ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان گفته‌بود: «فقط در صورتی از تحریم های جدید حمایت می‌کند که امنیت عرضه نفت کشورش تضمین شود.» این کشور محصور در خشکی بیش از ۶۰ درصد نفت خود را از روسیه تامین می کند و به نفت خامی وابسته‌ است که از طریق خط لوله دروژبا وارد می‌شود.

ولودیمیر زلنسکی که به صورت ویدئویی به جلسه رهبران اتحادیه اروپا پیوست، از آنان خواست با اعمال فشار بیشتر، روسیه را از کرده خود پشیمان کنند. رئیس جمهوری اوکراین گفت: «بسته تحریم‌ها باید به گونه‌ای باشد تا مسکو، بهای کاری را که با اوکراین کرده بپردازد و دست از این تجاوز بردارد.»

رهبران اتحادیه اروپا در ادامه نشست خود در بروکسل، قرار است روز سه‌شنبه بر سر موضوع امنیت غذایی مذاکره و دولت‌ها را موظف کنند تا راهکاری برای صادرات غلات و سایر محصولات کشاورزی اوکراین بیابند.

اسلواکی هشدار داد که نمی‌تواند با پیشنهاد کمیسیون اروپا برای ممنوعیت نفت روسیه موافقت کند و خواستار زمان بیشتری برای یافتن تامین کنندگان سوخت جایگزین است.

به گزارش راشاتودی، اسلواکی روز چهارشنبه هشدار داد که نمی‌تواند با پیشنهاد کمیسیون اروپا برای ممنوعیت نفت روسیه موافقت کند و خواستار زمان بیشتری برای یافتن تامین کنندگان سوخت جایگزین است.

تحریم پیشنهادی بخشی از آخرین تحریم‌های مرتبط با اوکراین علیه مسکو است که باعث می‌شود واردات نفت خام از روسیه ظرف شش ماه و محصولات پالایش شده تا پایان سال جاری متوقف شود. برای اسلواکی و مجارستان که شدیداً به روسیه وابسته هستند، معافیتی تهیه شد که تا پایان سال 2023 به آنها فرصت داده شود تا از این قانون پیروی کنند.

معاون وزیر اقتصاد اسلواکی روز چهارشنبه به نشریه اینترنتی پولیتیکو گفت: چارچوب زمانی پیشنهادی متاسفانه کافی نیست. 

کارول گالک با توضیح اینکه یک پالایشگاه کلیدی در کشور به نفت سنگین روسیه نیاز دارد و اینکه تامین منابع جایگزین در چارچوب زمانی پیشنهادی غیرممکن است، افزود: ما حداقل سه سال نیاز داریم. اسلواکی تقریباً 96 درصد نفت خود را از روسیه تأمین می‌کند.

گالک تاکید کرد که پیشنهاد فعلی، اقتصاد اروپایی ما را نابود خواهد کرد، چون نه تنها به منابع انرژی در کشورش، بلکه در اتریش، جمهوری چک و اوکراین نیز آسیب می‌رساند.

طرح فعلی ممنوعیت نفت روسیه باید به اتفاق آرا توسط 27 کشور عضو بلوک تصویب تا اجرایی شود. مجارستان نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده و گفته است که اتحادیه اروپا تاکنون تضمینی در خصوص امنیت انرژی به بوداپست نداده است.

روسیه بین چهار تا پنج میلیون بشکه در روز نفت خام و سالانه حدود ۸۵۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی صادر می کند. طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، آمریکا در سال ۲۰۲۱ به طور میانگین هر ماه بیش از ۲۰.۴ میلیون بشکه نفت و فرآورده های نفتی از روسیه وارد کرد که معادل حدود هشت درصد از واردات سوخت مایع آمریکا بود و انتظار می رود این ممنوعیت قیمتهای بنزین را افزایش دهد و باعث افزایش بیشتر نرخ تورم شود. آمریکا میزان اندکی زغال سنگ هم از روسیه وارد می کند.

افزایش قیمتها

حتی پیش از این که دولتهای غربی بخواهند بخش انرژی روسیه را مستقیما تحریم کنند، بعضی از مشتریان روسیه به دلیل نگرانی از نقض محدودیتهای اعمال شده و مشکلات بعدی، از خرید نفت روسیه اجتناب می‌کردند.

بانک جی پی مورگان پیش‌بینی کرد اگر اختلال در صادرات روسیه برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۲۲ ممکن است به ۱۸۵ دلار در هر بشکه صعود کند. با این حال این بانک مانند اکثر تحلیلگران در نظرسنجی رویترز میانگین قیمت سالانه هر بشکه نفت را پایین ۱۰۰ دلار پیش‌بینی کرد. آخرین بار در سال ۲۰۱۴ قیمت نفت بالای ۱۰۰ دلار بود و سطوح قیمتی که نفت روز دوشنبه تجربه کرد از اوج قیمت ۱۴۷ دلار در ژوئیه سال ۲۰۰۸ فاصله‌ای نداشت. این افزایش قیمت شدیدی در مدت دو سال گذشته محسوب می‌شود که رکود تقاضا تحت تاثیر شیوع پاندمی کووید ۱۹ باعث شده بود قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت به پایین صفر سقوط کند و فروشندگان حاضر بودند برای خلاصی از بشکه‌های اضافی پول پرداخت کنند.

جیووانی استونوو، تحلیلگر کالا در موسسه مالی یو بی اس اظهار کرد: جنگ طولانی که باعث اختلال گسترده عرضه کالا شود، باعث می‌شود قیمت نفت برنت به بالای ۱۵۰ دلار در هر بشکه صعود کند.

آسیب دیدن اقتصاد

ممنوعیت نفت روسیه احیای اقتصادی شکننده از پاندمی ویروس کرونا را آهسته‌تر خواهد کرد. محاسبات اولیه بانک مرکزی اروپا نشان می‌دهد جنگ می‌تواند رشد اقتصادی منطقه یورو را به میزان ۰.۳ تا ۰.۴ درصد در سال جاری تحت سناریوی پایه و یک درصد در صورت شوک شدید کاهش دهد. در ماههای آینده ریسک بالای رکودتورمی یا رشد حداقلی به همراه تورم بالا وجود دارد. با این حال رشد منطقه یورو حتی اگر تحت تاثیر افزایش قیمت‌های کالا قرار بگیرد، قوی می‌مانند. در آمریکا بانک مرکزی این کشور برآورد کرده است هر ۱۰ دلار افزایش قیمت یک بشکه نفت، رشد اقتصادی را به میزان ۰۱ درصد کاهش می دهد. با این حال پیش‌بینی‌کنندگان خصوصی تاثیر بیشتری را انتظار دارند.

در روسیه آسیب اقتصادی بزرگ و فوری خواهد بود. جی پی مورگان برآورد می‌کند که اقتصاد این کشور از اوج تا فرود ۱۲.۵ درصد کوچک خواهد شد.

جایگزین‌های نفت

اکنون که تقاضا برای سوخت فسیلی رو به بهبود بوده اما عرضه در سراسر جهان محدود مانده است، سیاست‌گذاران با وجود وعده‌هایی که برای حمایت از انرژی سبز دادند برای افزایش عرضه سوخت فسیلی تحت فشار قرار دارند. سوسانا استریتر، تحلیلگر ارشد بازارها و سرمایه گذاری در هارگریوز لنزداون گفت: برای معکوس کردن افت عرضه سوخت‌های فسیلی، در کوتاه مدت در خصوص ابتکارهای سبز دچار عقب نشینی می‌شویم.

مذاکرات برای لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در مراحل پیشرفته قرار دارد و قیمت‌های بالای نفت سرمایه‌گذاری در صنعت شیل آمریکا را تشویق می‌کنند اما عرضه جدید ممکن است به این زودی به بازار وارد نشود تا جایگزین تولید روسیه شود.

الکس کالینز تحلیلگر ارشد در شرکت مدیریت دارایی بلوبِی در این باره گفت: تاثیر احتمالی ممنوعیت نفت روسیه روی عرضه به حدی بزرگ است که راه سریعی برای جایگزین کردن در میان مدت وجود ندارد و این به معنای آن است که تنها عامل خنثی کننده، تورم قیمت این تولیدات و محصولات متکی به آنها خواهد بود.

دیدگاه بلندمدت

بن‌بست میان روسیه و غرب ممکن است روابط مسکو و پکن را تقویت کند اما زیرساخت انرژی میان دو کشور ضعیف است. کاهو یو، تحلیلگر ارشد در شرکت مشاوره ریسک وریسک کرافت ماپل در این باره گفت: اگرچه اتکای روسیه به شرق، همکاری گازی با چین از طریق زیرساخت گازی را تسریع کرده اما همه این تحولات در مقایسه با بازارهای توسعه یافته در اروپا، هنوز در مراحل اولیه قرار دارند.

بر اساس گزارش رویترز، توسعه تجدیدپذیرها ممکن است در میان مدت و بلند مدت تقویت شود زیرا کشورها به دنبال راهی برای رهایی از وابستگی به انرژی روسیه هستند.

روسیه با صادرات حدود هفت میلیون بشکه در روز معادل هفت درصد از عرضه جهانی، بزرگترین صادرکننده نفت و فرآورده‌های نفتی در جهان است. چنین ممنوعیتی کم‌سابقه بوده و باعث تشدید افزایش قیمت‌های نفت و ریسک شوک‌های تورمی می‌شود. رویترز در گزارشی به بررسی پیامدهای احتمالی چنین ممنوعیتی پرداخت است.