جعفر خیرخواهان، مترجم و پژوهشگر اقتصاد سیاسی، با اشاره به کتاب «راه باریک آزادی»، گفت: اگر در صحنه نباشیم، کسان دیگری به نام و به جای ما وارد می‌شوند و اتفاقی که می‌افتد به نفع ما نخواهد بود.
موضوع اصلی ای که هنوز روشن نشده است نسبت دانشگاه و دانشجو است با امر کلانی به نام سیاست (علیه امپریالیزم، علیه حکومت شاهنشاهی، علیه استبداد فرقی ندارد). مسئله ای که دو سو دارد و هر بار یک سوی آن علم می شود: 1- قدرت حاکم اجازه دارد تحت عنوان «برقراری آرامش» و« مبارزه با عده ای بی وطن» و «جلوگیری از اقدامات مضره» به دانشگاه پرسشگر و یا دانشجویان منتقد و معترض هجوم برد یا خیر؟ 2- دانشجو اجازه دارد از قدرت بپرسد: «به کجا چنین شتابان؟» یا خیر.
نسل دانشجویان و طلبه‌های استبداد ستیز و استعمار شناسِ آن روزها، با هم به نقطه ی مشترکِ بزرگی رسیده بودند:« نه گفتن به استبدادِ داخلی و استعمارِ خارجی»! آتش خروشان خشم و یکی‌شدنِ آنها زود به سرانجام رسید و در بهمن ماه پنجاه و هفت، نسلِ دانشجویان و طلبه های انقلابی، صاحبِ یک انقلاب بزرگ شدند در حالی که هنوز در دهه های بیست و سیِ جوانیِ خود بودند!
بعد از ۱۶ آذر ۱۳۳۲، تا پیروزی انقلاب، بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه ها، به عنوان نماد مبارزه با استبداد پهلوی بوده است. به علاوه بزرگداشت ۱۶ آذر، فقط برای خود روز ۱۶ آذر نیست بلکه یک نماد برای جنبش دانشجویی است.
مهمترین مساله در مورد دانشجویان؛ عدم شناخت سیاست‌گذاران از آمال، آرزوها، انگیزه‌ها و در نتیجه رفتار دانشجویان امروز است. ارزشهای دانشجویان همچون ارزش های نسل‌های دو دهه اخیر متحول شده و اصرار بر انطباق آن با فرمول‌ها و سیاست‌های اعمال شده در سه دهه منتهی به دهه شصت، نتیجه‌ای جز عمیق شدن تعارض‌ها در بر نخواهد داشت.
بزرگداشت راستین روز دانشجو و فراگیری درس‌ها و پاسداشت دستآوردهای آن رخداد تاریخی، آزادی و بازگشت تمامی دانشجویان (و جوانان) و استادان (و فعالان عرصه‌ی فرهنگ و هنر) بازداشت شده و یا از کار برکنارشده در این روزها ست...
با واقعه‌ی ۱۶ آذر ۱۳۳۲، چند ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد، و تعرض پلیس به صحن دانشگاه و شهادت سه دانشجو، مطالبه‌ی استقلال دانشگاه وارد مرحله‌ی جدیدی شد. از آن تاریخ به بعد، استقلال دانشگاه به‌عنوان دستاورد جنبش دانشجویی ایران شناخته می‌شود.
در مراسم روز دانشجو، فرشاد مومنی با بیان اینکه اقتصاد ایران در حال تسخیر شدن به دست مافیاست، خاطرنشان کرد: «تحریم و کرونا تلخی یک اقتصاد سیاسی به دست مافیا درآمده را به صورت عریان به نمایش گذاشت.» و علیرضا علوی تبار با اشاره به اینکه مردم، حکومت و فضای بین المللی تغییر کرده است، تصریح کرد: «روز به روز قدرت و ثروت متمرکزتر شده و منابع بیشتر در اختیار عده ای خاص قرار گرفته است» و علی شکوری راد یادآور شد: «اصلاحات درخشان ترین عملکرد اقتصادی پس از انقلاب را داشته به طوری که در این دوره سند چشم انداز 20 ساله نوشته شد.»
به گزارش جماران، احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا، سه دانشجوی متعهد و تاریخ ساز بودند که شهادتشان در تاریخ ۱۶ آذر در دانشگاه تهران، به دلیل اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، رقم خورد. شهادتی سرخ که آغاز مسیری سبز بود برای رسیدن به فردا‌هایی روشن تر. ۱۶ آذر به یاد این سه شهید روز دانشجو نامگذاری شده است. اما 16 آذر امسال به دلیل درگیری حدود یکساله ایران و دنیا با بیماری کووید-19 و تعطیلی فیزیکی بیشتر فعالیت‌های آموزشی و روی آوردن بیشتر دانشگاه ها به آموزش مجازی، از معدود«روز دانشجو»هایی است که دانشگاه را بدون حضور دانشجویان می‌توان دید. این تصاویر آرشیوی است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: کار ایران با زنده باد و مرده باد جلو نمی‌رود بلکه با آگاهی، مسوولیت پذیری و توسعه جلو می‌رود.