روسیه اعلام کرد سه دیپلمات آلمان، سوئد و لهستان را اخراج کرده است. اتحادیه اروپا این اقدام را محکوم کرده است. البته باید یادآور شد روابط اتحادیه اروپا و روسیه طی دهه گذشته به طور فزاینده ای تیره شده است.
به گزارش جماران، بالاخره روسیه که از دخالت های غرب در امور داخلی این کشور در ارتباط با اعتراضات اخیر به تنگ آمده بود دست به کار شد و سه دیپلمات اروپایی را اخراج کرد.
وزارت خارجه روسیه در بیانیه ای اعلام کرد این دیپلمات ها، که تعدادشان مشخص نیست، به شرکت در تجمع های «غیرقانونی 23 ژانویه» در سن پترزبورگ و مسکو متهم هستند.»
وزارت خارجه روسیه «این اقدامات را غیرقابل قبول و مغایر با جایگاه دیپلماتیک آنها دانست.»
وزارت خارجه روسیه افزود: دیپلمات های شرکت کننده در اعتراضات در روسیه مطابق کنوانسیون وین سال 1961 در مورد مناسبات دیپلماتیک، عنصر نامطلوب شناخته شده و به آنها اعلام شده است که در آینده ای نزدیک باید روسیه را ترک کنند.
در این بیانیه آمده است: طرف روسی انتظار دارد که مراکز دیپلماتیک سوئد، لهستان و آلمان و کارکنان این مراکز در آینده معیارهای بین المللی را به طور کامل رعایت کنند.
واکنش ها
وزارت خارجه سوئد و آلمان با افتخار اذعان کرده اند که دیپلمات های مورد نظر «تنها به وظیفه خود عمل می کرده و از روش های قانونی در حال اطلاع یافتن از تحولات بوده اند!»
آلمان به شدت نسبت به این تصمیم کرملین واکنش نشان داد و تهدید به اقدام متقابل کرد. برلین همچنین در همین راستا برای ابلاغ رسمی اعتراض خود، سفیر روسیه در آلمان را به وزات خارجه احضار کرد.
یک منبع در وزارت خارجه آلمان به خبرگزاری ایتارتاس گفت: به دنبال تصمیم روسیه برای اخراج یک دیپلمات آلمانی به دلیل شرکت در تجمعات غیرمجاز، «سرگئی نچایف» سفیر مسکو در برلین به وزارت خارجه آلمان احضار شد.
«میگل برگر» مدیر دفتر خارجی فدرال آلمان از سفیر روسیه خواست برای گفت و گوی فوری در وزارت خارجه این کشور حضور یابد تا مواضع برلین در این خصوص به وی اعلام شود.
«آنگلا مرکل» هم در یک کنفرانس خبری مجازی به همراه «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه گفت: «ما اخراج این دیپلمات ها را توجیه ناپذیر می دانیم. ما باور داریم که این جنبه ای دیگر از روسیه است که نشان می دهد این کشور از حاکمیت قانون تقریبا دور است.»
صدراعظم آلمان اعلام کرد که احتمال وضع تحریم هایی علیه مقامات روسی در واکنش به این اقدام را رد نمی کند.
مرکل در ادامه صحبت های خود گفت: با وجود اقدام اخیر مسکو، موضع برلین در قبال پروژه خط گاز «نورد استریم 2» «بی تاثیر» باقی می ماند. این مقام آلمانی ضمن اشاره به لزوم همکاری با روسیه در بسیاری از مسائل مانند لیبی، سوریه و بلاروس گفت: «با وجود اختلافات عمیق، ادامه تماس با روسیه از لحاظ استراتژیک معقول است.»
پیشتر «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان گفته بود که تصمیم مسکو در زمینه اخراج دیپلمات‌های لهستانی، آلمانی و سوئدی «بی پاسخ» نخواهد ماند. ماس در ادامه افزود: دیپلمات آلمانی مورد نظر «تنها به وظیفه خود عمل می کرد و از روش های قانونی در حال اطلاع یافتن از تحولات بود.»
لهستان نیز در واکنشی تند نسبت به اخراج دیپلمات خود، هشدار داد که این اقدام سبب تشدید بحران میان دو کشور خواهد شد. وزارت خارجه لهستان در همین راستا سفیر روسیه در ورشو را احضار کرد و مراتب اعتراض دولت این کشور را نسبت به اقدام کرملین به اطلاع وی رساند.
ورشو تاکید کرده که این اقدام در صورتی که مورد تجدید نظر قرار نگیرد، بحران در روابط دو کشور را عمیق تر خواهد کرد.
دولت سوئد نیز اتهام های مطرح از سوی کرملین علیه دیپلمات خود در این کشور را بی اساس خواند و اخراج وی را محکوم کرد. استکهلم تاکید کرد که ادعای مطرح شده بهانه ای بیش برای اخراج دیپلمات سوئدی نیست و این دیپلمات به جمع مخالفان روسی برای طرفداری از ناوالنی نپیوسته است.
یک سخنگوی وزارت خارجه سوئد در این خصوص تصریح کرد: «دیپلمات سوئدی به عنوان ناظر و در چارچوب وظایف خود در این تظاهرات حضور داشته و به طور فعال در آن مشارکت نداشته است.»
به گفته این مسئول وزارت خارجه «این به طور طبیعی بخشی از وظایف اساسی یک دیپلمات است که رویدادهای سیاسی در کشور میزبان را مشاهده و رصد کند.»
دیپلمات سوئدی در حالی از روسیه اخراج شده که «آن لینده» وزیر خارجه سوئد این هفته به مسکو سفر و با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دیدار کرده بود.
فرانسه نیز به جمع محکوم کنندگان اقدام روسیه پیوست و امانوئل ماکرون ساعاتی پس از اعلام این تصمیم از سوی مسکو تاکید کرد که اخراج دیپلمات های اروپایی را به «قاطعانه ترین شکل» محکوم می کند.
ماکرون که در پایان یک کنفرانس خبری مشترک با مرکل سخن می‌گفت، در ادامه یاد آور شد که وی هر آنچه بر الکسی ناوالنی گذشته از جمله مسمومیت و بازداشت وی تا مسائل مرتبط با این ماجرا که آخرین آن اخراج دیپلمات های سه کشور اروپایی است را قاطعانه محکوم می کند.
اخراج دیپلمات های سه کشور اروپایی در زمانی صورت گرفت که «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم اکنون برای گفت و گو با وزیر خارجه و دیگر مقامات ارشد روسیه به مسکو سفر کرده است.
از سال 2017 تاکنون این برای اولین بار است که یک مقام ارشد اروپایی به مسکو سفر می کند.
جوزپ بورل در دیدار با «سرگئی لاوروف» تصریح کرده بود که روابط مسکو و اتحادیه اروپا به دلیل مسمومیت و بازداشت «الکسی ناوالنی» در «پایین ترین» سطح خود قرار دارد.
بورل خواستار تجدید نظر کرملین در این تصمیم شده است.
سخنگوی بورل با اعلام این مطلب یادآور شد: «جوزپ بورل در جریان ملاقات با لاوروف از اخراج سه دیپلمات اروپایی مطلع شد و این اقدام را به شکلی قاطعانه محکوم کرد.»
«پیتر استانو» در ادامه تصریح کرد که بورل کلیه ادعاهای مطرح در خصوص انجام فعالیت های غیرسازگار با ماهیت دیپلماتیک توسط افراد اخراج شده را رد کرده است.
البته وزیر خارجه روسیه هم درباره عواقب غیرقابل پیش بینی وخامت روابط هشدار داده و گفته بود: «روابط ما در بهترین وضعیت نیست که از جمله به دلیل تحریم های یک طرفه و نامشروعی است که اتحادیه اروپا به بهانه های مجعول علیه روسیه اعمال می کند.»
در ماه اکتبر اتحادیه اروپا شش مقام برجسته روسی و یک مرکز تحقیقات سلاح های شیمیایی آن کشور را به اتهام دست داشتن مستقیم در مسمومیت ناوالنی تحریم کرده بود. روسیه نیز مجازات هایی را برای اتحادیه اروپا در نظر گرفت.
ابعاد بین المللی پرونده ناوالنی
بسیاری بر این باورند که وضعیت کنونی در روسیه و اعتراضات اخیر در واقع طرحی از سوی غرب است که برای بی ثبات کردن اوضاع روسیه و اعمال فشار بر این کشور و تغییر سیاست های آن برنامه ریزی شده است.
مقام های روسیه نیز بر این باورند که ناوالنی عامل سازمان های اطلاعاتی غرب است و در راستای خواسته های آنها و علیه دولت روسیه اقدام می کند.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در یکی از مصاحبه های خود ناوالنی را «عامل سازمان سیا» خواند که به دستور این سازمان اقدام می کند.
پوتین متهم کردن روسیه در این مساله بدون ارائه شواهد را بیجا خواند و یادآوری کرد که برای روشن شدن وضعیت پیرامون ناوالنی نیاز به تحویل مواد بیولوژیکی مربوط به (بیماری) ناوالنی از طرف متخصصان آلمانی به روسیه، نتایج آنالیزهای گرفته شده از ناوالنی و همکاری طرف آلمانی با پزشکان روسیه، وجود دارد.
ریشه اعتراضات
دور جدید اعتراضات در روسیه با ورود ناوالنی به مسکو از برلین در روز 17 ماه ژانویه (28 دی) که بلافاصله به دستگیری وی انجامید، آغاز شد و جرقه اعتراضات هم از «یک فیلم جعلی» زده شد.
ناوالنی زمانی که در برلین برای مداوا به سر می برد، فیلم 90 دقیقه ای تهیه کرد که در آن صحنه هایی از «کاخی را منتسب به پوتین» در منطقه «گلنجیک» مونتاژ شده بود.
بعدا معلوم شد که این فیلم که بنیاد مبارزه با فساد در روسیه به ریاست ناوالنی منتشر کرده است با برنامه رایانه ای تهیه شده و خبرنگاران با حضور در آن و فیلمبرداری از بخش های مختلف نشان دادند که هتل بسیار مجلل نیمه کاره است و به این ترتیب ادعای ناوالنی علیه پوتین که به عنوان جرقه برای اعتراضات در دو هفته اخیر در روسیه عمل کرد، دروغ از آب درآمد.
در شبکه تلویزیونی راشاتودی هم فیلمی از دستیار ناوالنی در انگلیس پخش و اعلام شد که افراد نزدیک به ناوالنی با عامل سازمان اطلاعاتی انگلیس (ام آی 6) در ارتباط بوده و درخواست کمک مالی برای افزایش اقدامات علیه دولت روسیه کرده اند.
سایه سناریوی ناوالنی بر روابط روسیه و غرب
مساله بازداشت ناوالنی همان طور که پیش بینی می شد بر روابط روسیه و کشورهای غربی تاثیر منفی گذاشت و در واقع در آستانه آغاز دوره ریاست جمهوری «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا به عامل جدید و بسیار قوی تنش آفرین در روابط مسکو و واشنگتن تبدیل شد.
به نوشته بسیاری از رسانه ها، جو بایدن برای پوتین شمشیر را از رو بست و در نخستین سخنرانی مربوط به تشریح سیاست خارجی دولت خود برای چهار سال آینده تاکید کرد که ایالات متحده دیگر در برابر آنچه وی رویکرد تهاجمی و سیاست های تجاوزگرانه خواند از خود تسامح نشان نخواهد داد.
وی در این زمینه به مسائلی چون دخالت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، انجام حملات سایبری به زیرساخت های اطلاعاتی یا مسموم کردن شهروندان و مخالفان روسی اشاره کرد و گفت که در برابر این اقدامات کوتاه نمی آید.
رئیس جمهور آمریکا که با لحنی بسیار تندتر نسبت به سلف خود دونالد ترامپ خطاب به مقامات روسیه سخن می گفت، در بخش دیگری از این سخنرانی ماجرای مسمومیت و بازداشت ناوالنی را به میان کشید و خواستار آزادی وی شد.
بایدن همچنین بدون آنکه به اقدامی مشخص بر ضد مسکو اشاره کند نسبت به سرکوب مخالفان هشدار داد و تاکید کرد که دولت وی بر ضد آنچه او «عزم موجود در روسیه برای تضعیف دمکراسی» خواند، مبارزه خواهد کرد.
این در حالی است که روسیه برای بسیاری از 27 کشور عضو اتحادیه اروپا یک شریک اقتصادی مهم است و پروژه خط لوله گاز نورداستریم2 آلمان و روسیه، به دلیل خطر وابستگی اقتصادی اروپا به روسیه بسیار بحث برانگیز بوده است.
سناریوی ناوالنی خط لوله نورد استریم2 را در دستور کار سیاسی آلمان قرار داده است. این مسئله برای جانشین احتمالی آنگلا مرکل قبل از شروع کار یک مشکل جدی ایجاد کرده است و چشم انداز یک دولت ائتلافی مناسب را پس از انتخابات سپتامبر نامطلوب کرده است.
«آرمین لاشت» رهبر جدید حزب دموکرات مسیحی و جانشین احتمالی مرکل قاطعانه از این پروژه پشتیبانی می کند اما شریک احتمالی دولت وی یعنی سبزها، مخالف آن هستند.
پرونده ناوالنی باعث شده است که سبزها بردرخواستشان برای توقف خط لوله مصرتر شوند.
واشنگتن هم از دیرباز استدلال می کند که این خط لوله به طرز خطرناکی اهرم فشار روسیه را بر اروپا افزایش می دهد. جو بایدن معتقد است که این یک «معامله بد برای اروپا» است.
این در حالی است که بیش از 90 دصد پروژه به اتمام رسیده و رسماً قرار است اواخر امسال راه اندازی شود.
روابط اتحادیه اروپا و روسیه طی دهه گذشته به طور فزاینده ای تیره شده است: الحاق کریمه در سال 2014، حمایت کرملین از جدایی طلبان در شرق اوکراین، اقدام نظامی روسیه در سوریه، فعالیت های اطلاعاتی و حملات سایبری روسیه و همچنین تلاش برای دخالت در انتخابات برخی کشورها (به زعم مقامات غربی) و در نهایت تحریم های غرب علیه روسیه دلایل تیرگی این روابط بوده است.
از زمان الحاق کریمه، تحریم های اقتصادی اتحادیه اروپا بخش های مالی، دفاعی و انرژی روسیه را هدف قرار داده است. روسیه در اقدامی تلافی جویانه، نیمی از واردات محصولات غذایی خود را از این اتحادیه ممنوع کرده است. پیش از کریسمس، رهبران اتحادیه اروپا به اتفاق آرا تصمیم گرفتند این تحریم ها را تا 31 ژوئیه 2021 تمدید کنند.
با این حال برخی از کشورهای عضو مشتاقند مناطق همکاری متقابل با روسیه را علی رغم سال ها تیره شدن روابط و تقابل ناشی از الحاق کریمه در سال 2014 پیدا کنند.
