موهای خاکستری با رفع استرس رنگ طبیعی خود را باز می یابند

جی پلاس، افسانه‌ها می‌گویند که مو‌های ماری آنتوانت، ملکه فرانسه درست یک شب قبل از گردن زدن او در جریان انقلاب این کشور در سال ۱۷۹۱ میلادی به ناگهان خاکستری شد.گرچه صحت این داستان تایید نشده، اما تحقیقات انجام شده در کالج پزشکان و جراحان واگلوس دانشگاه کلمبیا در آمریکا نشان داد که ارتباط نزدیکی میان استرس و سفید شدن مو وجود دارد.

محققان نه تنها دریافتند که استرس می‌تواند خاکستری شدن مو‌ها را تسریع کند، بلکه در کمال شگفتی به شواهدی دست یافتند که نشان داد وقتی استرس از بین می‌رود نیز برخی تار‌های مو می‌توانند بار دیگر رنگ طبیعی خود را بازیابند.

این نتیجه از آن رو باعث شگفتی بود که مطالعات پیش از این روی موش‌ها، نشان داده بود مو‌های خاکستری ناشی از استرس برای همیشه خاکستری باقی خواهند ماند.

گزارش نتایج این تحقیقات در ۲۲ ژوئن در نشریه علمی «eLife» به قلم مارتین پیکارد، پژوهشگر ارشد و دانشیار پزشکی رفتاری در کالج پزشکان و جراحان واگلوس منتشر شده است.

او در این گزارش می‌نویسد: «شناخت سازوکار‌هایی که باعث می‌شود مو‌های سفید قدیمی دوباره رنگ طبیعی خود را بازیابند، می‌تواند سرنخ‌های جدیدی را درباره قابلیت انعطاف پذیری پیری در انسان و به ویژه تاثیر استرس در اختیار ما بگذارد. شواهد نشان داد که پیری انسان یک روند بیولوژیکی ثابت و خطی نیست بلکه ممکن است تا حدودی متوقف یا موقتا معکوس شود.

مارتین پیکارد می‌گوید: «همانطور که حلقه‌های تنه درخت اطلاعات مربوط به دهه‌های گذشته زندگی درخت را در خود نگه می‌دارد، مو‌های ما نیز حاوی اطلاعاتی درباره تاریخ بیولوژیک زندگی ما است؛ وقتی مو‌ها به شکل فولیکول همچنان زیر پوست هستند، تحت تاثیر هورمون‌های استرس و سایر چیز‌هایی که در ذهن و بدن ما اتفاق می‌افتد قرار می‌گیرند و هنگامی که رشد می‌کنند و از پوست سر بیرون می‌آیند، سفت می‌شوند و یک شکل پایدار و دائمی می‌گیرند.

اگرچه این اعتقاد که استرس باعث خاکستری شدن مو می‌شود در میان مردمان کشور‌ها رواج داشته و قدمت زیادی دارد، اما دانشمندان تاکنون نتوانسته بودند از لحاظ علمی و به دلیل نبود تجهیزات دقیق برای اندازه گیری، ارتباط میان زمان وقوع استرس و تاثیر آن بر رنگدانه سازی در یک تک فولیکول را ثابت کنند.

اما در جریان این تحقیق، آیلت روزنبرگ، از دانشجویان مارتین پیکارد موفق شد روش جدیدی را برای گرفتن تصاویری بسیار دقیق از برش‌های ریز موی انسان ابداع کند؛ روشی که میزان سفید شدن هر کدام از برش‌های مو را در زمان واقعی و به طور کمی نشان می‌داد.

او توانست برش‌هایی از مو به عرض یک بیستم میلی متر ایجاد کند که هر کدام از آن‌ها معرف حدود یک ساعت رشد مو بودند.

مارتین پیکارد می‌گوید: اگر تنها از چشمانمان برای دیدن مو استفاده کنیم، اینطور به نظر می‌رسد که مو در تمام مواقع یک رنگ دارد، اما در زیر یک اسکنر با وضوح بالا، می‌توان تغییرات کوچک و ظریف در رنگ مو را مشاهده کرد و این همان چیزی است که ما اندازه گیری می‌کنیم.

پژوهشگران در این تحقیق مو‌های ۱۴ داوطلب را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و نتایج را با وضعیت ورود استرس به هرکدام از داوطلبان در طول هفته مقایسه کردند. آن‌ها متوجه شدند که در زمان نبود استرس، برخی مو‌های خاکستری به طور طبیعی رنگ اصلی خود را باز می‌یابند؛ چیزی که پیش از آن هرگز به طور مستند دیده نشده بود. از جمله در میان این داوطلبان «فردی بود که به تعطیلات رفت و در این مدت برخی از تار‌های موی او دوباره سیاه شدند».

برای درک بهتر تاثیر استرس بر مو و سفید شدن آن، پژوهشگران همچنین پروتئین‌های موجود در مو‌ها و چگونگی تغییر سطح پروتئین‌ها را در هر مو اندازه گیری کردند. آن‌ها دریافتند که با تغییر رنگ مو در پی فشار روانی، در ۳۰۰ پروتئین مو نیز تغییراتی ایجاد می‌شود.

آن‌ها با مطالعه میتوکندری‌های پوست نیز دریافتند که خاکستری شدن ناشی از استرس، باعث از بین رفتن سلول‌های بنیادی در فولیکول مو می‌شود. با این وجود پژوهشگران تاکید دارند که اگرچه تلاش برای داشتن استرس کمتر در زندگی خوب است، اما لزوما باعث نمی‌شود که مو‌های شما همیشه به رنگ طبیعی خود بازگردند.

پیکارد می‌گوید: بر اساس مدل سازی ریاضی ما، مو‌ها باید قبل از سفید شدن به مرحله آستانه برسند. در میانسالی، هنگامی که مو به دلیل سن بیولوژیکی و سایر عوامل به آن آستانه نزدیک است، استرس باعث عبور سریع‌تر از این آستانه و در نهایت خاکستری شدن مو می‌شود. اما تصور نمی‌کنیم که کاهش استرس در پیرمرد ۷۰ ساله‌ای که سال‌ها مو‌های خاکستری داشته، باعث تیره شدن دوباره مو‌های او شود یا افزایش استرس در یک کودک ۱۰ ساله برای خاکستری شدن مو‌های او کافی باشد.