تبدیل برخی کشورهای حوزه اسکاندیناوی به ویژه سوئد و فنلاند به پایگاه مخالفان دولت آنکارا موجب شد مقامات ارشد ترکیه موضع قاطعی علیه پیوستن استکهلم و هلسینکی به ناتو بگیرند.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان درست زمانی که به نظر می رسید الحاق فنلاند و سوئد به ناتو قریب الوقوع است، ترکیه متحدان خود را با انداختن سنگ در کارها غافلگیر کرد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت که تمایل کشورهای شمال اروپا برای پیوستن به ائتلاف را «مثبت» نمی‌داند و این دو را به «مانند مهمان‌خانه‌های سازمان‌های تروریستی» متهم کرد. او روز چهارشنبه به قانونگذاران حزب خود در آنکارا گفت که انتظار دارد اعضای ناتو مسائل امنیتی ترکیه را "درک، احترام بگذارند و حمایت کنند".
فنلاند و سوئد روز چهارشنبه در مقر نیروهای متفقین در بروکسل، به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین، رسماً برای پیوستن به ناتو درخواست دادند. این تصمیم نشان دهنده یک شکست برای مسکو است، زیرا جنگ در اوکراین باعث گسترش ائتلافی شد که برای جلوگیری از آن به اوکراین حمله کرد.
با این حال، الحاق کشورهای جدید مستلزم اجماع بین اعضای فعلی است و آنکارا در اینجاست.
ترکیه که سه سال پس از تأسیس این ائتلاف در سال 1949 به این ائتلاف ملحق شد و دومین ارتش بزرگ این گروه را در اختیار دارد، گفته است که تا زمانی که خواسته هایش برآورده نشود از این پیشنهادها حمایت نخواهد کرد.
اردوغان دو کشور را به پناه دادن به اعضای جدایی طلب پ.ک.ک متهم کرد.
این بحران نارضایتی های دیرینه ترکیه را علیه کشورهای غربی و متحدان ناتو به منصه ظهور رسانده است، در حالی که به آنکارا فرصتی داده است تا از موقعیت خود در ائتلاف برای گرفتن امتیاز استفاده کند.
ترکیه از عدم حمایت از خود در مبارزه با شبه نظامیان کرد که آنکارا آن را تهدید اصلی امنیت ملی خود می داند، شکایت کرده است. این کشور سوئد را به پناه دادن به دشمنان خود و حمایت از شبه نظامیان کرد در شمال سوریه که آنکارا آنها را گسترش دهنده پ ک ک می داند، متهم کرده است.
به گفته رسانه های دولتی آنکارا همچنین می گوید که دو کشور به درخواست های استرداد پاسخ نداده اند. افراد تحت تعقیب به داشتن ارتباط با پ‌ک‌ک و همچنین FETO متهم هستند - گروهی به رهبری فتح الله گولن روحانی مستقر در آمریکا که ترکیه معتقد است پشت کودتای نافرجام 2016 بوده است (ادعای که گولن آن را رد می‌کند).
فنلاند و سوئد روز سه‌شنبه ابراز خوش‌بینی کردند که می‌توان زمینه مشترکی با ترکیه در مورد مخالفت‌های ترکیه پیدا کرد.
میکائیل دامبرگ، وزیر دارایی سوئد، روز دوشنبه به پخش عمومی SVT گفت که کشورش "دوست تروریسم" نیست و هر چیزی را که با تروریسم مرتبط باشد بسیار جدی می گیرد.
ما البته از دیپلماسی استفاده خواهیم کرد و هرگونه ابهام احتمالی را روشن خواهیم کرد.
آن لینده، وزیر امور خارجه سوئد روز شنبه گفت که کشورش، درست مانند سایر کشورهای اتحادیه اروپا، پ ک ک را یک سازمان تروریستی می داند. دولت گفته است که آماده است هر گونه مانعی را در مذاکرات با ترکیه برطرف کند.
آنکارا همچنین از سوئد و فنلاند خواسته است که تحریم تسلیحاتی را که در سال 2019 پس از حمله نظامی ترکیه به شمال شرق سوریه اعمال شده بود، لغو کنند.
ترکیه عملیاتی را علیه نیروهای YPG به رهبری کردها که با ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی در مبارزه با داعش متحد بودند، آغاز کرد. این حمله با محکومیت ایالات متحده و اتحادیه اروپا مواجه شد و چندین کشور اروپایی را وادار کرد تا آنکارا را تحریم تسلیحاتی کنند.
اردوغان شامگاه دوشنبه به خبرنگاران گفت: ما به کسانی که ترکیه را برای پیوستن به ناتو تحریم می‌کنند، بله نمی‌گوییم. زیرا در این صورت ناتو دیگر یک سازمان امنیتی نخواهد بود و به محلی تبدیل می‌شود که نمایندگان سازمان‌های تروریستی در آن متمرکز می‌شوند.
رئیس جمهور ترکیه با لفاظی های آتشین بیگانه نیست، به ویژه در زمان انتخابات، زمانی که افزایش قدرت در جبهه داخلی می تواند به صندوق های رای کمک کند. ترکیه سال آینده به انتخابات می رود و کارشناسان معتقدند وضعیت فعلی اقتصاد - تورم بی سابقه و ارزی که در سال گذشته تقریباً نیمی از ارزش خود را از دست داده است - به قیمت اردوغان در پای صندوق های رای تمام خواهد شد.
تحلیلگران می گویند که وتوی ترکیه در ناتو ممکن است به عنوان اهرم فشاری نه تنها علیه اعضای آینده، بلکه علیه اعضای فعلی نیز استفاده شود.
آسلی آیدینتاسباس، کارشناس ارشد سیاست در شورای روابط خارجی اروپا در مقاله‌ای نوشت: ممکن است همه چیز در مورد سوئد و فنلاند نباشد. با دولت بایدن که رهبر ترکیه را در کنار هم نگه داشته است. رئیس جمهور تقریباً به طور قطع این لحظه را فرصت مناسبی برای ابراز نارضایتی های خود از اعضای فعلی ناتو، به ویژه در مورد دولت بایدن می داند که رهبر ترکیه را دور از دسترس نگه داشته است.
به گفته آیدینتاسباس، یک موضوع کلیدی ممکن است ناامیدی رئیس جمهور ترکیه از ناتوانی در برقراری رابطه کاری با جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، همانطور که با اسلاف خود انجام داد، باشد.
اردوغان ماه گذشته به خبرنگاران شکایت کرد که او و بایدن آن گونه روابطی که او با رئیس جمهور ترامپ و اوباما داشتند، نداشتند. او گفت: «البته هر از گاهی جلساتی برگزار می‌شود، اما باید جلوتر می‌رفت. "آرزوی من این است که بتوانیم در روند زیر به این مهم برسیم.
آیدینتاسباس خاطرنشان کرد که این اولین بار نیست که ترکیه با اعضای جدید مخالفت می کند.
آیدینتاسباس روز دوشنبه با اشاره به تهدیدهای قبلی ترکیه در ناتو نوشت: بعید است که اردوغان یک هدف سیاسی خاص در سر داشته باشد، اما او بدون شک انتظار دارد که مانند گذشته به خاطر همکاری‌هایش مورد تمسخر، متقاعد شدن و در نهایت پاداش قرار گیرد.
در حالی که ترکیه نگرانی‌های امنیتی دارد که حتی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز گفته است که باید مورد توجه قرار گیرد، اما این اپتیک به دور از چشم‌پوشی است و در حالی که ترکیه تصمیم می گیرد نارضایتی های خود را بیان کند و در زمانی که اتحاد ممکن است هرگز مهمتر از این نبوده، به عنوان یک خرابکار ظاهر شود.
شایان ذکر است : تبدیل برخی کشورهای حوزه اسکاندیناوی به ویژه سوئد و فنلاند به پایگاه مخالفان دولت آنکارا موجب شد مقامات ارشد ترکیه موضع قاطعی علیه پیوستن استکهلم و هلسینکی به ناتو بگیرند.
خبرگزاری آناتولی ترکیه در گزارشی تحت عنوان «سوئد و فنلاند، مهمانسرای تروریست ها» به تلاش های ترکیه برای امن سازی مرزهای خود از طریق انجام عملیات علیه عوامل پ. ک.ک(حزب کارگران کردستان)، داعش و یگان های مدافع خلق(شاخه سوری پ. ک.ک) اشاره کرد و نوشت: «پکا هاویستو» وزیر خارجه فنلاند از جمله معدود افرادی بود که اکتبر ۲۰۱۹، عملیات ترکیه در مرزها علیه تروریست ها را محکوم کرد.
آنتی رینه نخست وزیر فنلاند نیز در واکنش به عملیات ترکیه علیه تروریست ها، این اقدام را باعث بدترشدن وضعیت انسانی در سوریه عنوان کرده بود.
آناتولی از قطع صادرات تسلیحات فنلاند به ترکیه خبر داد و نوشت: دولت هلسینکی در اکتبر ۲۰۱۹، هرگونه فروش تسلیحات به ترکیه را ممنوع کرد.
آناتولی، فنلاند را مامن هواداران پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق عنوان کرد و نوشت: قطع صادرات تسلیحات از فنلاند به ترکیه اصلا عجیب نیست.
این خبرگزاری به تظاهرات هواداران گروه های مخالف آنکارا در فنلاند اشاره کرد و نوشت: مراکز دیپلماتیک ترکیه در فنلاند همواره مورد هجمه هواداران پ. ک.ک بوده اند.
آناتولی، بازگرداندن یک زن فنلاندی و دو فرزندش از اردوگاه الهول در شرق سوریه توسط دولت فنلاند را یادآور شد و نوشت: روابط فنلاند و پ. ک.ک فراتر از میزبانی هواداران این گروه است.
همراهی با پ.ک.ک و گولن؛ جرم سوئد و فنلاند
خبرگزاری دولتی ترکیه نوشت: به جز داعش، پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق، فنلاند میزبان سازمان تروریستی فتح الله گولن است که عامل کودتای شکست خورده ۲۰۱۶ بود.
آناتولی نوشت: مدارس و مراکز مربوط به گروه فتح الله گولن در فنلاند فعال هستند و روزنامه نگارانی مثل «عبدالله بزکورت» از هواداران رسانه ای فتح الله گولن در سایه حمایت هلسینکی، سیاه نمایی درباره آنکارا را ادامه می دهند.
در جولای ۲۰۲۱، وزارت خارجه ترکیه گفت و گوی ویدئویی وزیر خارجه فنلاند با اعضای پ. ک.ک و همراهی این دیپلمات ارشد فنلاندی با تروریست ها را محکوم کرد.
آناتولی درباره رابطه سوئد دیگر متقاضی عضویت در ناتو با گروه های تروریستی نیز نوشت: پ. ک.ک، یگان های مدافع خلق و حزب «اتحاد دموکراتیک کردستان» از سال ۲۰۱۶ در استکهلم دفتر دارند و اعضای پ. ک.ک از طریق دزدی، قاچاق سلاح و مواد مخدر و پولشویی در این کشور کسب درآمد می کنند.
خبرگزاری دولتی ترکیه، گفت و گوی تلفنی «آن لینده» وزیر خارجه سوئد با «الهام احمد» یکی از رهبران پ. ک.ک و گفت و گوی تلفنی «پیتر هولتکویست» وزیر دفاع سوئد با «فرهاد عبدی شاهین» یک رهبر دیگر پ. ک.ک در آوریل ۲۰۲۱ را یادآور شد و افزود: مقامات و هیات های سوئدی به صورت مستمر از مناطق تحت اشغال پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق در سوریه بازدید می کنند.
این خبرگزاری تاکید کرد: سوئد نه تنها به تروریست ها کمک مالی و تسلیحاتی می کند و هر روز سلاح های سوئدی، سربازان ترکیه را نشانه می روند بلکه در ایجاد زیرساخت ها نیز به تروریست ها کمک می کند.
چرا ترکیه مخالف پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو است؟
در گزارش آناتولی، دیدارهای اعضای پارلمان سوئد و همچنین وزیر خارجه این کشور با تروریست های پ. ک.ک، به عنوان یکی از مستندات حمایت استکهلم از تروریست ها ذکر شده است.
واکنش ها به درخواست فنلاند و سوئد
سوئد و فنلاند به عنوان کشورهای همسایه روسیه در واکنش به حمله روسیه به اوکراین، خواهان عضویت در ناتو شدند. ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو و مقامات آمریکا، انگلیس و کشورهای غربی از این درخواست استکهلم و هلسینکی حمایت کردند.
این اقدام فنلاند و سوئد که عبور از خط قرمزهای امنیتی مسکو تلقی می شد با واکنش کرملین مواجه شد و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه شنبه در گفت‌وگو با «سائولی نینیسته» همتای فنلاندی خود عضویت این کشور در ناتو را اشتباه دانست.
روسیه تنها کشوری نبود که مخالفت خود با این طرح را علنی کرد و آنکارا به عنوان یک عضو ناتو نیز با آن مخالفت کرد و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز جمعه الحاق فنلاند و سوئد به ناتو را اشتباه خواند.
اردوغان با اشاره به اینکه فنلاند و سوئد خانه بسیاری از سازمان‌های تروریستی هستند، اظهار کرد: کشورش دیدگاه مثبتی نسبت به عضویت این دو کشور اروپایی در ناتو ندارد و عضویت در ناتو، بی‌طرفی فنلاند و سوئد که از زمان جنگ سرد وجود داشته است را تغییر خواهد داد.
درعین حال، بعد از اعلام مخالفت رئیس جمهوری ترکیه، جن ساکی سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد: واشنگتن درباره موضوع عضویت فنلاند و سوئد در ناتو با آنکارا در تماس است.
در واکنش به مخالفت ترکیه با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو، «پکا هاوستو» وزیر خارجه فنلاند گفت: بالاخره راه حلی برای این موضوع پیدا خواهد شد.
آن لینده وزیر خارجه سوئد نیز گفت: برای رفع سوءتفاهمات با ترکیه تلاش خواهد کرد.
وزیران خارجه کشورهای عضو ناتو روز شنبه در برلین دور هم جمع شدند تا در یک نشست دو روزه، حمایت از اوکراین، راهبردهای آینده و نحوه همکاری با متحدان را بررسی کنند. نشست سران ناتو آخر ژوئن در مادرید برگزار خواهد شد.
پیوستن کرواسی به ترکیه در مخالفت با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو
زوران میلانوویچ، رئیس جمهوری کرواسی اعلام کرده است که با پیوستن سوئد و فنلاند به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو مخالف است.
این موضع‌گیری به نوعی دولت کرواسی را دچاراختلاف و دوگانگی کرده است زیرا نخست وزیر این کشور با دیدگاه آقای میلانوویچ در خصوص پیوستن سوئد و دانمارک به ناتو هم‌رای نیست.
رئیس جمهوری کرواسی از اصلاح قوانین و ساختار انتخاباتی در بوسنی به منظور تسهیل در انتخاب متحدان ملی‌گری کروات- بوسنیایی به عنوان پیش شرطی برای ممانعت از وتو نکردن عضوت سوئد و فنلاند در ناتو یاد کرده است.
رئیس جمهوری کرواسی معتقد است که مخالفت با پیوستن دو کشور شمال اروپا به ناتو از سوی کشورش می‌تواند توجه بیشتر جامعه جهانی به مشکلات کروات‌تبارهای بوسنی را به همراه داشته باشد.
این در حالیست که گوردان یاندروکوویچ، رئیس پارلمان کرواسی مخالف این رویکرد از سوی مرد شماره یک دستگاه اجرایی است و معتقد است که وتو به جایگاه و اعتبار بین‌المللی کشورش آسیب می‌زند.
از سوی دیگر، وزیر امور خارجه کرواسی نیز معتقد است که کشورش باید پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو حمایت کند.
گوردان گرلیچ رادمان در این خصوص تاکید کرده است که سوئد و فنلاند شرکایی هستند که ارزش‌های مشابهی با ما دارند.
برخی تحلیلگران معتقدند که اختلاف آشکار میان رئیس جمهوری و دولت کرواسی بر سر عضویت سوئد و فنلاند در ناتو ممکن است در نهایت به استیضاح آقای میلانوویچ منجر شود.
چرا سوئد و فنلاند سیاست بی طرفی را کنار گذاشتند؟
فارین پالیسی در مطلبی به قلم استیفن والت از ستون‌نویس‌های خود که چکیده آنرا در این گزارش می خوانید به چالش‌های مرتبط با پیوستن سوئد و فنلاند به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو پرداخته است.
نویسنده مطلب خود را اینگونه آغاز می‌کند: «یکی از مزیت‌های یک نظریه خوب این است که به رویدادهایی که در نگاه دیگر ممکن است غافلگیرکننده یا دست کم گیج کننده به نظر برسد معنایی خاصی می‌بخشد. نمونه بارز در این خصوص تصمیم سوئد و فنلاند برای کنار گذاشتن سنت دیرین بی طرفی و درخواست عضویت در ناتو است.»
نویسنده معتقد است که دلیل اتخاذ این تصمیم در نگاه اول بسیار واضح و روشن است . وی سپس می‌افزاید: روسیه مخرب ترین جنگ را از زمان جنگ دوم جهانی در اروپا آغاز کرده و این جنگ را با وحشیگری قابل توجهی به راه انداخته است. با طولانی شدن جنگ در اوکراین و تهدید تبدیل شدن به یک بن بست مخرب، سوئد و فنلاند به این نتیجه رسیده‌اند که شرایط امنیتی آنها رو به وخامت است و حفاظت بیشتری را نیاز دارند که از دید آنها عضویت در ناتو آن را فراهم می کند. اگر روابط بین‌الملل را در دانشگاه خوانده باشید، می‌توانید این را نمونه‌ای کلاسیک از نظریه موازنه قوا در کار قلمداد کنید.
با این حال، این توضیح چند سوال را بی پاسخ می گذارد. کنار گذاشتن سیاست دیرین و موفق بی طرفی یک گام بزرگ رو به جلو است و می تواند در عین حال هزینه‌ها و مخاطرات قابل توجهی را در پی داشته باشد. این نکته به ویژه در مورد سوئد که سال‌ها با ناتو همکاری نزدیک داشته و در حال حاضر از بسیاری از مزایای عضویت با کم‌ترین بار مسئولیت بهره‌مند است صدق می‌کند و بسیار مهم به نظر می‌رسد. با این توضیح پس چرا اکنون باید تغییر مسیر داد؟
مهمتر از آن، این موضوع هم شاید درمیان باشد که عملکرد نظامی فضاحت‌بار روسیه در اوکراین می‌توانست سبب شود تا سوئد و فنلاند احساس امنیت بیشتری داشته باشند. جنگ نشان داد که نیروهای مسلح روسیه در تسخیر سایر کشورها خیلی مستعد و قوی نیستند و از سوی دیگر ترکیب تحریم‌های غرب، هزینه های جنگ، ادامه فرار مغزها و خروج جوانان با استعداد روسیه در حالی که جمعیت کلی کشور رو به کاهش و پیر شدن است می‌تواند پتانسیل قدرت روسیه را در سالهای آینده کاهش دهد. وقتی به یاد می آوریم که سوئد در طول جنگ سرد، زمانی که قدرت شوروی در اوج بود، سیاست بی‌طرفی را در پیش گرفت، اکنون تصمیم این کشور و نیز فنلاند برای رفتن به آغوش ناتو دست کم تا حدودی سوال برانگیز و گیج کننده به نظر می‌آید.
نویسنده مقاله سپس بر این دیدگاه تاکید می‌کند: اگر به این نکته قائل باشیم که نظریه سنتی موازنه قدرت کامل نیست، پازل‌ها و معماهایی از این دست دیگر در میان نخواهند بود. دولت‌ها به توازن قوا توجه زیادی دارند، اما چیزی که آنها واقعاً به آن اهمیت می‌دهند، تهدیدها هستند. سطح تهدیدی که یک دولت برای دیگر دولت‌ها ایجاد می کند تا حدی تابعی از قدرت کلی آن است و همچنین تابعی از قابلیت‌های نظامی خاص آن دولت (به ویژه توانایی آن در تسخیر یا آسیب رساندن به دیگران)، به اضافه فاکتورهای دیگری نظیر نزدیکی جغرافیایی و یا نیاتی که از رویکرد آن دریافت می‌شود.
به طور کلی، دولت‌های نزدیک و هم‌جوار خطرناک تر از دولت‌های دور هستند. به شکل مشابه، دولت‌هایی که ارتش‌های بهینه‌سازی شده برای فتوحات در اختیار دارند خطرناک‌تر از دولت‌هایی هستند که نیروهایشان عمدتاً برای دفاع از قلمرو خود طراحی شده‌اند. از سوی دیگر دولت‌ها یا کشورهایی که به نظر از وضعیت موجود خود رضایت دارند، نسبت به کشورهایی که نیاز به بازنگری در وضعیت کنونی آنها احساس می‌شود کم‌خطر‌تر هستند.
در مقاله فارین پالیسی سپس به تئوری موازنه تهدید اشاره شده و آمده است: این تئوری توضیح می دهد که چرا تصرف کویت توسط عراق در سال ۱۹۹۰ منجر به ایجاد یک ائتلاف متوازن شد که ترکیبی از قابلیت‌های آن زیرساخت‌های اقتصادی و ارتش درجه سه عراق را تحت‌الشعاع قرار داد. این تئوری همچنین توضیح می‌دهد که چرا اروپا به شدت به حمله روسیه به اوکراین واکنش نشان داد اما تنها گام‌های کوچکی برای پاسخ به قدرت رو به رشد چین دور دست برداشته است.
در خصوص تصمیم سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو، نقطه عطف از نظر نویسنده این مقاله به وضوح به رویکرد و دیدگاه تغییر یافته روسیه مربوط می‌شود.
وی در این زمینه به سخنان ماگدالنا اندرسون، نخست وزیر سوئد هنگام اعلام تصمیم نامزدی کشورش در ناتو اشاره می‌کند و نتیجه می‌گیرد که سوئد با مشاهده تغییر رویکرد و نیات روسیه در خصوص استفاده از خشونت و پذیرفتن ریسک و مخاطرات بزرگ چنین تصمیمی گرفته است.
او تصریح می‌کند: توجه داشته باشید که انگیزه‌های روسیه برای حمله به اوکراین، موضوع اصلی سوئدی‌ها نیست - مهم نیست که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه توسعه‌طلب است یا اقدام او در حمله به اوکراین عمدتاً ناشی از احساس ناامنی در کشورش است؛ برای سوئد مهم این است که پوتین جنگ را انتخاب کرد.
