بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم

شهادت در راه هدف

از اینکه راجع به این مصیبت بزرگ که به ما و به ملت ما ـ بلکه به ملت اسلام ـ وارد شد، شما حامل تسلیت از طرف رئیس و دولت و شَعْب[1]هستید، تشکر می‏کنم. لکن ما در راه اسلام باید از این شهدا بدهیم. اسلام از روز اول که ظهور پیدا کرد، با شهادت، این دین حنیف را ترویج کرد. اسلام شهدای بزرگ داشته است و مفتخر است به اینکه در راه خدا و در راه هدف، شهدای بزرگ داده است. ما هم مفتخریم به اینکه در راه اسلام و در راه هدفمان شهید بدهیم؛ و این آخرْ شهید ما نیست. ما باز شهدایی ممکن است بدهیم؛ و برای ما زندگی این دنیا مطرح نیست. مطرح هدف است و در راه هدف کوشش می‏کنیم؛ و هرچه پیش بیاید چون برای هدف است از او استقبال می‏کنیم.

[مترجم: در مرحلۀ دوم، ایشان تأییدات دولت و ملت خودشان را از شما اعلان کردند.]

و اما راجع به تأیید از این نهضت. البته همۀ مسلمین در این نهضت شرکت داشتند و این نهضتی بود که برای هدف اسلامی بود، نه فقط برای ایران؛ منتها نقطۀ ابتدا از ایران است و همۀ مسلمین در این هدف شریک هستند. و نهضت برای اقامۀ عدل است که باید بگویم همۀ بشر در آن شرکت دارند؛ و چون برای اقامۀ اسلام است همۀ مسلمین در آن شرکت دارند. بنابراین لازم است که همۀ مسلمین با هم یکصدا در این نهضت عظیم
اسلامی شرکت بکنند و آن معنایی که در ایران تحقق پیدا کرد ـ که آن حقیقتْ فداکاری در راه اسلام و وحدت همۀ اقشار ملت برای پیشرفت مقاصد اسلام است ـ این در همۀ ملتها ان‏شاءاللّه‏ حاصل بشود. و اگر همچو وحدت کلمه‏ای با یک همچو مقصد بزرگی که اقامۀ عدل است در این کشورها، در کشورهای پهناور اسلام پیدا بشود قدرت عظیمی است که هیچ قدرت و ابرقدرتی در مقابل آن ایستادگی نمی‏تواند بکند.

[مترجم: راجع به اینکه شما از دولت فلسطین تأیید کرده‏اید و خواهان حق آنها هستید.]

و اما راجع به تأیید ما از فلسطین و انزجار ما از اسرائیل؛ این تازگی ندارد. ما از قریب بیست سال پیش از این تا حال، راجع به این مسائل بحث و گفتگو کردیم و دولتهای عربی را و سایر مسلمین را در این راه نصیحت کردیم که راجع به این مسائل با هم تشریک مساعی بکنند؛ اگر ... دُوَل عربی ـ که جمعیتهای زیاد و گروههای زیادی دارند ـ اینها با هم اتفاق داشتند این مصیبتها برای فلسطین و برای قدس پیش نمی‏آمد. لکن مع‏الأسف دولتهای عربی به نصایح ما گوش نکردند و با اختلافاتی که بین خودشان دستهای اجانب ایجاد کردند توجه نکردند؛ و این اختلاف الآن هم موجود است و روزافزون می‏شود. مِن‏جمله این اختلافی که به واسطۀ قراردادی که بین مصر و اسرائیل پیدا شد به دست اجانب،[2]این اختلافات بین مسلمین و بین دوَل اسلام دامن زد، از باب اینکه رشد سیاسی بین اینها نیست، نتوانستند حل مسائل را بکنند و تن در دادند به یک همچو امر بزرگی. یک همچو خیانتی که دنبال آن اختلاف بین مسلمین و اختلاف بین دوَل اسلامی بیشتر شد، و موجب تأسف شدید ماست.

معمای لاینحل

و اما راجع به آقای صدر؛[3]ما از آن وقت که نجف بودیم و این قضیه واقع شد تا وقتی که پاریس رفتیم و بعد هم به ایران آمدیم، دنبال این قضیه بودیم. آقای صدر در
ایران متولد شده است و ایرانی است، با من سوابق زیاد دارد و بعد از اینکه ایرانی است، رفته است به لبنان؛ و ما علاقه داریم، هم به اینکه ایرانی است و هم به اینکه در لبنان رئیس مجلس شیعی بوده است. علاقه داشتیم به اینکه این معما را حل بکنیم و مکرراً با لیبی اتصال پیدا کردیم. بلکه آقای قطب‏زاده[4]را یک دفعه فرستادیم به[5]لیبی دنبال این مطلب. و بعد هم که اینجا آمدیم، هم سفیر لیبی که آمد پیش من، راجع به این مسئله صحبت کردم و هم نخست‏وزیر[6]که آمد حل این معما را از ایشان خواستم. و مع‏الأسف تاکنون برای ما این معما حل نشده است. امیدوارم که با کوشش دولت ایران و سایر اقشار علاقه‏مند به اسلام، این معما حل بشود.

وحدت جهان اسلام

و اما راجع به روابط ما با دولتهای اسلامی ـ بلکه با همۀ دوَل ـ یک روابطی است؛ اما با همۀ دوَل یک روابط سیاسی است که البته دولت ما با آنها روابط را یا ایجاد می‏کنند یا تحکیم می‏کنند؛ و روابط ما با دولتهای اسلامی همیشه باید قوی باشد. دولتهای اسلامی باید به منزلۀ یک دولت باشند؛ کَاَنَّه یک جامعه هستند، یک پرچم دارند، یک کتاب دارند، یک پیغمبر دارند. اینها همیشه باید با هم متحد باشند، با هم علاقه‏های همه جانبه داشته باشند؛ و اگر ... این آمال حاصل بشود که بین دولتهای اسلامی از همۀ جهات وحدت پیدا بشود، امید است که بر مشکلات خودشان غلبه کنند، و یک قدرتی بزرگتر از قدرتهای دیگر در مقابل سایر قدرتها باشند.

و من اخیراً تشکر می‏کنم از رئیس و دولت و ملت شما؛ و امیدوارم که همۀ مسلمین به سعادت و سلامت برسند و از شرّ اجانب خلاص شوند.

والسلام علیکم و رحمة‏اللّه‏ و برکاته