درک اینکه «کمیسیون تاکسی آنلاین» چیست، چرا دریافت میشود و میزان آن در شرکتهای مختلف ایرانی چقدر است، موضوعی حیاتی هم برای رانندگانی است که این پلتفرمها منبع درآمد آنها هستند و هم برای مسافرانی که میخواهند از شفافیت اکوسیستم مطلع باشند. این مقاله بهصورت جامع و بیطرفانه، به تحلیل این مفهوم و مقایسه کمیسیون تپسی و اسنپ میپردازد.
استفاده از سرویسهای تاکسی آنلاین به بخشی جداییناپذیر از زندگی شهری در ایران مدرن تبدیل شدهاست. پلتفرمهایی مانند تپسی و اسنپ، با ایجاد یک پل ارتباطی فناورانه میان مسافران و رانندگان، توانستهاند بخش عظیمی از جابجاییهای درونشهری را مدیریت کنند. اما مدل کسبوکار این شرکتها چگونه کار میکند؟ درآمد آنها از کجاست؟ پاسخ در یک کلمه نهفته است: کمیسیون.
درک اینکه «کمیسیون تاکسی آنلاین» چیست، چرا دریافت میشود و میزان آن در شرکتهای مختلف ایرانی چقدر است، موضوعی حیاتی هم برای رانندگانی است که این پلتفرمها منبع درآمد آنها هستند و هم برای مسافرانی که میخواهند از شفافیت اکوسیستم مطلع باشند. این مقاله بهصورت جامع و بیطرفانه، به تحلیل این مفهوم و مقایسه کمیسیون تپسی و اسنپ میپردازد.
کمیسیون تاکسی آنلاین چیست؟
در سادهترین تعریف، کمیسیون تاکسی آنلاین (یا کارمزد)، درصدی از کل هزینه سفر است که پلتفرم (شرکت ارائهدهنده خدمات، مانند تپسی و اسنپ) بهعنوان سهم خود از معامله، از مبلغ پرداختی توسط مسافر برمیدارد و مابقی به راننده تعلق میگیرد.
باید توجه داشت که این شرکتها «مالک» خودروها نیستند و رانندگان نیز «کارمند» مستقیم آنها محسوب نمیشوند؛ بلکه این پلتفرمها یک بازار (Marketplace) دیجیتال دووجهی را مدیریت میکنند. آنها از یکسو برای مسافران امکان درخواست سفر آسان، ایمن و با قیمت مشخص را فراهم میکنند و از سوی دیگر، برای رانندگان امکانی برای یافتن مسافر و کسب درآمد ایجاد مینمایند.
کمیسیون، در واقع، بهای استفاده از این زیرساخت فناورانه، دسترسی به شبکه عظیم کاربران، بهرهمندی از برندینگ شرکت و استفاده از خدمات پشتیبانی است. این مدل درآمدی، هسته اصلی کسبوکارهای پلتفرمی در سراسر جهان است.
کمیسیون دریافتی صرف چه اموری میشود؟
سوالی که اغلب پیش میآید، این است که این درصد دریافتی (که گاهی قابلتوجه بهنظر میرسد) دقیقاً خرج چه مواردی میشود؟ چرا پلتفرمها نیاز به دریافت کمیسیون دارند؟ برخلاف تصور عمومی که کمیسیون را سود خالص شرکت میداند، این مبلغ، درآمد ناخالص پلتفرم است که باید هزینههای عملیاتی بسیار سنگینی را پوشش دهد.
۱. تحقیق و توسعه (R&D) و هزینههای فنی
بخش عظیمی از درآمد صرف نگهداری، بهروزرسانی و توسعه نرمافزار میشود. هزینههای هنگفت نگهداری سرورهایی که باید میلیونها درخواست همزمان را پردازش کنند و حقوق برنامهنویسان، متخصصان داده و مهندسان نرمافزار که دائما در حال بهینهسازی الگوریتمهای قیمتگذاری، مسیریابی (GPS) و بهبود تجربه کاربری (UI/UX) اپلیکیشنهای راننده و مسافر هستند نیز جزئی از موارد مصرف مهم این کمیسیون است. تامین امنیت دادههای کاربران و جلوگیری از نفوذ و حملات سایبری نیز هزینهبر است.
۲. بازاریابی و جذب کاربر (Marketing)
این پلتفرمها برای حفظ تعادل میان عرضه (رانندگان) و تقاضا (مسافران) باید بهطور مداوم بازاریابی کنند. کدهای تخفیفی که به مسافران ارائه میشود، مستقیما از محل درآمد شرکت پرداخت میشود تا تقاضا برای سفر حفظ شود. پاداشها، سهمیههای بنزین (در گذشته) و طرحهای انگیزشی که برای فعال نگهداشتن رانندگان در ساعات اوج ترافیک یا در مناطق کمتردد ارائه میشود و هزینههای برندینگ و تبلیغات محیطی و دیجیتال برای جذب کاربران جدید هم از فعالیتهای بازاریابی این پلتفرم است.
۳. پشتیبانی و عملیات (Support & Operations)
یکی از گرانترین بخشها، تیمهای پشتیبانی است. هزینههای مربوط به مراکز تماس ۲۴ ساعته برای پاسخگویی به مشکلات مسافران (مانند اشیای گمشده، مشکلات پرداخت) و رانندگان (مانند مشکلات اپلیکیشن، اعتراض به امتیاز) بسیار بالاست. همچنین، فرآیندهای بررسی صلاحیت رانندگان، نظارت بر سفرها و رسیدگی به گزارشهای مربوط به ایمنی هم هزینههایی درپی دارد.
۴. هزینههای اداری
شامل حقوق کارمندان ستادی (مالی، اداری، منابع انسانی)، هزینههای دفاتر، مالیات و عوارض قانونی. تنها پس از کسر تمام این هزینهها، مبلغ باقیمانده (اگر وجود داشته باشد) بهعنوان سود خالص شرکت شناخته میشود.
نگاهی کوتاه به مدلهای جهانی
برای ایجاد یک دید مقایسهای، بد نیست بدانیم که کمیسیون در بازارهای جهانی چگونه است. پلتفرمهای بینالمللی مانند اوبر (Uber) و لیفت (Lyft) معمولا مدلهای پیچیدهتری دارند. درحالیکه در گذشته کمیسیون ثابتی (مثلا ۲۵٪) داشتند، اکنون بسیاری از آنها به سمت مدل "Take Rate" پویا حرکت کردهاند.
"Take Rate" بهمعنای سهمی است که پلتفرم از کل مبلغی که مسافر پرداخت میکند، برمیدارد. این نرخ میتواند در بازارهای مختلف و براساس شرایط سفر متغیر باشد، اما بهطور میانگین، سهم پلتفرمهای جهانی اغلب در بازه ۲۵٪ الی ۳۵٪ از کرایه سفر در نوسان است. این نشان میدهد که نرخ کمیسیون در ایران، در قیاس با استانداردهای جهانی، پایینتر یا حداقل در سطح مشابهی قرار دارد.
مقایسه کمیسیون تپسی و اسنپ
در بازار تاکسیهای آنلاین ایران، دو بازیگر اصلی یعنی اسنپ و تپسی، سیاستهای متفاوتی در قبال کمیسیون اتخاذ کردهاند. این تفاوت، یکی از مزیتهای رقابتی اصلی آنها در جذب ناوگان رانندگان است. براساس آخرین اطلاعات منتشرشده در سال 1404 (و رویههای چند سال اخیر)، نرخ کمیسیون این دو شرکت به شرح زیر است:
کمیسیون تپسی (Tapsi)
شرکت تپسی بهطور شفاف و ثابت، نرخ کمیسیون خود را ۱۵ درصد در همه شهرها اعلام کردهاست. این شرکت همواره بر این موضوع بهعنوان یک مزیت رقابتی برای رانندگان تاکید داشتهاست. علاوهبر دریافت سهم بیشتر از هر سفر برای راننده، جذب و حفظ رانندگان از طریق ارائه درآمد خالص بالاتر به ازای هر سفر هم از استراتژیهای این شرکت است.
کمیسیون اسنپ (Snapp)
شرکت اسنپ، نرخ کمیسیون متفاوتی را اعمال میکند. نرخ استاندارد کمیسیون اسنپ در اکثر شهرهای بزرگ مانند تهران، ۲۰ درصد است. البته این نرخ ممکن است در شهرهای مختلف یا در طرحهای تشویقی خاص، دستخوش تغییرات جزئی شود.
جمعبندی: انتخاب رانندگان بر چه اساسی است؟
همانطورکه مشاهده شد، کمیسیون تاکسی آنلاین تنها یک عدد درصدی نیست، بلکه هسته مدل درآمدی پلتفرم و بخش مهمی از معادله هزینههای راننده است. این کارمزد صرف زیرساختهای فنی، بازاریابی گسترده و پشتیبانی شبانهروزی میشود.
در مقایسه کمیسیون تپسی و اسنپ در سال 1404، یک تفاوت آشکار وجود دارد؛ تپسی با ۱۵٪ کمیسیون کمتری نسبتبه اسنپ با ۲۰٪ دریافت میکند. بسیاری از رانندگان حرفهای نیز ترجیح میدهند با هر دو پلتفرم بهصورت همزمان کار کنند تا بتوانند از مزایای هر دو در ساعات مختلف روز بهرهمند شوند. در نهایت، این رقابت در نرخ کمیسیون، به نفع اکوسیستم و بهویژه رانندگان خواهد بود، زیرا شرکتها را مجبور میکند تا بهترین خدمات و منصفانهترین شرایط را برای جذب و حفظ ناوگان خود ارائه دهند.
*** این مطلب در سرویس گزارش آگهی منتشر شده و تبلیغاتی می باشد؛ لذا جماران هیچ توصیه در رابطه با انجام فعالیت فوق ندارد.
