روسیه اکنون تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پیش از سال ۲۰۱۵ را که توسط امضاکنندگان اروپایی توافق هستهای ۲۰۱۵ (برجام) یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان بازگردانده شدهاند، «باطل» میداند. ریابکوف اعلام کرد که مسکو بر این اساس همکاریهای نظامی-فناوری خود با تهران را تعمیق خواهد کرد. اگر ایران به جتهای جنگنده پیشرفته، موشکها یا ارتقای سیستمهای دفاع هوایی نیاز داشته باشد، اکنون میتواند بهصورت نظری آنها را از روسیه یا چین در چارچوب این واقعیت حقوقی جدید و رقیب تامین کند. آنچه زمانی ممنوعیت جهانی بود، اکنون قاعدهای مورد مناقشه است.
به گزارش جماران؛ «حمله جماعتی یاغی به شورای امنیت سازمان ملل.» این اتهام تندی بود که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، این هفته مطرح کرد. او دبیرخانه سازمان ملل و قدرتهای غربی را هدف قرار داد و آنها را متهم به تلاشی غیرقانونی برای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی مرتبط با برنامه هستهای ایران کرد.
سایت تحلیلی Responsiblestatecraft در نوشتاری با این مقدمه به بررسی تاثیر شکاف ایجاد شده در شورای امنیت پیرامون بازگشت تحریمهای این شورا علیه ایران پرداخته و نوشت: بیانیه ریابکوف فراتر از سخنان آتشین، پیامی صریح داشت: روسیه اکنون تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پیش از سال ۲۰۱۵ را که توسط امضاکنندگان اروپایی توافق هستهای ۲۰۱۵ (برجام) یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان بازگردانده شدهاند، «باطل» میداند. ریابکوف اعلام کرد که مسکو بر این اساس همکاریهای نظامی-فناوری خود با تهران را تعمیق خواهد کرد.
این موضوع چیزی فراتر از یک مشاجره دیپلماتیک است؛ این اعلام رسمی شکافی در واقعیت حقوقی بینالمللی است. قدرتهای بزرگ جهان اکنون تحت دو تفسیر آشتیناپذیر از قوانین بینالمللی عمل میکنند.
از یک سو، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان مدعیاند که مکانیسم بازگرداندن تحریمهای برجام به دلیل نقض ادعایی ایران بهطور قانونی فعال شده است. از سوی دیگر، ایران، روسیه و چین این اقدام را عملی غیرقانونی میدانند.
کشورهای اروپایی که بر فعالسازی مکانیسم بازگرداندن تحریمها اصرار داشتند، اکنون باید از خود بپرسند: آیا امروز در موقعیت بهتری هستند؟ آنها نهتنها شرایطی ایجاد کردهاند که برنامه هستهای ایران کاملاً از نظارت خارج شود، بلکه اجماع بینالمللی درباره برنامه هستهای ایران که نقش کلیدی در متقاعد کردن ایران برای مذاکره و امضای برجام داشت را نیز از بین بردهاند.
اکنون، به جای اتحاد و فشار، شکافی اساسی ایجاد شده است. دو عضو دائم از پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل رسما معتقدند که بازگرداندن تحریمها هرگز رخ نداده و این جهان را بهمراتب غیرقابل پیشبینیتر و پراکندهتر کرده است.
تحریمهای قدیمی سازمان ملل علیه ایران نه در ایجاد مشکلات اقتصادی که عمدتا ناشی از تحریمهای ثانویه ایالات متحده است، بلکه در بازگرداندن تحریم تسلیحاتی و محدودیتهای فناوری هستهای و موشکی اثرگذار است.
اینجاست که بیانیه ریابکوف عملی میشود. سخنان او نشانهای آشکار است که روسیه دیگر خود را ملزم به رعایت این محدودیتها نمیداند.
اگر ایران به جتهای جنگنده پیشرفته، موشکها یا ارتقای سیستمهای دفاع هوایی نیاز داشته باشد، اکنون میتواند بهصورت نظری آنها را از روسیه یا چین در چارچوب این واقعیت حقوقی جدید و رقیب تامین کند. آنچه زمانی ممنوعیت جهانی بود، اکنون قاعدهای مورد مناقشه است.
خطرناکترین پیامد، سابقهای است که این موضوع برای عدم اشاعه و حقوق بینالملل ایجاد میکند. اقتدار شورای امنیت از پذیرش جمعی تصمیمات آن توسط اعضایش ناشی میشود. وقتی این اجماع فرومیپاشد، قطعنامههای آن صرفاً به پیشنهادهایی غیرالزامآور از یک طرف یا طرف دیگر تبدیل میشوند.
اکنون همه در سرزمینی ناشناخته قرار داریم. ایالات متحده و اتحادیه اروپا ممکن است سعی کنند از قطعنامههای پیش از ۲۰۱۵ بهعنوان مبنای حقوقی برای اقدامات یکجانبه جدید استفاده کنند. در مقابل، روسیه و چین از تفسیر خود از قانونی بودن جدید برای توجیه همکاریهای استراتژیک و نظامی عمیقتر با ایران بهره خواهند برد.
