به گزارش ایرنا صبح روز سیزدهم فروردین که مصادف با روز طبیعت در فرهنگ ایرانی بوده، سرآغاز ترک منازل برای رقم زدن یک روز پرخاطره در دامن طبیعت دل انگیز حاشیه شهرها و روستاهای آذربایجان غربی است.
مردم این خطه در بیشتر موارد این روز را نه با گوشی های هوشمند بلکه با سرگرمی های سودمند همراه می کنند و به بازی هایی می پردازند که علاوه بر تقویت قدرت تفکر، به ایجاد محیطی مهیج و مسرت بخش منجر می شود.
مسئول برگزاری بازی های بومی محلی آذربایجان غربی معتقد است که این بازی ها به دلیل برخورداری از قدمت و ابتکار پدیدآورندگان آنها با کمترین امکانات، بیشترین لذت را برای شرکت کنندگان به همراه دارد و همچنان در بین برخی از خانواده ها در این استان دارای جایگاه است.
مجید قدرتی با اشاره به اینکه این بازی ها با جایزه های جالبی چون کولی دادن به برنده همراه بوده است، اضافه کرد: مناسبت های مختلف در شهرهای مختلف این استان از سالیان دور با ورزش کشتی پهلوانی شور و هیجان خاصی داشته و ' کشتی آشیرما ' پای ثابت آئین های شهرستان خوی و دیگر شهرستان های منطقه بوده است.
وی با بیان اینکه 'ننه منی قوردا ورمئه' از جمله بازی های شورآفرین محلی برای کودکان است، گفت: در این بازی یک نفر خود را به شکل گرگ در می آورد و بچه ها به صورت نمایشی از ترس حمله گرگ گریه سر می دهند اما مادر بچه ها با استفاده از اشعار مادارنه حمایت خود از بچه ها و نفرتش از گرگ را بیان می کنند و شرکت کنندگان بازی با تحرک و اشعار جالب، هیجان وصف ناپذیری به بازی می دهند.
قدرتی افزود: 'رزین داشی' / تیروکمان معمولی/ که با استفاده از لاستیک و خم کردن چوب به شکل حرف انگلیسی 'Y' درست می شد، از دیگر بازی ها و سرگرمی های جالب مردم این خطه است.
وی در توصیف بازی محلی ' بش‌داش یا قجمه داش ' گفت: در این بازی نیاز به 10 سنگ برای هر نفر است و بازیکنان سنگ‌های خود را روی هم می‌ریزند؛ یکی از آنها همه سنگ‌ها را در مشت خود می‌گیرد و به هوا پرتاب می‌کند.
وی افزود: در این فاصله پشت دست خود را زیر سنگ‌ها نگاه می‌دارد و هنگامی که سنگ‌ها روی دست او قرار گرفت، دوباره آنها را به هوا می‌اندازد؛ این‌بار هنگام فرود آمدن، سنگ‌ها را در مشت خود می‌گیرد و سعی می‌کند تا جایی که ممکن است، تعداد کمتری سنگ بر زمین بریزد. وی اضافه کرد: سپس سنگ‌های مشت خود را می‌شمارد و اگر تعداد آنها فرد باشد، بازنده و در غیر‌ اینصورت برنده می‌شود و به ‌عنوان جایزه، نصف سنگ‌های مشت را برای خود کنار و بقیه را برای دور بعدی بازی می‌گذارد.
یک کارشناس فرهنگ عامه آذربایجان نیز معتقد است که بازی های مدرن فقط به جنبه فکری تمرکز دارد اما بازی های محلی تمام ابعاد را مورد توجه قرار می دهد و بهترین گزینه برای پرکردن اوقات فراغت تمام اقشار و گروه های سنی در جامعه است.
محمدرضا اسماعیل زاده با اشاره به اینکه پیشکسوتان و بزرگان فامیل باید اعضای خانواده ها و به ویژه جوانان را با بازی های بومی آشنا کنند، افزود: چنانچه جوانان قوانین و نحوه اجرای این بازی ها را یاد بگیرند از انجام این بازی ها بیشتر لذت می برند.
وی بیان کرد: بازی های محلی که برای اجرا به فضای باز نیاز دارد، می تواند گزینه اول خانواده ها برای لذت بردن هرچه بیشتر از مناسبت فرهنگی سیزده بدر باشد زیرا خانواده ها در بیشتر موارد ترجیح می دهند تا با رفتن به طبیعت زیبای آذربایجان این روز را در تقویم خاطرات خود ماندگار کنند.
وی ادامه داد: برخی نهادها از جمله میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداری و رسانه های ارتباط جمعی می توانند در ترویج و معرفی هرچه بهتر این بازی ها به بهانه های مختلفی چون سیزده بدر، نقش بسزایی ایفا کند.
اسماعیل زاده گفت: 'خسترچین'، 'یئددی داش'، 'پیلله دسته'، 'قووالا قاشدی'، 'جوللایا آتدی'، 'دووارا ووردی'، ' ایستپ '، 'زو زو'، ' قییش ووردی ' و 'گیزلن پاچ' از جمله بازی های محلی است که شور خاصی به جمع های خانوادگی در فضای باز سیزده بدر می بخشد.
برخی از اهالی ارومیه نیز که عازم طبیعت هستند تا سیزده بدر را در فضای سبز سبز این استان سپری کنند، ابراز امیدواری کردند تا رسانه های ارتباط جمعی به تولید محتوا برای معرفی این بازی ها بپردازند.
یکی از این اهالی ' آرادا ووردو' یا وسطی را از بازی های رایج روز سیزده بدر عنوان کرد و در تشریح این بازی گفت: وسیله لازم برای اجرای این بازی توپ بوده و جهت انجام این بازی به بیش از چهار نفر بازیکن نیاز است؛ بازیکانان به 2 گروه تقسیم می شود و آن گروه که بازی را شروع کند در وسط می‏ایستد و افراد دسته دیگر در 2 جهت مخالف با فاصله‏ای معین می‏ایستد.
محمد مرادی اضافه کرد: افراد خارج از بازی نیز سعی می‏کنند تا دیگر بازیکنان را با توپی که در دست دارند، بزنند و هر بازیکن که توپ به او بخورد، باید از بازی خارج بشود؛ هر بازیکنی که بتواند توپ را بگیرد به حساب 2 بازیکن است و باید 2 بار توپ به او بخورد تا از دور بازی خارج شود.
وی افزود: بازیکنی که توپ را قبل از خوردن به زمین با دست در اختیار بگیرد، می‏تواند به جای یک «جان» خود، بازیکن هم تیمی خود را که اخراج شده است را به داخل زمین بیاورد؛ بعد از اینکه تمام بازیکنان توپ خورده و از زمین خارج شدند، تیم بعدی وارد زمین می شود و زمانی که تنها یک بازیکن در وسط زمین مانده است باید طرفین توپ را به صورت پاس هوایی بیندازد و اگر پنچ بار آن را از زمین پاس دادند و به حریف نخورد، تمام تیم دوباره به زمین برمی‏گردد.
یک زن 59 ساله نیز بازی ' قوندوم قوندوم ' را برای روز سیزده بدر مناسب دانست و در تشریح آن گفت: مربعی 10 در 10 سانتیمتر همراه با قطر روی کاغذ رسم و ضلع‌های آن نصف می‌شود و روی هر نقطه یکی از حروف الفبا قرار می‌گیرد؛ هریک از بازیکنان سه دگمه یا سنگ‌ریزه بر می‌دارد و به ‌نوبت روی نقاط تعیین ‌شده می‌گذارد و هر بار راه همدیگر را می‌بندند تا سه مهره یک نفر در یک ردیف قرار نگیرد؛ هرکس موفق شود مهره‌های خود را در یک ردیف قرار دهد، برنده بازی است.
یک نوجوان نیز بازی ' گیزلن پاچ ' یا گایم موشک را مطرح کرد و گفت: در این بازی به قید قرعه یکی از بازیکنان چشم می‌گذارد و دیگری پنهان می‌شود؛ فردی که چشم گذاشته تا عدد 100 می‌شمارد و بعد به جست‌وجو می‌پردازد و مواظب است تا فرد پنهان شده نتواند خود را به محل اصلی برساند زیرا اگر بازیکن بتواند دست خود را به محل اصلی بزند، دوباره فرد قبلی باید چشم بگذارد. اگر فرد چشم گذاشته، بازیکن پنهان شده را پیدا کرد، او باید به‌جای اولی چشم بگذارد.
یک مرد 42 ساله نیز بازی ' قییش/ کمر/ ووردی ' را برای بازی در فضای باز مناسب خواند و گفت: در این بازی افراد به 2 گروه تقسیم می شود و به قید قرعه یک گروه در داخل دایره ای که مناسب تعداد بازیکنان است، قرار می گیرد که هرکدام حافظ کمرندی هستند که در داخل دایره طوری قرار گرفته است که سر کمربند با خط دایره مماس می باشد؛ افراد بیرون دایره سعی در به دست آوردن کمربند دارند که در این صورت می توانند با کمربند به دست آمده افراد داخل دایره را بزنند.
اسماعیل نصیری ادامه داد: اگر افراد بیرون دایره توسط افراد داخل دایره به درون دایره کشیده شوند و پایشان توسط پای افراد داخل دایره تماس داشته باشد، می بازند و جای گروه ها عوض می شود و اگر فردی از داخل دایره بتواند پایش را طوری بر روی پای یکی از افراد خارج از دایره قرار دهد که یک پایش در داخل دایره باشد، گروه خارج دایره می سوزد و جای گروه ها عوض می شود.
به گفته وی گروهی که تمام کمربندهای داخل دایره را به دست بیاورد، شروع به زدن افراد داخل دایره می کنند و این کار تا زمانی که افراد بیرون دایره به واسطه تماس پای افراد داخل با پای آنها باعث سوختنشان شود، ادامه می یابد.
یک گردشگر نیز بازی ' زو زو ' را به عنوان یکی از بازی های قدیمی و مناسب برای روز طبیعت عنوان کرد و گفت: بازی زو از زمان های قدیم در اکثر مناطق کشورمان رایج بوده است و در این بازی افراد به 2 گروه تقسیم می شوند و به ترتیب افراد یک نفس با گفتن کلمه زو دست خود را به افراد گروه مقابل می زنند.
میرمحمد کاشف نیز در کتاب ' بازی های بومی و محلی' با تحقیق درباره 69 بازی آذربایجان غربی آورده است: این بازی ها با فلسفه و اهداف خاصی به مرحله اجرا گذاشته می شود که از آن جمله می توان به افزایش سرعت، واکنش، چابکی و تیزهوشی اشاره کرد.
این مولف اضافه کرده است: موضوع جالب توجه اینکه اکثر بازی ها بدون وسیله و ابزار خاصی انجام می گیرد و از این نظر نیز به هزینه و تدارکات قابل توجهی نیاز نیست و با حداقل امکانات اجرای آنان میسر است.
کاشف بیان کرده است: این بازی ها که از فرهنگ و سنت های اجداد مردمان ساکن در این بخش به ارث رسیده، علاوه بر برخورداری از ویژگی‌های جسمانی و ورزشی اغلب دارای آثار تربیتی در جهت پرورش روحیه جوانمردی، شجاعت و استقامت است.
وی در بخش دیگری از کتاب 'بازی های بومی و محلی' آورده است: از مزیت های عمده بازی های بومی و محلی، علاوه بر همسویی ملّی و فرهنگی آنها با مردم هر سرزمین، متناسب بودن آنها با امکانات و شرایط آب و هوایی و اقتصادی و اجتماعی آنهاست.
رئیس هیئت ورزش روستایی و بازی های بومی محلی آذربایجان غربی نیز گفت: با ترویج بازی های بومی، فرهنگ و اصالت استان حفظ شده و به آشنایی جوانان با ریشه ها و آداب و رسوم فرهنگی منطقه خود منجر می شود.
سعید هاشمی افزود: انجام این بازی ها گام تاثیرگذاری در راستای افزایش سلامت جسمانی و روحی خانواده ها بوده و به ایجاد نشاط در بین اقشار مختلف جامعه منتهی می شود.
وی با اشاره به اینکه برخی از این بازی‌های بومی با گذشت زمان و تغییر شیوه‌های سبک زندگی به فراموش سپرده شده است، اضافه کرد: گردهمایی های خانوادگی و به ویژه مناسبتی هایی چون روز سیزده بدر که در آن روز خانواده ها با حضور در طبیعت اوقات خود را سپری می کنند، فرصتی برای آشتی با بازی های کهن و هیجان انگیز و لذت بردن از زیبایی های آنهاست.
به گزارش ایرنا اگرچه روند جهانی شدن کم و بیش به ظهور برخی پدیده های اجتماعی جدید در فرهنگ ایرانی - اسلامی منجر می شود اما رسانه های ارتباط جمعی با احیا سنت های بومی و محلی می توانند ضمن حفظ فرهنگ دیرینه این سرزمین کهن، تا حدود زیادی تاثیر مخرب پدیده های نوظهور را کاهش دهند.
7129/3072 ** گزارش از: توحید محمودپور ** انتشار دهنده: علیرضا فولادی
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.