فرصت ها و تهدیدات سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا/ قهرمان‌پور: در سند حرفی از گسترش ارزش‌های لیبرال دموکراسی مطرح نشده/آمریکا در خاورمیانه نمی‌خواهد سناریوهای عراق یا افغانستان را اجرا کند/اگر ایران یارگیری کند، می‌تواند از فرصت‌های این امر استفاده کند

یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: چرخش ایالات متحده در سیاست خارجی خود، برای ایران هم فرصت است و هم تهدید. اگر ایران حضور خود در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را گسترش دهد و در این نظم جدیدی که در حال ایجاد است، یارگیری کند و پیوندهای خود با جهان را افزایش دهد، می‌تواند از فرصت‌های این امر استفاده کند. 

رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار جماران با اشاره به انتشار سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا، اظهار کرد: سیاست‌های آمریکا همواره مبتنی بر واقع‌گرایی بوده است، اما استراتژی‌های در نظر گرفته‌شده در این سند، به شکل معناداری با سیاست‌های قبلی آمریکا در قبال اروپا، آسیا و جهان تفاوت دارد. طبق این سند، مبنای نگاه آمریکا به تهدیدات بین‌المللی، مسائل اقتصادی است و این یعنی دیگر مانند گذشته، تهدیدات امنیتی برای آمریکا اولویت ندارد. همچنین آمریکا در این سند، ائتلاف‌سازی را کنار گذاشته و بر سیاست «اول آمریکا»  تأکید و به نوعی اعلام می‌کند تا زمانی که منافع اقتصادی ایالات متحده تهدید نشود، در هیچ موضوعی مداخله نخواهد کرد. این چرخش روشنی در سیاست‌ خارجی آمریکاست. 

وی با بیان اینکه نکته جالب در مورد این سند، این است که در آن هیچ حرفی از گسترش ارزش‌های لیبرال دموکراسی مطرح نشده است، افزود: این در حالی است که در سندهای قبلی، همواره در همان ابتدا گفته می‌شد که آمریکا به دنبال گسترش این ارزش‌هاست. این بار اما ترامپ در سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا، مفهومی را آورده که شبیه همان مفهوم دولت تمدنی است که روسیه و هند به کار می‌گیرند. بر اساس این مفهوم، هر قدرت بزرگی در پیرامون جغرافیایی خود حقوقی دارد و می‌تواند آن محدوده را حوزه نفوذ خود تلقی کند. این باعث شده برخی از کشورها نگران شوند که همان طور که روسیه طبق این مفهوم دست به نقض حقوق بین‌الملل در اوکراین زد، آمریکا هم تصمیم به انجام اقداماتی از این دست بگیرد. 

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تمرکز جدی این سند بر نیمکره غربی جهان و قاره آمریکا، بیان کرد: تمرکز ایالات متحده بر آمریکای لاتین و کارائیب چندین پیامد دارد؛ نخست اینکه ممکن است مانند دوران جنگ سرد، مداخلات آمریکا در این منطقه افزایش یابد. کما اینکه اکنون نیز در انتخابات هندوراس می‌بینیم که ترامپ به طور واضح در حال حمایت از یک نامزد است. 

قهرمان‌پور اضافه کرد: پیامد دوم این است که آمریکا تلاش خواهد کرد در قسمت‌های حساس آمریکای لاتین مانند کانال پاناما حضور داشته باشد که این یا به کاهش حضور چین منجر خواهد شد یا تنش‌های بیشتری را ایجاد خواهد کرد. همچنین با توجه به حضور روسیه در آمریکای لاتین و خصوصا کوبا، افزایش حضور آمریکا در این منطقه می‌تواند تنش‌های بین روسیه و آمریکا را بیشتر کند. پیامد بعدی افزایش توجه ترامپ به آمریکای لاتین، این است که او از چرخش این منطقه به سمت جریانات راست سیاسی در انتخابات‌های کلمبیا، شیلی و برزیل حمایت خواهد کرد. 

وی در خصوص احتمال اقدام نظامی در آمریکای لاتین، عنوان کرد: ترامپ اقدام به حمله نظامی به آمریکای لاتین خواهد کرد. البته احتمال حمله زمینی بسیار اندک است و احتمالا حمله نظامی به آمریکای لاتین در حد بمباران برخی مناطق خاص و مقرهای ادعایی قاچاقچیان مواد مخدر خواهد بود.‌ احتمال قوی‌تر دیگر این است که طبق سنت‌ مرسوم آمریکا، این کشور از طریق CIA در امور داخلی کشورهای آمریکای لاتین مداخله کند و دست به اقداماتی نظیر ایجاد کودتا در این کشورها بزند. 

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه افزایش تمرکز ترامپ بر نیمکره غربی، تأثیراتی را بر دیگر نقاط جهان نیز خواهد داشت، گفت: وقتی آمریکا عمده تمرکز خود را به آمریکای لاتین معطوف کند، از توجه او به اروپا، آسیا و خاورمیانه کاسته خواهد شد. این یک تهدید برای اروپاست، زیرا این قاره به لحاظ امنیتی به آمریکا وابسته است. این موضوع اما برای خاورمیانه هم فرصت است و هم تهدید؛ فرصت از این‌ منظر که به کشورهای مستقل مانند ایران فضایی برای تنفس می‌دهد و تهدید هم هست، زیرا طبق تجربیات قبلی، ممکن است باعث افزایش تنش‌ها خصوصا از ناحیه اسرائیل شود. 

قهرمان‌پور با اشاره به تأکیدات سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا بر لزوم حمایت از جریانات راست در اروپا، افزود: در این سند آمده که در صورت قدرت‌گیری جریانات راست و ملی‌گرا در اروپا، روند نزولی این قاره متوقف خواهد شد و اروپا مجددا به روزهای اوج خود باز خواهد گشت. لذا از حالا به بعد شاهد افزایش حمایت‌های آمریکا از جریانات راست‌گرا در اروپا خواهیم بود. 

وی با بیان اینکه از مدت‌ها پیش مشخص بود که آمریکا قصد فاصله‌گیری از اروپا را دارد، اظهار کرد: اکنون اروپایی‌ها به صورت جدی در حال بررسی جدی شیوه‌های اجرایی سیاستی هستند که خودشان نام «استقلال استراتژیک در عرصه جهانی»  را بر آن نهاده‌اند. اروپا تصمیم دارد در مورد موضوعاتی از جمله اوکراین و چین، سیاست‌های مستقلی از آمریکا را در پیش گیرد و حال رویکردهای ترامپ در قبال اروپا، احتمالا عزم کشورهای اروپایی برای اجرای این سیاست را جزم‌تر خواهد کرد. 

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به برنامه‌های آمریکا برای خاورمیانه طبق استراتژی جدید امنیت ملی این کشور، بیان کرد: در این سند گفته شده که آمریکا دیگر به دنبال دولت-ملت‌سازی در خاورمیانه نیست؛ یعنی دیگر نمی‌خواهد مجددا آن سناریوهای عراق یا افغانستان را اجرا کند و لشکرکشی‌های نظامی انجام دهد و دولت‌های خاورمیانه را همان طور که هستند، می‌پذیرد. همچنین این سند اعلام می‌کند که آمریکا علاوه بر سرمایه‌گذاری در بخش‌های انرژی خاورمیانه، در حوزه‌های هوش مصنوعی نیز در منطقه سرمایه‌گذاری خواهد کرد. به علاوه، ترامپ ضمن بیان این ادعا که ایران تضعیف شده، تأکید می‌کند که آمریکا در برابر ایجاد بی‌ثباتی در خاورمیانه خواهد ایستاد. این می‌تواند یک هشدار به ایران تلقی شود.

قهرمان‌پور ادامه داد: اما در کنار تمام این‌ها، نکته‌ای در این سند وجود دارد که می‌توانیم آن را نشانه‌ای از کاهش اهمیت خاورمیانه برای آمریکا بدانیم و آن اینکه آمریکا در این سند تأکید می‌کند تنها در صورت شکل‌گیری تهدید مستقیم در خاورمیانه علیه منافع آمریکا، این کشور اقدام به واکنش نظامی خواهد کرد. چرخش ایالات متحده در سیاست خارجی خود، برای ایران هم فرصت است و هم تهدید. اگر ایران حضور خود در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را گسترش دهد و در این نظم جدیدی که در حال ایجاد است، یارگیری کند و پیوندهای خود با جهان را افزایش دهد، می‌تواند از فرصت‌های این امر استفاده کند. 

مشاهده خبر در جماران