پایگاه خبری جماران: رئیس مرکز اسلامی هامبورگ، یکسال پس از تعطیلی این مرکز می گوید، «امیدواریم دولت جدید آلمان، پیش از آنکه موضوع به جلسه رسمی دادگاه کشیده شود، از طریق وزارت کشور جدید، مسأله را حلوفصل کند و کار به پیگیریهای قضایی منتهی نشود.»
وی با رد اتهامات به مرکز اسلامی هامبورگ، تأکید می کند: نهتنها قوانین رسمی کشور آلمان را رعایت میکردیم، بلکه به حساسیتهایی که در فرهنگ مردم، نهادهای دولتی و فضای اجتماعی آلمان وجود داشت نیز توجه کامل داشتیم. فعالیتهای ما کاملاً در چارچوب دینی، فرهنگی، آموزشی و گفتوگوی بین ادیان بود.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با حجتالاسلام و المسلمین دکتر محمد هادی مفتح در پی می آید:
آقای مفتح! وقایع هامبورگ و اتفاقاتی که در سال گذشته رخ داد، از جهات مختلف هم موجب نگرانی مردم شد و هم ابهامات زیادی را در پی داشت. علاقهمندیم گزارشی جامع از آنچه اتفاق افتاده و روندی که این ماجرا در حال طی کردن آن است، از زبان حضرتعالی بشنویم.
مرکز اسلامی هامبورگ، مرکزی با سابقهای ۶۵ ساله است که به دستور مرحوم آیتاللهالعظمی بروجردی تأسیس شد. این مرکز همواره در طول این ۶۵ سال، پرچمدار اسلام عقلانی، اخلاقمدار و مبتنی بر همزیستی، مراوده و گفتوگو با دیگر ادیان و مذاهب بوده است. در اروپا، بهویژه در کشور آلمان و شهر هامبورگ، این مسجد همواره بهعنوان پایگاهی برای افراد متدیّن، روشنفکر و علاقهمند به گفتوگو با ادیان مختلف شناخته شده و فعالیت داشته است.
در سالهایی که بنده مسئولیت این مرکز را برعهده داشتم نیز، همان مسیر نورانی پیشین را دنبال میکردیم. باور قلبی بنده این است که این مسجد مصداق کامل آیه شریفه «لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ» است؛ یعنی از همان آغاز تأسیس در ۱۱ فوریه ۱۹۶۰ به دستور آیتاللهالعظمی بروجردی تا ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۴ که موقتاً به دستور وزارت کشور آلمان تعطیل شد، این مرکز همواره در همان مسیر نورانی قدم برداشته است.
در واقع، این مرکز حدود ۲۰ سال پیش از انقلاب فعالیتهایی داشت، اما پس از انقلاب اسلامی، با حضور نیروهای ضدانقلاب و مخالف، همواره در معرض تهدید و فشار قرار گرفت. تظاهرات، مخالفتها و تبلیغات منفی علیه این مرکز در سالهای مختلف انجام میشد و در دوران مسئولیت بنده نیز چنین وضعیتی برقرار بود. مخالفان در مناسبتهای مختلف مقابل مرکز تجمع کرده و شعار میدادند. ما نیز در خطبههای نماز جمعه، مراسم و مناسبتها و همچنین مصاحبههای رسانهای با تلویزیونهای آلمان، همواره بر گفتمان و گفتوگو تأکید میکردیم و میگفتیم: «اگر ابهام، سؤال یا ایرادی دارید، بیایید و با ما گفتوگو کنید».
ما همواره تأکید میکردیم که حتی اگر با جمهوری اسلامی ایران مخالفید، این مرکز نماینده دولت جمهوری اسلامی نیست. نمایندگیهای رسمی جمهوری اسلامی ایران، سفارتخانهها و کنسولگریها هستند. این مرکز نماینده مرجعیت شیعه است و اساس آن نیز بر همین پایه نهاده شده است. بنابراین، تسویهحساب با جمهوری اسلامی را نباید به این مرکز تعمیم دهید. اگر اعتراضی دارید، به نهادهای رسمی مراجعه کنید.
بارها مخالفان را به گفتوگو دعوت کردیم. در یکی از جلسات، دو نفر از مخالفان شرکت کردند، سؤالاتی مطرح شد و ما نیز پاسخهایی ارائه دادیم که به نظر میرسید برای آنان قانعکننده بود، چراکه پس از آن دیگر سؤالی از سوی آنان مطرح نشد.
اما پس از ماجرای اعتراضاتی که با عنوان «زن، زندگی، آزادی» در ایران شکل گرفت، فشارها از سوی دولت آلمان بر این مرکز افزایش یافت. در فوریه ۲۰۲۳، حملهای به مرکز انجام شد، بازرسیهایی صورت گرفت و برخی مدارک و اسناد، حتی از منزل بنده، ضبط شد. با این حال، نهایتاً به هیچ نتیجه خاصی نرسیدند.
در تاریخ ۲۴ ژوئیه سال گذشته (برابر با سوم مرداد ۱۴۰۲)، وزارت کشور آلمان بهطور موقت دستور تعطیلی مرکز را صادر کرد و اعلام کرد: «اگر شکایتی دارید، به دادگاه مراجعه کنید.» در واقع، این تعطیلی بدون حکم دادگاه صورت گرفت و وزارت کشور بهصورت مستقیم اقدام به این تصمیمگیری کرد.
ما نیز از طریق وکلای آلمانی، شکایت خود را به دادگاه ارائه کردیم و پرونده همچنان در جریان است. در شکایتنامه تنظیمشده، ادلهای بر مبنای بندهای مشخصی از قانون اساسی آلمان ارائه شده است که نشان میدهد اقدام وزارت کشور آلمان با اصول قانون اساسی این کشور مغایرت داشته است.
امیدواریم دولت جدید آلمان، پیش از آنکه موضوع به جلسه رسمی دادگاه کشیده شود، از طریق وزارت کشور جدید، مسأله را حلوفصل کند و کار به پیگیریهای قضایی منتهی نشود. در این مدت، مسلمانان و شیعیان هامبورگ در طول تقریباً یک سال اخیر، هر جمعه در مقابل مسجد تجمع کردهاند، دعای کمیل خواندهاند، نماز جمعه برگزار کردهاند و مناسبتها را گرامی داشتهاند تا اعتراض خود را نسبت به تعطیلی مسجد بهصورت مستمر ابراز کنند.
مردم هامبورگ، مسلمانان و شیعیان آلمان در طول این ۱۱ ماه همواره پیگیر بودهاند تا انشاءالله هرچه سریعتر مشکل حل شده و بیاساس بودن اتهاماتی که به این مرکز وارد شده، اثبات شود. امیدواریم این مسئله، پیش از برگزاری دادگاه، حلوفصل گردد، اما اگر هم به مرحله دادرسی برسد، با توجه به ادله حقوقی قوی و مستندی که وکلای ما ارائه کردهاند، اطمینان داریم که پیروزی از آنِ مرکز و علاقهمندان آن، یعنی شیعیان و مسلمانان هامبورگ و آلمان، خواهد بود.
تمام دلایل و ریشهها را بیان فرمودید؛ اما اتهاماتی که به مرکز نسبت دادهاند، چه بوده است؟
اتهاماتی که مطرح شدهاند، چند مورد بودند. یکی از آنها، ادعای حمایت این مرکز از جریانهایی بود که آنان به تعبیر خود «تروریستی» میخوانند؛ مانند حزبالله لبنان. در همین زمینه، ما قبلاً نیز از اداره حفاظت قانون اساسی آلمان که نهاد اطلاعاتی این کشور است، شکایتی تنظیم کرده بودیم، زیرا این اتهامات را هرساله علیه مرکز مطرح میکردند.
این شکایت در سال ۲۰۲۰ ارائه شد، در دادگاه بررسی گردید و در نهایت، دادگاه رأی را به نفع ما صادر کرد. به این معنا که هیچگونه دلیلی بر ارتباط این مرکز با جریانهایی که آنان «افراطی، تندرو یا تروریست» میدانند، وجود نداشت.
همچنین، به بنده اتهام وارد کرده بودند که عضو سپاه پاسداران هستم یا با نیروی قدس ارتباط دارم. این اتهام نیز در دادگاه مطرح و رد شد؛ زیرا هیچگونه سند و مدرکی برای اثبات آن ارائه نشده بود.
در مجموع، هشت مورد اتهام علیه مرکز مطرح شده بود که چهار مورد اصلی آن از سوی دادگاه پذیرفته نشد و مردود اعلام شد. چهار مورد دیگر باقی مانده بود، مانند اینکه: «این مرکز، مروج اسلام افراطی است» یا «دست دراز شده جمهوری اسلامی در آلمان است» و نظایر آن. ما نیز به این موارد معترض بودیم، اما پیش از آنکه دادگاه برای رسیدگی به این اعتراضات جدید برگزار شود، وزارت کشور آلمان پیشدستانه اقدام به توقیف مرکز کرد. در واقع، مرکز هنوز مصادره یا منحل نشده است؛ بلکه بهصورت موقت توقیف شده است.
ما اکنون در حال پیگیری این موضوع هستیم. اما باید گفت، همان اتهاماتی که ممکن بود جنبه حقوقی پیدا کنند و مبنایی برای تعطیلی مرکز فراهم کنند، همگی در دادگاه پیشین و در پرونده شکایت ما از اداره قانون اساسی آلمان رد شدهاند و دادگاه، حق را به ما داده است.
آقای دکتر! در ایران با کدامیک از علما و بیوت ارتباطی داشتید؟ آیا در این وقایع توانستند کمکی به شما داشته باشند؟
بنده از همان سال نخست استقرارم در مرکز اسلامی هامبورگ، تلاش کردم که این نکته را در نظر داشته باشم که ما در آنجا نماینده همه مراجع عظام تقلید شیعه هستیم. بنابراین، هر سال حداقل یک بار به محضر هر یک از مراجع بزرگوار در قم، نجف، کربلا و سایر اماکن مقدس میرسیدم. در هر سال، سفری به عتبات داشتم و در آن سفرها به محضر آیات عظام سیستانی، فیاض، شیخ بشیر نجفی، آیتالله مدرسی در کربلا و دیگر علمای بزرگ حوزه نجف میرسیدم. همچنین، در ایران نیز خدمت مراجع عظامی چون آیتالله مکارم شیرازی، آیتالله سبحانی، آیتالله جوادی آملی، آیتالله نوری همدانی، مرحوم آیتالله علوی گرگانی، مرحوم آیتالله صافی گلپایگانی و دیگر بزرگان حوزه مشرف میشدم.
سعی من بر این بود که ارتباط با مراجع تقلید و بزرگان حوزه همواره حفظ شود. بهویژه آیتالله علوی بروجردی از جمله علمایی بودند که در هر سفری که به ایران داشتم – و نه فقط سالی یکبار بلکه شاید دو یا سه بار در سال – حتماً ساعتی را در محضر ایشان میگذراندم. در این دیدارها، مسائل مختلف را با ایشان در میان میگذاشتیم و از نظرات، اشارات و نکاتی که ارائه میکردند بهره میبردیم. همچنین با دیگر بزرگان از جمله حجتالاسلام والمسلمین شهرستانی نیز در سفرها دیدارهایی داشتیم و سعی بر این بود که ارتباط مستمر با مراجع، علما و اساتید حوزههای علمیه در ایران و نجف برقرار بماند تا از رهنمودهای آنان بهرهمند شویم.
چقدر احتمال میدهید این مانع برطرف شود و مسجد مجدداً بازگشایی گردد؟
ما نسبت به این مسأله بهطور جدی امیدواریم. بهخصوص اگر روند حقوقی طی شود، ما یقین داریم و هیچ شکی نداریم که انشاءالله مسجد بازگشایی خواهد شد و مشکلات برطرف خواهند گردید. زیرا در طول این ۶۵ سال، هیچگونه تخلف حقوقی از سوی این مرکز صورت نگرفته است.
البته، مگر اینکه عوامل و جریانهای سیاسی جدیدی وارد ماجرا شوند که مانعی ایجاد کنند. اما بهطور کلی ما تقریباً اطمینان داریم، چون دولت آلمان همواره شعارش این بوده که "دولت قانون" است. ما نیز شواهدی از پایبندی به قانون در عمل آنان دیدهایم. به عنوان مثال، در همان شکایتی که ما از اداره اطلاعات (اداره حفاظت از قانون اساسی) داشتیم و به دادگاه ارائه دادیم، دادگاه جلسات مفصلی برگزار کرد، سخنان طرفین را شنید و نهایتاً در مورد اتهامات اصلی، رأی به نفع ما صادر شد.
همین امر نشان میدهد که روند حقوقی در آلمان میتواند منصفانه باشد و انشاءالله چون ادله حقوقی ما بسیار قوی است، در دادگاه پیروز خواهیم شد. البته امیدواریم که پیش از رسیدگی رسمی در دادگاه، مشکل از طریق مذاکره و راهکارهای غیرقضایی حل شود.
آیا نسبت به شخص حضرتعالی هم مسألهای مطرح بود؟ و چند سال است که در آنجا مسئولیت دارید؟
بنده شش سال در آنجا مسئولیت داشتم و اکنون نیز حدود یک سال است که پس از تعطیلی مرکز، در ایران به سر میبرم. مجموعاً میشود هفت سال. نسبت به شخص بنده، هیچ مسأله خاصی وجود نداشته است. تمامی اسناد و مدارکی که وزارت کشور آلمان به عنوان مستندات تعطیلی مرکز ارائه داده، مربوط به دوران قبل از مسئولیت بنده و به امامان پیشین مرکز مربوط میشود.
در دوران بنده، هیچ نکته یا مستند مشخصی ارائه نشده است. حتی اخراج بنده نیز با این عنوان انجام شد که «ایشان مدیر مرکز اسلامی هامبورگ و امام جماعت این مسجد بودهاند». به عبارتی، اتهام شخصیای متوجه بنده نبوده، بلکه صرفاً به دلیل موقعیت مدیریتی و امامتی در آن مرکز، دستور داده شد که در آلمان حضور نداشته باشم. هیچ اتهام شخصی مستقلی علیه بنده مطرح نشده است.
برخی تحلیلهایی در داخل کشور مطرح میشود که نگرانیهایی را نسبت به عملکرد مسجد بیان میکند. برنامههای مسجد در طول سال چه بوده است؟ و آیا شما این تحلیلها را میپذیرید؟
خیر. مرکز اسلامی هامبورگ هیچگاه فعالیتی نداشته که خلاف قانون آلمان باشد. حتی در مواردی که برخی اقدامات از نظر حقوقی منعی نداشت، اما حساسیتهای فراحقوقی در آلمان نسبت به آنها وجود داشت، ما با دقت کامل آنها را نیز رعایت میکردیم. همواره تأکید داشتیم که مرکز اسلامی هامبورگ و مسجد امام علی (علیهالسلام) در طول این ۶۵ سال، عضوی مؤثر و مفید در جامعه آلمان بوده و قصد داریم این مسیر را ادامه دهیم.
نهتنها قوانین رسمی کشور آلمان را رعایت میکردیم، بلکه به حساسیتهایی که در فرهنگ مردم، نهادهای دولتی و فضای اجتماعی آلمان وجود داشت نیز توجه کامل داشتیم. فعالیتهای ما کاملاً در چارچوب دینی، فرهنگی، آموزشی و گفتوگوی بین ادیان بود.
در دوره مسئولیت بنده، روابط با دانشگاههای آلمان گسترش یافت. جلسات مشترکی با دانشگاهها برگزار کردیم. کنفرانسهای بینالمللی در موضوعات قرآنی و فلسفی طراحی و برگزار شد. برنامهریزی برای برگزاری کنفرانسهای فلسفه انجام دادیم. تمام این فعالیتها در سطح علمی، دانشگاهی و بینالادیانی بود.
در کنار اینها، مناسبتهای مذهبی نیز طبق روال برگزار میشد. هیچ فعالیتی که موجب حساسیت یا خلاف قوانین آلمان و اروپا باشد، در برنامههای ما وجود نداشته است.
بسیار سپاسگزاریم. بسیار بهرهمند شدیم. اگر نکتهای باقیمانده است، به عنوان حسن ختام بیان بفرمایید.
خواهش میکنم. امیدوارم انشاءالله بهزودی مرکز اسلامی و مسجد بازگشایی شود و مسلمانان و شیعیان بتوانند بیش از پیش از برکات این مسجد بهرهمند شوند.
