حمله روسیه به اوکراین وارد هفتمین روز خود شده است، بدون اینکه ویژگی های یک قطعنامه نظامی یا یک توافق سیاسی مشخص باشد. آیا ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در "تله" غرب در خاک اوکراین افتاده است؟
به گزارش جماران به نقل از عربی پست، حمله به اوکراین در سحرگاه روز پنجشنبه 24 فوریه آغاز شد، در حالی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه آن را "عملیات نظامی با هدف جلوگیری از نظامی شدن اوکراین" توصیف کرد، در حالی که اوکراین و غرب آن را تجاوز روسیه با هدف تهاجم همه جانبه به اراضی اوکراین و سرنگونی دولت و استقرار دولتی مطیع مسکو توصیف می کنند.
حمله روسیه نه برای اوکراین، نه برای غرب و نه برای جهان شگفت‌انگیز نبود.بحران اوکراین از سال 2014، زمانی که مسکو کریمه را ضمیمه کرد و از جنبش‌های جدایی‌طلب در دونتسک و لوهانسک در منطقه دونباس در شرق اوکراین حمایت کرد، شدت گرفته است. به رسمیت شناختن این مناطق توسط مسکو مقدمه ای برای عملیات نظامی بود که به یک جنگ واقعاً همه جانبه تبدیل شد.
بحران اوکراین عمدتاً یک بحران ژئوپلیتیکی است که مربوط به تمایل دولت اوکراین - با حمایت غرب - برای پیوستن به ناتو است، در حالی که روسیه این را خط قرمز می‌داند، زیرا طبق دیدگاه روسیه، تهدیدی مستقیم برای امنیت آن کشور است.
روس ها در زمین چه دستاوردی داشتند؟
زمانی که حمله روسیه به اوکراین آغاز شد، سناریوهای عملیاتی مورد انتظار در زمین یا کمک به جدایی طلبان در دونتسک و لوهانسک برای نفوذ به خط تماس و کنترل کامل منطقه دونباس، جایی که جدایی‌طلبان 32 درصد از منطقه را در اختیار داشتند، بود. جدایی‌طلبان تمایل خود را برای پیوستن به روسیه اعلام کردند این سناریویی است که پوتین در سال 2014 در کریمه اجرا کرد، با این تفاوت اساسی که جدایی‌طلبان اوکراینی مورد حمایت روسیه تقریباً بدون درگیری از سوی ارتش اوکراین کل منطقه را تصرف کردند.
گرچه «مداخله روسیه» از همان لحظه اول شامل هدف قرار دادن پایگاه‌های نظامی اوکراین و پدافند هوایی در پایتخت، کی یف، خارکف، دومین شهر بزرگ، و همچنین اودسا، که سومین شهر بزرگ است، و بقیه مناطق بود. با این حال، برخی از کارشناسان می گویند که این تنها با هدف فلج کردن توانایی یگان های نظامی در دنباس برای جنگ و سپس تسلیم شدن و پایان دادن سریع به کار با کنترل تجزیه طلبان بر منطقه است.
اما عملیات کنترل یکی از بزرگترین فرودگاه‌های اوکراین در حومه کی یف و ستون‌های فرود تانک، خودروهای زرهی و هزاران سرباز روسی ، به گفته بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان نظامی نشان داد، آنچه در حال رخ دادن است سناریوی «بریدن سر» است، یعنی سرنگونی دولت اوکراین به ریاست ولودیمیر زلنسکی، که مسکو آن را «عروسک خیمه شب بازی» در دست غرب و به ویژه واشنگتن توصیف می کند و برنامه آنها را برای محاصره روسیه اجرا می کند.
با گذشت چهارمین روز از آغاز حمله روسیه به اوکراین، مسائل نظامی روی زمین هنوز نامشخص است و اختلاف زیادی بین آنچه کی یف اعلام می‌کند و آنچه مسکو درباره اجرای عملیات نظامی می‌گوید و خسارات وارده وجود دارد این ابهام همزمان با آغاز مذاکرات دو طرف در مرز بلاروس بود بدون اینکه هدف از آن مذاکرات نیز مشخص باشد.
تصمیم پوتین در روز یکشنبه، 27 فوریه، برای قرار دادن نیروهای بازدارنده هسته‌ای در حالت آماده‌باش، پرسش‌هایی را درباره انگیزه‌های او در پشت این اقدام تشدید‌کننده ایجاد کرد که رئیس‌جمهور روسیه گفت که این اقدام در واکنش به اظهارات خصمانه مقامات ناتو علیه مسکو صورت گرفت. آیا این پیام تهدیدی برای غرب، ناامیدی از ناکامی در دستیابی به اهدافش در اوکراین بود یا فقط یک تشدید تنش‌آمیز بود؟
اگرچه سخنگوی کابینه بریتانیا به نقل از زلنسکی به نخست وزیر بوریس جانسون گفت که 24 ساعت آینده برای اوکراین بسیار حساس خواهد بود، اما دشوار است که بگوییم حمله روسیه تا پنجمین روز خود به پیروزی های قابل توجه یا ملموسی دست یافته است.
آیا برنامه های پوتین شکست خورده است یا هنوز شروع نشده است؟
چهار یا پنج روز یا یک هفته یا دو هفته یا حتی یک ماه ممکن است نشان دهنده بعد طولانی مدت در جنگ ها، درگیری ها و بحران ها نباشد، و بنابراین، تنها چیزی که تا کنون قطعی است این است که قضاوت درباره نتیجه آن جنگ که جنگ اطلاعاتی یکی از جنبه های اساسی آن است، هنوز در روزهای اولیه است. با توجه به قطب بندی گسترده ای که امروزه در جهان حاکم است، حتی در سطح پوشش رسانه ای، دستیابی به تحلیل ها و پیش بینی های دقیق همچنان دشوار خواهد بود.
اما با توجه به اطلاعاتی که تاکنون در دسترس است، می توان گفت که اهداف عملیات نظامی یا حمله روسیه به اوکراین، همانطور که پوتین بیان کرده است، "برای جلوگیری از نظامی شدن اوکراین" به وضوح منطقه دونباس را دور می زند و کنترل کامل کشور را در بر می گیرد، اما هیچ کس پاسخی به این سوال منطقی در این مورد ندارد، "بعدش چی؟"
اکثر تحلیلگران غربی معتقدند که پوتین "در محاسبات نظامی خود اشتباه محاسباتی کرده و قدرت و اراده ارتش و مردم اوکراین را دست کم گرفته است." به همین دلیل است که «حمله روسیه به اوکراین تاکنون نتوانسته به هیچ یک از اهداف خود دست یابد»، بر اساس تحلیلی که وب سایت آمریکایی Vox با عنوان «استراتژی جنگ پوتین گیج شده است».
یک مقام نظامی آمریکا به رویترز گفت که روسیه تاکنون بیش از 350 موشک به سمت اهداف اوکراینی شلیک کرده است که برخی از آنها به زیرساخت های غیرنظامی اصابت کرده است. این مقام مسئول که خواست نامش فاش نشود، افزود: به نظر می رسد ذهنیت محاصره ای را در پیش گرفته اند که هر دانشجویی که روش ها و راهبردهای نظامی را مطالعه می کند به شما می گوید... وقتی روش های حصر را در پیش می گیرید، احتمال آسیب های جانبی را افزایش می دهد.
این مقام آمریکایی به حمله روسیه به شهر چرنف در شمال کیف اشاره کرد، جایی که مقامات اوکراینی گفتند که یک ساختمان مسکونی پس از اصابت موشک در ساعات اولیه بامداد دوشنبه آتش گرفت، در حالی که فرماندهی نیروی زمینی اوکراین اعلام کرد که شهر زوتیمر در شمال اوکراین در طول شب مورد حمله موشکی قرار گرفت.
این مقام آمریکایی گفت که روسیه هیچ شهر اوکراین یا حریم هوایی اوکراین را کنترل نکرده است و نیروهایش برای دومین روز در حدود 30 کیلومتری مرکز شهر کی یف باقی مانده اند.
اما به گفته تیم دیگری از تحلیلگران، طرف دیگری از تصویر وجود دارد که می گوید نیروهای روسی تا روز چهارم به اهداف خود از عملیات نظامی به طور دقیق دست یافته اند و این نیروها اکنون در حال خنثی کردن پدافند اوکراین و کنترل پایگاه ها و کنترل هستند. و نقاط کانونی در اطراف شهرهای اصلی اوکراین، که قبلاً به دست آمده اند، برای آماده سازی مرحله دوم عملیات، که کنترل شهرها است.
طرف روسی حرکت کند نیروهای خود در مجاورت شهرهای اوکراین را با تمایل به جلوگیری از تلفات غیرنظامیان توجیه می کند، در حالی که مقامات اوکراینی "دشمن روسی" را به هدف قرار دادن مناطق مسکونی و هدف قرار دادن عمدی ساختمان های مسکونی متهم می کنند این گزارش های متناقض در زمره جنگ اطلاعاتی قرار می گیرند که در زمان جنگ تشدید می شود.
آیا اوکراین برای تخلیه روسیه به باتلاق تبدیل می شود؟
چندین واقعیت وجود دارد که در چهار روز اول حمله روسیه به اوکراین آشکار شد که هنگام تلاش برای تعمیم روند جنگ و آنچه ممکن است در پایان به آن منجر شود باید در نظر گرفته شود. از جمله این واقعیت‌ها می‌توان به تحریم‌های اقتصادی عظیم تحمیل‌شده توسط غرب، به‌ویژه موضع آلمان، تعلیق خط لوله گاز و ارسال سلاح به اوکراین اشاره کرد، اگرچه تقسیم در موقعیت غربی به وضوح قبل از شروع حمله روسیه وجود داشت.
عامل دیگر درخواست رئیس جمهور اوکراین برای تشکیل "سرداران بین المللی" برای دفاع از کی یف و تشویق عمومی پایتخت های غربی برای این رویکرد است، همانطور که وزیر امور خارجه انگلیس نیز چنین کرد، به نظر کارشناسان و تحلیلگران نظامی، به نظر می رسد این دعوت در پشتی برای اعزام مزدوران و شبه نظامیان به اوکراین برای جنگ با روس ها باشد.غرب از اعزام نیروهای منظم به اوکراین اجتناب می کند. زیرا این به معنای جنگ جهانی است، اما اعزام داوطلبان به دعوت رئیس جمهور اوکراین ممکن است چیزی باشد که روس ها نتوانند آن را به غرب متصل کنند.
روزنامه انگلیسی دیلی میل پیش از این گزارشی با عنوان «۶۰ داوطلب انگلیسی برای مقابله با مهاجمان پوتین به اوکراین می‌روند» منتشر کرده است و در این گزارش آمده است که داوطلبان از کارکنان سابق ارتش هستند که در ارتش و نیروهای ویژه بریتانیا خدمت می‌کردند.
اما شاید خطرناک‌ترین و تهدیدکننده‌ترین عامل برای پوتین اعتراضات داخلی به تصمیم حمله به اوکراین باشد و دستورالعمل‌های سخت‌گیری از قبل در روسیه صادر شده است که کسانی را که برای تظاهرات علیه عملیات نظامی در اوکراین بیرون می‌آیند به ۲۰ سال زندان تهدید می‌کنند. بنابراین، طولانی شدن مدت جنگ در اوکراین و ظهور پیامدهای منفی تحریم های اقتصادی، انسجام جبهه داخلی روسیه را تهدید می کند.
علاوه بر این عوامل، همدردی فزاینده بین‌المللی با غیرنظامیان اوکراینی، پوشش شدید رسانه‌های غربی از آن جنبه بشردوستانه، و تصویر روسیه از یک کشور نازی که به دنبال بلعیدن یک کشور دموکراتیک در اروپا است، وجود دارد، این جنبه ای است که روسیه نمی تواند با روایت غرب همگام شود و بنابراین همه این عوامل انزوای روسیه را افزایش می دهد و منجر به سقوط پوتین در "تله غربی" در خاک اوکراین می شود که هدف آن تخلیه روسیه است.
اما حمله روسیه به اوکراین هفته اول خود را به پایان نرساند و هیچ یک از سلاح های وحشتناک روسیه مانند بمب های خلاء یا موشک های حرارتی و غیره در میدان جنگ ظاهر نشد، به این معنی که هنوز خیلی زود است که ادعا کنیم روس ها قادر به کنترل نظامی اوکراین نیستند، همانطور که میسون کلارک، تحلیلگر روسیه در موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن، به کانال Vox گفت.
در عین حال، مذاکرات بین مسکو و کیف همچنان ادامه دارد و میدان آنها باز است و از روز دوشنبه در مرز بلاروس آغاز شده است، اگرچه رئیس جمهور اوکراین روز یکشنبه از مذاکره در مورد قلمرو بلاروس خودداری کرده بود. روسیه و اصرار داشت که مذاکرات در ترکیه، لهستان یا آذربایجان انجام شود. روس ها نیز به نوبه خود موافقت کردند بدون قید و شرط مذاکره کنند، که ژست خوبی است، اما به طور کلی تصور موفقیت این مذاکرات در پایان دادن به عملیات نظامی روسیه دشوار است، مگر اینکه زلنسکی با استعفا از سمت خود موافقت کند که با توجه به رد پیشنهاد رئیس جمهور اوکراین برای خروج از کشور از ترس اسیر شدن توسط روس ها توسط رئیس جمهور اوکراین، کاملا بعید است.
در نتیجه هنوز خیلی زود است که بدانیم آیا رئیس جمهور روسیه در "تله اوکراینی" افتاده است که غرب با هدف تخلیه روسیه بدون درگیر شدن در جنگ مستقیم با روسیه ایجاد کرده است یا اینکه آیا پوتین تصمیم گرفته است که زمان آن رسیده است که آنچه را که او هژمونی آمریکا بر نظم جهانی می داند به چالش بکشد.