هادی خانیکی: ما می توانیم ایرانی داشته باشیم که با جهان گفتگو کند/ روزنامه اطلاعات ظرفیت‌ها و امکاناتی برای تحقق این هویت برنامه‌دار دارد

به گزارش جماران؛ به نقل از روزنامه اطلاعات، هادی خانیکی در  نشست سراسری سرپرستی‌های استانی موسسه اطلاعات سخنرانی کرد.

خانیکی گفت: ما می‌توانیم هویتی داشته باشیم که عناصر آن با یکدیگر گفتگو می‌کنند و ایرانی داشته باشیم که با جهان گفتگو کند و این موضوعی است که می‌تواند مساله ما باشد و به نظر من روزنامه اطلاعات ظرفیت‌ها و امکاناتی برای تحقق این هویت برنامه‌دار دارد.

 هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، با حضور در نشست سراسری سرپرستی‌های استانی موسسه اطلاعات، اظهار داشت: سرمایه اجتماعی و فرهنگی روزنامه اطلاعات مهمترین دستاورد این موسسه در آستانه صد سالگی است که توسط مرحوم دعایی و دیگر مدیران به‌جای مانده است.

خانیکی در این نشست که صبح دیروز در محل موسسه برگزار شد با اشاره به عنوان سخنرانی خود «رسانه‌ها صدایی که باید شنیده شود»، گفت: تصور می‌کنم در جامعه تحولات و رخدادها و تغییرات پردامنه‌ای اتفاق می‌افتد که که اگر شنیده نشود یا خیلی دیر شنیده شود،چندان غیر عادی نیست. تغییرات اجتماعی و فرهنگی و علمی معمولا دیر دیده می شوند اما تحولات رسانه‌ای باید زود دیده شود.

وی با اشاره به شعر قطار می رود از قیصر امین پور گفت: شاید این قطار همین رسانه‌های مکتوب ما باشد که همه چیز تغییر کرده و حالا ما مانده‌ایم که به چه چیزی تکیه دهیم.

خانیکی گفت: من از طریق روزنامه اطلاعات وارد روزنامه نگاری شدم، در آن زمان دوست قدیمی من آقای جلال رفیع در روزنامه اطلاعات بود و من معلم بودم. ایشان از من خواستند که چیزهایی بنویسم که در روزنامه اطلاعات چاپ کنند. برای من نوشتن تجربه جدیدی بود. بعدها در زمان آقای خاتمی من به کیهان رفتم. به‌رغم رقابت‌های دیرین گذشته، روزنامه‌های اطلاعات و کیهان گویی دو برادرخوانده بودند. آقای خاتمی در کیهان و آقای دعایی در اطلاعات بودند. ما معمولا بر سر مسائل مشترک گفت‌و‌گو می‌کردیم تا روزنامه را در ایام جنگ در تراز قبل از انقلاب نگاه داریم و طبیعتا این امر توسط خبرنگاران ، تحریریه و سرپرست‌های روزنامه در مناطق مختلف محقق می‌شدو شبکه کسانی که با این روزنامه کار می‌کردند و هم اکنون هم خوشبختانه اطلاعات از آن شبکه برخوردار است و با فرهیختگان و دانشمندان در ارتباط است.

خانیکی افزود: روزنامه اطلاعات یک ویژگی هم داشت که می‌توان آن را سرمایه اجتماعی موسسه دانست که مدیریت فعلی به خوبی می‌دانند که سرمایه اجتماعی و فرهنگ چقدر مهم است. این سرمایه تا این اندازه مهم است که اگر دکتر شفیعی کدکنی می خواهد مطلبی را در جایی منتشر کند آن را به روزنامه اطلاعات می‌دهد. روزنامه اطلاعات ویژگی‌های اخلاقی بودن و حرفه‌ای بودن را از قبل از انقلاب داشته و هم اکنون دارد.

وی در ادامه سخنانش با اشاره به خواست آقای دعایی که گفته بودند ما می خواهیم نکوداشتی برای دکتر اسلامی ندوشن برگزار کنیم و مطلبی را ارائه دهم، گفت: من آن موقع یاد این عبارت و عنوان کتاب دکتر ندوشن افتادم که «ایران را از یاد نبریم»، البته آن موقع روزنامه اطلاعات از من چنین مطلبی می‌خواست و متاسفانه عمر آقای دعایی به دنیا وفا نکرد و خود ایشان رفتند و میراث غنی به جای گذاشتند که همین موسسه و شبکه اجتماعی که دارد و مهمتر این که موسسه توانست به آستانه صد سالگی برسد. این دستاورد بزرگی است موسسه اطلاعات امروز هم در پی این است که ایران را از یاد نبرد و خود را به‌روز کند و به گفته مرحوم شریعتی می خواهد کار تصفیه و استخراج فرهنگی را انجام دهد یعنی بگوید که موسسه در آستانه صد سالگی چه داشته‌هایی دارد که می‌ توان از آن استفاده کرد.

 خانیکی در بخش دیگری از سخنانش بااشاره به این نکته که این صدایی که از آن یاد کردم چگونه امروز شنیده می‌شود، گفت: در عالم ارتباطات امانوئل کاستلز، نظریه‌پرداز جامعه‌ شبکه‌ای، کتابی با عنوان «عصر ارتباطات و ظهور جامعه شبکه‌ای» دارد که قائل به این است که در این دوره روابط عمودی به روابط افقی تغییر کرده‌است. روابط افقی هم همین روابط شبکه‌ای است. او از منظر فرهنگی به تغییرات ایجاد شده از جمله به هویت اشاره می‌کند. هویت در این دوران شبکه‌ای سرچشمه و معنای زندگی است. جامعه در دو وضعیت قرار گرفته یکی جهانی شدن و یک دست شدن و دیگری بومی شدن و توجه به ویژگی‌هایی که جامعه می‌تواند داشته باشد. هویت فرایند معناسازی است. اگر این هویت به خوبی منعکس نشود در برابرش هویت مقاومت شکل می‌گیرد. او هویت را به سه گونه تقسیم می‌کند؛ هویت برنامه‌دار، هویت مشروعیت‌بخش و هویت مقاومت. اما ما که در کشوری با تنوع قومیت‌ها رو به رو هستیم هویت ما چگونه است، کاستلز می گوید اگر هویت مشروعیت بخش ما مورد توجه قرار نگیرد در برابر آن هویت‌های مقاومت و هویت ضد آن شکل می‌گیرد.

وی افزود: در چنین وضعیتی رسانه‌ها بهتر است به سمت هویت‌های برنامه‌دار بروند و هویت‌ ها را در برابر هم قرار ندهند و ایران را می‌توانیم رنگین کمان ببینیم نه ایرانی که هویت پیش از اسلام در برابر هویت بعد از اسلام یا بالعکس باشد. در چنین وضعیتی ما می توانیم هویتی داشته باشیم که عناصر آن با یکدیگر گفت‌و‌گو می‌کنند و ایرانی داشته باشیم که با جهان گفت‌و گو کند و این موضوعی است که می‌تواند مساله ما باشد و به نظر من روزنامه اطلاعات ظرفیت‌ها و امکاناتی برای تحقق این هویت برنامه‌دار دارد. من به عنوان یک معلم رسانه می‌گویم که از منظر ارتباطات هیچ رسانه‌ای، رسانه دیگر را نابود نمی‌کند. هر رسانه‌ای رسانه دیگر را تغییر نقش و کارکرد می دهد و حتما ورود به شبکه‌های اطلاعاتی هر روزنامه‌ای را می تواند متحول کند و می‌تواند به تحلیل بیشتر از خبر اعتنا کند و اعتبار بخشد. به‌عنوان یک رسانه مکتوب و روزنامه‌نگار نقش ما این است که چطور آن دانش و تجربه خودمان را بر اساس مزیت‌های نسبی که دارد روزآمد کنیم. روزنامه اطلاعات به خاطر تاریخ و پیشینه‌ای که دارد از مزیت خوبی برخوردار است. در ایران امروز سرمایه اجتماعی و آرامش حرف اول را می زند. به قول مرحوم صابری که گل آقا را منتشر می‌کرد می‌گفت وقتی روزنامه‌ای را منتشر می‌کنید پیام آن روزنامه این باشد که بمبی زیر پای آن جامعه گذاشته نشود، مخاطبان احساس آرامش کنند و متوجه شوند که فردایی دارند و اگر این احساس به وجود نیاید ایجاد خشم می‌کند.

خانیکی درپایان سخنانش به ده ویژگی هویتی به عنوان راهبرد اشاره کرد و کتاب «هویت ایران» اثر فخرالدین عظیمی را اثری مهم بر شمرد که می‌تواند دیدگاه خوبی برای رسانه‌ها باشد. او در این باره گفت: ما باید بدانیم که رسانه‌ها چطور می‌توانند کار هویتی انجام دهند که البته وظیفه امروز رسانه به نظرم همین هویت است. چرا که هویت اصلی ایران تنوع است. در تاریخ این سرزمین هویت ایران بزرگتر از هویت ایرانیان برشمرده شده و هویت ایران از یک سو شعر و از سوی دیگر بر پایه خرد قرار دارد.

از وجوه دیگری که خانیکی برای هویت ایران برشمرد که رسانه‌ها باید به آن توجه کنند ماندگاری ایران، بالا بردن قدرت فهم متضلع و چند ساحتی در ایران، ... گفت‌وگو با همسایگان و جهان.