روسیه به دنبال آن است از قدرتهای غربی این تضمین را بگیرد که اوکراین هیچ‌گاه عضو ناتو نمی‌شود؛ در حالی که کشورهای غربی آماده دادن این تضمین نیستند.
به گزارش جماران به نقل از سی ان ان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، که نام کامل آن - یک اتحاد دفاعی غیرتهاجمی اروپا و آمریکای شمالی است که برای ترویج صلح و ثبات و حفظ امنیت اعضای خود ایجاد شده است.
این سازمان که مقر آن در بروکسل، بلژیک است، با تشدید جنگ سرد ایجاد شد. هدف آن محافظت از کشورهای اروپای غربی در برابر تهدیدات ناشی از اتحاد جماهیر شوروی و مقابله با گسترش کمونیسم پس از جنگ جهانی دوم بود.
در آوریل 1949، 12 بنیانگذار آن - ایالات متحده، کانادا، بریتانیا، فرانسه و هشت کشور اروپایی دیگر - پیمان آتلانتیک شمالی را امضا کردند و متعهد شدند از یکدیگر با ابزارهای سیاسی و نظامی محافظت کنند.
در طول چند دهه از آن زمان، این اتحاد رشد کرده است -- امروز 30 عضو دارد. به ترتیب حروف الفبا، آنها عبارتند از: آلبانی، بلژیک، بلغارستان، کانادا، کرواسی، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، مونته نگرو، هلند، مقدونیه شمالی، نروژ، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، ترکیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا.
از زمان پایان جنگ سرد، بیش از دوازده کشور از بلوک شرق سابق، از جمله سه جمهوری شوروی سابق، به این اتحاد پیوستند. با وجود فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه همچنان ناتو را یک تهدید می‌داند. در بحبوحه تنش های اخیر با غرب، روسیه خواستار تضمین های آهنین مبنی بر عدم گسترش بیشتر اتحاد شده است -- چیزی که اعضای ناتو در برابر آن مقاومت کرده اند. در بحبوحه تنش های اخیر با غرب، روسیه خواستار تضمین های آهنین مبنی بر عدم گسترش بیشتر اتحاد شده است -- چیزی که اعضای ناتو در برابر آن مقاومت کرده اند.
علیرغم تغییرات عمده ژئوپلیتیکی از زمان تأسیس ناتو، هدف آن یکسان است. اصل کلیدی این اتحاد، دفاع دسته جمعی است: "حمله مسلحانه علیه یک یا چند نفر از آنها در اروپا یا آمریکای شمالی، حمله علیه همه آنها تلقی می شود."
این در عمل به چه معناست؟
اصل دفاع جمعی در ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی بیان شده است. این تضمین می کند که منابع کل اتحاد می تواند برای محافظت از هر کشور عضو استفاده شود. این برای بسیاری از کشورهای کوچکتر که بدون متحدانش بی دفاع خواهند بود، حیاتی است. به عنوان مثال، ایسلند ارتش دائمی ندارد.
از آنجایی که ایالات متحده بزرگترین و قدرتمندترین عضو ناتو است، هر کشوری در این اتحاد عملاً تحت حمایت ایالات متحده است. در واقع، اولین و تنها باری که ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی مورد استناد قرار گرفت، پس از حملات 11 سپتامبر 2001 به ایالات متحده بود، در نتیجه، متحدان ناتو به تهاجم به افغانستان پیوستند. با این حال، ناتو در موارد دیگر نیز اقدام کرده است.
ناتو در سال 1991، زمانی که موشک های پاتریوت را در طول جنگ خلیج فارس مستقر کرد، در سال 2003 در جریان بحران عراق و در سال 2012 در پاسخ به وضعیت سوریه، همچنین با موشک های پاتریوت، تدابیر دفاعی جمعی را به اجرا گذاشت، هر سه بر اساس درخواست های ترکیه بود.
آیا ناتو ارتش خودش را دارد؟
خیر. ناتو به نیروهای مشارکت کننده کشورهای عضو خود متکی است، به این معنی که اساساً به اندازه نیروهای فردی هر کشور قوی است. این به نفع کل ائتلاف است که مطمئن شوند هر کشور منابع کافی را برای دفاع خود به کار می گیرد. این یکی از اصلی‌ترین نقاط درگیر در اتحاد بوده است، به طوری که ایالات متحده و بریتانیا اغلب از سایر کشورهای عضو به دلیل اینکه سهم منصفانه خود را به کار نمی‌گیرند، انتقاد می‌کنند.
هزینه های نظامی آمریکا از زمان تأسیس ناتو در سال 1949 همیشه بودجه سایر متحدان را تحت الشعاع قرار داده است. اما زمانی که ایالات متحده هزینه های خود را پس از حملات 11 سپتامبر افزایش داد، این شکاف بسیار بیشتر شد.
بر اساس دستورالعمل های ناتو، هر کشور باید 2 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای دفاع هزینه کند، اما بیشتر کشورها به این هدف نمی رسند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده به ویژه در مورد این موضوع صحبت کرد و از کشورهای اروپایی خواست که کارهای بیشتری انجام دهند و حتی در مقطعی پیشنهاد کرد که آنها به خاطر کمبودهای گذشته خود به ایالات متحده "مبلغى بازپرداخت" کنند.
بر اساس آخرین برآوردهای ناتو، هفت کشور عضو، یونان، آمریکا، کرواسی، بریتانیا، استونی، لتونی، لهستان، لیتوانی، رومانی و فرانسه به هدف 2 درصدی در سال 2021 دست یافتند. با این حال، این یک پیشرفت قابل توجه است. در سال 2014، تنها ایالات متحده، بریتانیا و یونان بیش از 2 درصد هزینه کردند. در آن زمان، همه کشورهای عضوی که زیر آستانه قرار داشتند، متعهد شدند که هزینه‌های نظامی خود را برای رسیدن به هدف ظرف یک دهه افزایش دهند. بیشتر آنها به قول خود پایبند هستند.
وظایف سازمان در طول زمان چگونه تغییر کرده است؟
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ناتو تکامل یافت و گسترش یافت. در طول سال‌ها، اعضای آن به عنوان حافظ صلح در بوسنی خدمت کرده‌اند، با قاچاق انسان مبارزه کرده‌اند و برای رهگیری پناهندگان در دریای مدیترانه مستقر شده‌اند. این اتحاد همچنین به راه‌های جدیدی که درگیری‌ها می‌تواند آشکار شود، پاسخ می‌دهد، برای مثال با ایجاد یک مرکز دفاع سایبری در استونی.
ناتو چه کاری ممکن است در اوکراین انجام دهد؟
ناتو پیش از افزایش تنش‌ها با روسیه، قبلاً در شرق اروپا نیرو داشت، اما در هفته‌های اخیر حضور خود را در آنجا تقویت کرده است. به گفته ناتو، در حال حاضر چهار گروه جنگی چند ملیتی به اندازه یک گردان در استونی، لتونی، لیتوانی و لهستان به صورت چرخشی وجود دارد. این گروه های جنگی توسط بریتانیا، کانادا، آلمان و ایالات متحده رهبری می شوند. ناتو در 7 ژانویه گفت که آنها "نیروهای قوی و آماده جنگ" هستند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، گفت: این ائتلاف آماده است تا با اعزام نیروها و قابلیت های بیشتر به منطقه، حضور خود را به سرعت تقویت کند. دولت بایدن 8500 سرباز آمریکایی را برای استقرار احتمالی در شرق اروپا در حالت آماده باش قرار داده است. بلافاصله، چندین کشور ناتو ارسال سلاح و مهمات به اوکراین را آغاز کرده اند.
ایالات متحده دو محموله تسلیحات شامل 300 موشک ضد تانک جاولین، 800 بمب انفجاری سنگر و صدها هزار گلوله به اوکراین ارسال کرده است. بریتانیا تسلیحات جدید ضد تانک سبک جدید را به اوکراین عرضه کرده است و دولت چک روز چهارشنبه با اهدای بیش از 4000 گلوله توپ با کالیبر 152 میلی متر موافقت کرد.
چرا آلمان مورد انتقاد قرار می گیرد؟
برلین اخیرا به دلیل سیاست عدم صدور تسلیحات به مناطق بحرانی مورد انتقاد قرار گرفته است، آلمان تاکنون از ارسال تسلیحات به اوکراین خودداری کرده و در عوض قول داده است که به کی یف یک بیمارستان صحرایی، آموزش پزشکی و 5000 کلاه ایمنی نظامی بدهد. تاریخ پیچیده آلمان به این معنی است که دولت‌های این کشور همیشه در مورد هزینه‌های نظامی محتاط بوده‌اند و ایده درگیر شدن مستقیم در یک درگیری در آنجا به سختی قابل فروش است، همچنین به دلیل عدم دستیابی به هدف مخارج تولید ناخالص داخلی 2 درصد همراه با سایر کشورها مورد انتقاد قرار گرفته است.
کریستین لامبرشت، وزیر دفاع آلمان روز پنجشنبه گفت، دولت آلمان به وضوح موافقت کرده است که ما هیچ گونه سلاح کشنده یا تحویل سلاح به مناطق درگیری ارسال نخواهیم کرد، زیرا نمی‌خواهیم به این درگیری‌ها دامن بزنیم. آلمان میزبان بیش از 30000 نیروی نظامی ایالات متحده و خانواده های آنها است.
با این حال آلمان درخواست اوکراین برای تسلیحات دفاعی را رد کرده و گفته ارسال سلاح خلاف سیاست این کشور است که به مناطق درگیری تسلیحات مرگبار نمی‌فرستد. آلمان گفته در عوض، کمک پزشکی ارسال خواهد کرد.
بریتانیا روز پنجشنبه در مورد این موضوع از آلمان دفاع کرد و بن والاس وزیر دفاع بریتانیا گفت که کشورش آلمان را به خاطر تصمیمش قضاوت نمی کند. او گفت: "مزیت حضور در ناتو این است که 30 متحد وجود دارد، بنابراین همه ما می توانیم به روش خود به اوکراین کمک کنیم."
او گفت: مزیت حضور در ناتو این است که 30 متحد وجود دارد، بنابراین همه ما می توانیم به روش خود به اوکراین کمک کنیم. بدیهی است که بریتانیا این نظر را دارد که کمک های مرگبار با ماهیت تدافعی تاکتیکی چیزی است که اوکراینی ها به آن نیاز دارند، اما ما به قضاوت سایر کشورها نمی نشینیم.
امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، در این میان خواهان گفت‌وگو با روسیه شده تا از تنش بکاهد.
مشکل فعلی روسیه با ناتو و اوکراین چیست؟
اوکراین یک جمهوری سابق شوروی است که با روسیه و اتحادیه اروپا هم‌مرز است. این کشور عضو ناتو نیست اما یک "کشور شریک" است به این معنا که ممکن است در آینده به این کشور اجازه داده شود به ناتو بپیوندد.
روسیه به دنبال آن است از قدرتهای غربی این تضمین را بگیرد که اوکراین هیچ‌گاه عضو ناتو نمی‌شود؛ در حالی که کشورهای غربی آماده دادن این تضمین نیستند.
تعداد زیادی از شهروندان اوکراین از اقوام روسیه‌ای هستند و پیوند فرهنگی و اجتماعی نزدیکی با روسیه دارند. از نظر استراتژیک، روسیه اوکراین را حیاط خلوت خود می‌داند.
روسیه نگران چه چیزهای دیگری است؟
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، ادعا می‌کند که قدرتهای غربی از متحدان خود برای محاصره روسیه استفاده می‌کنند. او خواهان آن است که ناتو فعالیت‌های نظامی خود در اروپای شرقی را متوقف کند.
او همچنین بارها استدلال کرده که آمریکا در سال ۱۹۹۰ تضمین داده ناتو به سمت شرق گسترش نیابد، اما به گفته آقای پوتین این قول شکسته شده است.
خطر بروز جنگ میان روسیه و قدرتهای غربی چقدر جدی است؟
ناتو ادعاهای روسیه را رد می‌کند و می‌گوید فقط تعداد کمی از اعضایش با روسیه مرز مشترک دارند و ناتو یک ائتلاف برای دفاع است.
بسیاری باور دارند که تجمع فعلی نیروهای نظامی روسیه در مرز اوکراین ممکن است تلاشی برای واداشتن غرب به جدی گرفتن درخواست‌های امنیتی روسیه باشد.
ناتو چه تعهداتی به اوکراین داده است؟
جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، می‌گوید اگر روسیه حمله کند "بهای گزاف و سنگینی" خواهد داد. آمریکا ۸۵۰۰ نیروی آماده جنگ را در حالت آماده‌باش نگه داشته است. اما پنتاگون می‌گوید آنها فقط در صورتی اعزام خواهند شد که ناتو تصمیم بگیرد نیروهای واکنش سریع را وارد عمل کند.
وزارت دفاع آمریکا اضافه کرده قصد ندارد به طور مستقل خودش به اوکراین نیروی نظامی بفرستد.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، هشدار داده که هرگونه اقدام نظامی فراتر "برای حکومت روسیه از نظر اقتصادی، سیاسی و استراتژیک هزینه بالایی خواهد داشت."
دولت بریتانیا هم اعلام کرده خواهان آن است که "متحدان واکنش سریع تنبیهی اتخاذ کنند از جمله بسته‌های تحریمی بی‌سابقه."
آیا ناتو درباره بحران اوکراین متحد است؟
جو بایدن گفته با رهبران اروپایی بر سر اوکراین "اتفاق نظر کامل" وجود دارد اما در میزان حمایتی که کشورهای مختلف نشان داده‌اند، تفاوت‌هایی وجود دارد.
آمریکا می‌گوید ۹۰ تن تسلیحات و مهمات به "مدافعان خط مقدم" اوکراین فرستاده است. محموله‌ای که آن را "کمک مهلک" نامیده است. بریتانیا هم به اوکراین موشک‌های ضد تانک با برد کوتاه می‌دهد.
بعضی اعضای ناتو از جمله دانمارک، اسپانیا، فرانسه و هلند برای تقویت قوای دفاعی کشورهای اروپای شرق جنگنده و ناو می‌فرستند.
