تلاش آمریکا برای منزوی کردن چین

به گزارش جماران به نقل از سى ان ان وانگ یی، وزیر امور خارجه چین در اوایل سال 2018، ماه‌ها پس از تشکیل اولین جلسه در سطح کاری خود در مانیل، با انکار این گروه در اوایل سال 2018 گفت: به نظر می‌رسد که هیچ‌وقت کمبود ایده‌های سرفصل وجود ندارد.

وانگ در پایان گفت: آنها مانند کف دریا در اقیانوس آرام یا اقیانوس هند هستند: ممکن است کمی مورد توجه قرار گیرند، اما به زودی از بین خواهند رفت.

با گذشت بیش از چهار سال، گفتگوی چهارجانبه امنیتی - که بیشتر به عنوان "چهارگانه"کواد- Quad شناخته می شود - هنوز از بین نمی رود. در عوض، تنها در شتاب، مشخصات و نفوذ رشد کرده است.

این چهار کشور که حول شعار ترویج "آزاد و باز هند-اقیانوس آرام" گرد هم آمده اند، دو رزمایش دریایی از سال 2020 برگزار کرده اند. رهبران آنها از سال گذشته سه بار گرد هم آمده اند - از جمله یک نشست حضوری در کاخ سفید.

روز سه‌شنبه، این چهار رهبر دوباره رو در رو در توکیو ملاقات خواهند کرد. نشست آنها نقطه برجسته اولین سفر جو بایدن به آسیا به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده خواهد بود، زیرا او به دنبال تقویت اتحادها و مشارکت ها برای مقابله با نفوذ فزاینده چین در منطقه است.

این فعالیت مجدد باعث شده است که تحقیر اولیه چین به هشدار تبدیل شود و پکن این گروه را بخشی از تلاش واشنگتن برای محاصره کشور با متحدان استراتژیک و نظامی می داند. وانگ، وزیر امور خارجه، این گروه را به عنوان "ناتوی هند و اقیانوس آرام" محکوم کرده و آن را به "ترویج ذهنیت جنگ سرد" و "برانگیختن رقابت ژئوپلیتیکی" متهم کرده است.

این نگرانی تنها از زمان بحران اوکراین افزایش یافته است. حمایت پکن از مسکو بیشتر به وجهه جهانی آن آسیب رسانده و آن را در صحنه جهانی منزوی تر کرده است. و اصرار چین بر سیاست کووید صفر، که در آن محدودیت‌های مرزی سختگیرانه کشور را از دنیایی که عمدتاً از همه‌گیری خارج شده است، کمکی نمی‌کند.

در حالی که بایدن برای تقویت روابط به دنیا سفر می کند، شی جین پینگ همتای چینی او ۲۵ ماه است که چین را ترک نکرده است. آخرین موج دیپلماسی بایدن، با توقف در کره جنوبی و ژاپن، به ویژه پکن را عصبانی کرده است.

وانگ روز یکشنبه در حالی که بایدن سفر خود به سئول را به پایان رساند و به توکیو رفت، گفت: استراتژی هند-اقیانوس آرام که توسط ایالات متحده به نام «آزادی و گشودگی» تهیه شده است، در واقع مشتاق تشکیل دسته‌هایی است.

وانگ افزود: این سازمان ادعا می کند که قصد دارد "محیط اطراف چین را تغییر دهد"، اما هدف آن مهار چین و تبدیل کشورهای آسیا-اقیانوسیه به عنوان "پیاده" هژمونی ایالات متحده است.

اما کارشناسان تاکید می کنند که (کواد- Quad)   یک ناتو آسیایی نیست و آرزوی تبدیل شدن به آن را نیز ندارد. در عوض، آنها می گویند انعطاف پذیری آن به عنوان یک انجمن غیررسمی به آن اجازه می دهد تا مشارکت های بیشتری ایجاد کند و زمینه های همکاری را گسترش دهد - از جمله در چارچوب جدید اقتصادی هند و اقیانوس آرام که انتظار می رود بایدن در توکیو راه اندازی کند.

کریستی گوولا، معاون مدیر برنامه آسیا در صندوق مارشال آلمان گفت: کواد در تلاش است بر این نکته تأکید کند که دستور کار مثبتی دارد، که بسیار بیشتر در مورد ارائه آنچه منطقه هند و اقیانوسیه به آن نیاز دارد - در مقابل تبدیل شدن به یک نهاد ضد چین و مشابه ناتو، که شهرتی است که تلاش زیادی برای مبارزه با آن در منطقه داشته است.

نیروی محرکه(کواد- Quad)

اخراج اولیه (کواد- Quad) توسط چین تا حدی بر اساس سابقه بود. تکرار قبلی چهارگانه - که در سال 2007 توسط شینزو آبه، نخست وزیر وقت ژاپن پیشنهاد شد - به دلیل اختلاف منافع و فشار پکن، تقریباً یک سال به طول انجامید. در ژانویه 2008، زمانی که استرالیا اعلام کرد از این گروه خارج می شود تا روابط تجاری نزدیک تر با چین را دنبال کند، فروپاشید.

اما محاسبات ژئوپلیتیکی و استراتژیک در منطقه طی دهه گذشته به شدت تغییر کرده است. در زمان شی، چین شعار ده‌ها ساله رهبر سابق دنگ شیائوپینگ مبنی بر "قدرت خود را پنهان کن، وقت خود را بگذران" را کنار گذاشته است. در عوض، سیاست خارجی قاطعانه تری را دنبال کرده است و به راحتی عضله اقتصادی و قدرت نظامی خود را خم می کند.

یک سال پس از روی کار آمدن شی، چین شروع به ساخت - و به طور فزاینده نظامی کردن - جزایر مصنوعی در سراسر آبهای مورد مناقشه دریای چین جنوبی کرد. این کشور موقعیت نظامی خود را به سمت ژاپن افزایش داده است، کشتی‌های گارد ساحلی چین را به آب‌های اطراف جزایر سنکاکو (معروف به جزایر دیائویو در چین) و هواپیماهای جنگی به حریم هوایی بالا می‌فرستد.

در اوایل همه‌گیری، پس از آنکه کانبرا خواستار تحقیقات مستقل در مورد منشاء کووید-19 شد، چین تحریم‌های تجاری زیادی را علیه استرالیا اعمال کرد. و در امتداد مرز مورد مناقشه هیمالیا با هند، سربازان چینی و هندی در مرگبارترین درگیری خود در چهار دهه اخیر درگیر شدند.

تنش‌ها این کشورها را به مدار واشنگتن نزدیک‌تر کرده است، که در دوران بایدن، رقابت استراتژیک با چین را به محور سیاست خارجی خود تبدیل کرده است.

یوکی تاتسومی، یکی از مدیران برنامه آسیای شرقی در مرکز استیمسون گفت: بزرگترین محرک احیای کواد، قاطعیت و تهاجمی فزاینده چین است.

رفتار این کشور نه تنها در دریاهای چین شرقی و جنوبی، بلکه در اقیانوس هند در سراسر منطقه جزیره‌ای اقیانوس آرام منجر به نزدیک‌تر کردن درک کشورهای چهارگانه از چین شد.

همانطور که پکن از غرب و متحدانش دورتر می شود، هر چه بیشتر به مسکو نزدیک شده است -- اما شراکت "بدون محدودیت" آنها برای چین بیشتر به یک مسئولیت تبدیل شده است زیرا تجاوز بی دلیل روسیه به اوکراین خشم جهانی را برانگیخته است.

تاتسومی گفت: حمایت پکن از مسکو تصویر چین را به عنوان برهم زننده نظم بین المللی موجود که کشورهای این منطقه همگی از آن منتفع شده اند - و همچنان از آن سود می برند، تایید کرد.

در حالی که Quad هرگز به صراحت از چین در انظار عمومی نام نبرده است، به سختی می توان از مراجع با حجاب نازک غافل شد. سپتامبر گذشته، هنگامی که این چهار رهبر شخصاً در واشنگتن ملاقات کردند، آنها متعهد شدند که "نظم آزاد، باز، مبتنی بر قوانین، ریشه‌دار قوانین بین‌المللی و بدون اجبار را ارتقا دهند" - که این یک سرزنش آشکار به رفتار تهاجمی فزاینده چین در منطقه است. .

در پاسخ، دیپلمات های چینی بارها به کواد به دلیل "برهم زدن صلح و ثبات منطقه ای" انتقاد کرده اند.

معاون وزیر امور خارجه چین، لو یوچنگ در ماه مارس گفت که ایجاد حلقه ها یا گروه های کوچک بسته و انحصاری به همان اندازه خطرناک است که استراتژی ناتو برای گسترش به سمت شرق در اروپا است.

او گفت: «اگر اجازه داده شود بدون کنترل ادامه یابد، عواقب غیرقابل تصوری به همراه خواهد داشت و در نهایت آسیا و اقیانوسیه را از لبه پرتگاهی بیرون خواهد برد.

نه "ناتوی آسیا"

کارشناسان می گویند که واکنش سریع و هماهنگ ناتو به حمله روسیه به اوکراین احتمالا پکن را نگران کرده است، کارشناسان می گویند که رهبران ناتو در حال تماشای واکنش غرب به اوکراین با در نظر گرفتن تایوان هستند.

چین دموکراسی خودمختار تایوان را به عنوان یک استان جدا شده می بیند و استفاده از زور را برای دستیابی به وحدت رد نکرده است. تنش‌ها بین پکن و تایپه به بالاترین حد خود در دهه‌های اخیر رسیده است، به طوری که ارتش چین تعداد بی‌سابقه هواپیماهای جنگی را به نزدیکی جزیره فرستاده است - نمایش قدرتی که در دیگر کشورهای منطقه از دست نمی‌رود.

هنگامی که رهبران چهارگانه (کواد) در ماه مارس گرد هم آمدند تا درباره بحران اوکراین صحبت کنند، آنها موافقت کردند که "تغییرات یک جانبه در وضعیت موجود با نیرویی مانند این نباید در منطقه هند و اقیانوس آرام مجاز باشد."

اما ژان پیر کابستان، کارشناس سیاست چین در دانشگاه باپتیست هنگ کنگ، تاکید کرد که کواد یک اتحاد رسمی مانند ناتو نیست.

او گفت: نمی تواند ناتوی آسیا باشد. آنچه امنیت منطقه را ساختار می دهد مجموعه ای از اتحادهای دوجانبه است که پس از جنگ جهانی دوم توسط ایالات متحده منعقد شد - با ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و فیلیپین. بنابراین چیزی به نام ناتو در شرق آسیا وجود ندارد."

و برخلاف ژاپن و استرالیا، هند متحد ایالات متحده نیست - به دنبال سنت سیاست خارجی عدم تعهد که این کشور از زمان استقلال خود اتخاذ کرده است.

تفاوت های ساختاری نیز وجود دارد. کارشناسان می‌گویند در سال‌های اخیر، چهارجانبه از تمرکز آشکار بر مسائل امنیتی دور شده و زمینه‌های همکاری بیشتری را در بر می‌گیرد تا بتواند به نیازهای منطقه‌ای بهتر رسیدگی کند.

در اولین اجلاس مجازی خود در مارس سال گذشته، رهبران(کواد) Quad متعهد شدند تا پایان سال 2022 یک میلیارد واکسن کووید-19 در سراسر آسیا عرضه کنند. Quad همچنین گروه های کاری را در زمینه تغییرات آب و هوا، نوآوری های تکنولوژیکی و انعطاف پذیری زنجیره تامین تشکیل داده است.

انتظار می رود بایدن در طول سفر خود به توکیو از چارچوب اقتصادی هند-اقیانوس آرام پرده برداری کند – طرحی که مدت هاست به دنبال افزایش تعامل اقتصادی ایالات متحده با منطقه است. کارشناسان می‌گویند که این چارچوب می‌تواند انگیزه‌ای برای همکاری‌های اقتصادی نزدیک‌تر میان کشورهای چهارگانه - مانند زیرساخت‌ها و انعطاف‌پذیری زنجیره تامین، فراهم کند.

از نظر پکن، این تلاش‌ها احتمالاً به‌عنوان یک چالش مستقیم تلقی خواهند شد. روز یکشنبه، وانگ، وزیر امور خارجه چین، گفت: در حالی که چین همیشه از دیدن پیشنهادات مساعد برای همکاری منطقه ای خوشحال است، اما با تلاش برای ایجاد تفرقه و درگیری مخالف است.

هر کسی که تلاش می کند چین را با چارچوبی منزوی کند، فقط خود را منزوی می کند. قوانینی که برای حذف چین ایجاد شده‌اند، ناگزیر به دلیل تحولات زمان ما کنار گذاشته می‌شوند.»

اما( Quad کواد)باید نشان دهد که می تواند به وعده های خود عمل کند. تلاش های قبلی ایالات متحده برای تقویت روابط اقتصادی با منطقه، مانند مشارکت ترانس پاسیفیک، با شکست مواجه شده است و ایالات متحده باید متحدان و شرکای بالقوه خود را متقاعد کند که فراتر از دوره بایدن به منطقه متعهد بماند.

سوزانا پاتون، محقق موسسه Lowy در سیدنی، گفت که Quad قبلاً از انتظارات بسیاری از تحلیلگران فراتر رفته است. او گفت: "چهار وسیله نقلیه ای برای (اعضای آن) است تا دیدگاه متفاوتی از نحوه عملکرد منطقه ارائه دهند و به پکن نشان دهند که همیشه چیزهای خود را نخواهد داشت."

"در مورد آینده، چگونگی تکامل تا حد زیادی به رفتار چین بستگی دارد. اگر چین به تضعیف هنجارهای منطقه ای و اجبار سایر کشورها ادامه دهد، چهارگانه پاسخ خواهد داد."

شایان ذکر است یک دفتر مشاوره محافظه کار آمریکایی در تحلیلی از همکاری های اخیر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با برخی از کشورهای حوزه آسیا و اقیانوس آرام، هدف از این اقدام را فشار بر چین دانسته و پیش بینی کرده که پکن خشمگین از این مانور سیاسی – نظامی، نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد.

پیشینه خبر: تارنمای دفتر مشاوره ژئوپلتیک استرتفور در تحلیلی از همکاری های اخیر ناتو و کشورهای غربگرای آسیا در گرماگرم جنگ روسیه و اوکراین نوشت: ۷ آوریل (۱۸ فروردین) کشورهای عضو ناتو توافق کردند تا با دعوت مجدد از نیوزلند، استرالیا، کره جنوبی و ژاپن به کنفرانس ۸ آوریل (۱۹ فروردین) ناتو در بروکسل، همکاری با این کشورهای آسیایی را افزایش دهند. امنیت سایبری، مقابله با نشر اکاذیب، امنیت دریانوردی و تغییرات اقلیمی موضوع های اصلی مورد بحث در این اجلاس بود.

چهار کشور مذکور پیشتر و در اجلاس دسامبر ۲۰۲۰ (آذر ۱۳۹۹) ناتو نیز شرکت کرده بودند.

اهمیت موضوع: به نوشته استرتفور، ناتو از حمایت چین از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین نگران است و بدین خاطر تلاش می کند تا همکاری های مستحکمی در منطقه آسیا – اقیانوس آرام شکل دهد تا چین را از ارائه کمک به روسیه و تقویت نیروهای نظامی اش منصرف سازد.

در ادامه این تحلیل آمده است: این حرکت چین را خشمگین خواهد ساخت و پکن سلطه جویی غرب در آسیا را محکوم خواهد کرد. چنین اتحادی همچنین چین را متقاعد می سازد که غرب را به ایجاد ائتلافی همانند ناتو در آسیا متهم ساخته و در واکنش، نفوذ خود را افزایش داده و تلاش کند تا دیگر کشورها را از حوزه نفوذ غرب خارج سازد.

بسیار بعید است که چین در واکنش به اقدام های غرب به دنبال ایجاد بلوک نظامی خاص خود باشد چرا که نمی خواهد مسئول دفاع راهبردی از دیگر کشورها باشد.

پیش از برگزاری اجلاس ناتو، دبیر کل این سازمان در واکنش به سیاست چین در قبال عملیات نظامی روسیه از تعمیق روابط احتمالی این پیمان با کشورهای آسیایی خبر داده بود.

به گفته وی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در واکنش به خودداری چین در محکومیت روسیه درصدد افزایش روابط خود را کشورهای آسیایی است.

به نظر می رسد نگرانی از روابط برخی از کشورهای حوزه اقیانوسیه با پکن نیز در تمایل طرفین در گسترش همکاری های بی تاثیر نباشد.

اوایل سال ۱۴۰۱، نسخه‌هایی از توافقنامه امنیتی بین چین و جزایر سلیمان در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که در صورت تصویب، به پکن اجازه می‌دهد تا کشتی‌های جنگی را در حدود ۲ هزار کیلومتری سواحل استرالیا مستقر کند.

این توافقنامه امنیتی همچنین به چین اجازه می دهد تا در صورت درخواست دولت محلی، سربازان و پلیس نظامی خود را در جزایر سلیمان مستقر کند.

وزارت خارجه چین گفته که همکاری امنیتی و اجرای مقررات عادی بین چین و کشور جزایر سلیمان بر اساس رفتارهای برابر و همکاری برد برد انجام داده شده است.

جاسیندا آردن نخست وزیر نیوزلند در واکنش به این اخبار احتمال استقرار نیروهای نظامی چین در جزایر سلیمان را «به شدت نگران کننده» توصیف کرد.

وی گفت که کشورش به شدت نگران احتمال نظامی سازی در اقیانوس آرام به دنبال تصمیم دولت جزایر سلیمان برای تشکیل همکاری امنیتی با چین است.

ماناسه سوگاواره نخست وزیر جزایر سلیمان این اظهار نظر را بی پاسخ نگذاشت و گفت واکنش ها به مذاکرات امنیتی کشورش با چین «بسیار توهین آمیز» بوده است.

سوگاواره در پارلمان این کشور گفت: «درز اسناد امنیتی با چین پیش نویس این توافق بوده و او جزییات بیشتری درباره محتوای توافق ارائه نخواهد داد.»

وی همچنین گفت: ما از سوی کشورهای دوست جدید تحت فشار قرار گرفته ایم و به هیچ وجه قصد نداریم از چین بخواهیم در جزایر سلیمان پایگاه نظامی احداث کند.