چه اتفاقی بین پاکستان و افغانستان افتاد؟ نقش هند در این تنش چیست؟

به گزارش جماران، روز شنبه، در واکنش به حملات هوایی پاکستان به افغانستان و در بحبوحه اتهامات اسلام آباد به کابل مبنی بر حمایت از گروه های مسلح، درگیری های مرزی بین نیروهای افغانستانی و پاکستانی رخ داد که ده ها کشته و زخمی برجای گذاشت، این در حالی است که وزارت دفاع افغانستان اواخر شامگاه شنبه از پایان عملیات نظامی خبر داد.

ما در این گزارش تلاش می کنیم آنچه را که اتفاق افتاده روشن کنیم.

در درگیری مرزی بین افغانستان و پاکستان چه اتفاقی افتاد؟

درگیری های شدیدی بین نیروهای افغانستانی و پاکستانی در امتداد خط مرزی دیورند، شامل 7 ولایت مرزی افغانستان رخ داد و وزارت دفاع افغانستان اعلام کرد که این درگیری ها در واکنش به حملات هوایی پاکستان در افغانستان در هفته گذشته بوده است. پاکستان اشاره کرد که با آتش سلاح و توپخانه پاسخ داده است.

این درگیری ها تلفات جانی و تجهیزاتی در هر دو طرف برجای گذاشت و مقامات پاکستانی گفتند که کشورشان امروز یکشنبه گذرگاه های مرزی با افغانستان را بسته است.

این درگیری های اخیر در زمینه تاریخی طولانی از تنش های مرزی رخ می دهد که پس از بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال 2021 تشدید شده است. خط دیورند خود به عنوان مرز رسمی توسط دولت افغانستان به رسمیت شناخته نمی شود، که پیچیدگی قانونی و سیاسی به این درگیری می افزاید.

دلایل این درگیری چیست؟

این درگیری واکنش افغانستان به حملات هوایی پاکستان بود که کابل، ولایات خوست و ننگرهار را هدف قرار داد، این در بحبوحه اتهامات اسلام آباد به کابل مبنی بر حمایت از شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان و فراهم کردن پناهگاه امن برای آنها در افغانستان برای آموزش، برنامه ریزی و انجام حملات علیه پاکستان است، چیزی که دولت کابل آن را رد می کند و تاکید می کند که اجازه نخواهد داد کسی از خاک افغانستان برای هدف قرار دادن کشورهای دیگر استفاده کند.

تحریک طالبان پاکستان روز جمعه مسئولیت حملات همزمان به نیروهای امنیتی پاکستان در منطقه خیبر پختونخوا در مرز با افغانستان را بر عهده گرفت که منجر به کشته شدن 23 نفر از جمله 20 نیروی امنیتی و 3 غیرنظامی شد.

آیا تلفاتی وجود دارد؟

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی دولت افغانستان، امروز یکشنبه اعلام کرد که نیروهای افغانستانی در عملیات مرزی شب گذشته 25 پاسگاه ارتش پاکستان را تصرف کرده و 58 سرباز را کشته و 30 نفر دیگر را زخمی کردند، وی همچنین به "کشته شدن 9 نفر از نیروهای طالبان" اشاره کرد.

افغانستان همچنین اعلام کرد که 20 سرباز افغانستانی کشته و زخمی شده اند.

از سوی دیگر، پاکستان اعلام کرد که تلفات سنگینی به نیروهای طالبان افغانستان و «گروه فتنه خوارج» (تحریک طالبان پاکستان) وارد کرده است. و «آتش و ضربات دقیق علاوه بر حملات واقعی علیه اردوگاه ها و مواضع طالبان افغانستانی و تأسیسات آموزش تروریست ها و شبکه های پشتیبانی که از خاک افغانستان فعالیت می کنند»را وارد کرده است.

بر اساس بیانیه ای که الجزیره از آن مطلع شد، دفتر روابط عمومی نیروهای مسلح پاکستان (ISPR) توضیح داد که تعدادی از مواضع طالبان در امتداد مرز منهدم شده و 21 موضع دشمن در سمت افغانستان مرز برای مدت کوتاهی تصرف شده است، «و تعدادی از اردوگاه های آموزش تروریست ها که برای برنامه ریزی حملات علیه پاکستان و تسهیل آن استفاده می شد، مختل شده است.»

این بیانیه اشاره کرد که 23 سرباز کشته و 29 نفر دیگر زخمی شده اند، در حالی که بیش از 200 نفر از طالبان افغانستان «و تروریست های وابسته به آنها» کشته شده اند.

طرف های درگیر در جنگ چه کسانی هستند؟

طرف های درگیر در این جنگ شامل نیروهای مسلح افغانستان وابسته به دولت تحت رهبری طالبان، ارتش پاکستان و تحریک طالبان پاکستان می شوند.  پاکستان به طور مستقیم هند را به  ارائه بودجه و حمایت به تحریک طالبان پاکستان متهم کرده است.

کابل امروز یکشنبه اعلام کرد که حملات را به درخواست قطر و عربستان سعودی متوقف کرده است. این دو کشور با صدور بیانیه هایی نگرانی خود را در مورد درگیری ها ابراز کردند.

آیا هند در این حادثه دخالت دارد؟

هند طرف مستقیم در این جنگ نیست، اما از سوی پاکستان متهم به تامین مالی و حمایت از شبه نظامیانی است که حملاتی را در داخل خاک این کشور انجام می دهند. پاکستان گفته است که «طالبان افغانستان و گروه فتنه خوارج مورد حمایت هند» حمله ای غیر قابل  توجیه را به پاکستان در امتداد مرز پاکستان و افغانستان انجام داده اند. اینها اتهاماتی است که هند آنها را رد کرده است.

همچنین هند از تنش در روابط بین کابل و اسلام آباد برای تقویت روابط خود با دولت افغانستان استفاده می کند و سطح نمایندگی دیپلماتیک خود را در کابل ارتقا داده است. سفر اخیر وزیر امور خارجه افغانستان به هند و ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک بین دو کشور نشان دهنده همگرایی استراتژیک آشکاری بین دو کشور است.

پراوین دونتی، تحلیلگر هندی از گروه بین‌المللی بحران، معتقد است که «دهلی نو در تلاش است تا نفوذ خود را به کابل گسترش دهد تا از رقبای خود، چین و پاکستان عقب نماند»، همچنین «خواهان دریافت تضمین‌های افغانستانی در زمینه مبارزه با تروریسم و ​​همچنین همکاری منطقه‌ای در زمینه امنیت است».

رابطه بین دولت های پاکستان و افغانستان چگونه است؟

علیرغم اعلام توقف درگیری ها بین دو طرف، مقامات محلی پاکستانی گزارش دادند که دو گذرگاه مرزی اصلی پاکستان با افغانستان، در طورخم و چمن، امروز یکشنبه بسته شده اند، همچنین حداقل 3 گذرگاه کوچک در خارلاچی، انگور ادا و غلام خان بسته شده اند.

روابط بین دو کشور که دارای 2600 کیلومتر مرز مشترک هستند، همچنان بسیار متشنج است و با اتهامات متقابل و حمایت ادعایی از گروه های مسلح مشخص می شود.

تشدید تنش نظامی اخیر نشان دهنده شکننده بودن روابط بین آنها علی‌رغم درخواست‌های بین‌المللی برای خویشتنداری است، همچنین نشان‌دهنده شکست دو طرف در ایجاد یک سازوکار امنیتی مشترک برای کنترل مرزها است.

ادامه تنش ممکن است منجر به بی ثباتی منطقه مرزی به ویژه در خیبر پختونخوا و بلوچستان شود، که ممکن است گروه های مسلح را به سوء استفاده از هرج و مرج برای گسترش عملیات خود سوق دهد.

همچنین تنش بین کابل و اسلام آباد ممکن است راه را برای مداخلات منطقه ای از سوی هند، چین و روسیه باز کند، که پاکستان آرزوی وقوع آن را ندارد.

از سوی دیگر،   کابل هنوز واکنشی به بسته شدن مرزها نشان نداده است. وزارت دفاع افغانستان پیش‌تر اعلام کرده بود که عملیاتشان تا نیمه‌شب به وقت محلی پایان یافته است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی دولت طالبان، روز یکشنبه گفت: «هیچ‌گونه تهدیدی در هیچ بخش از خاک افغانستان وجود ندارد.»

افغانستان که کشوری محصور در خشکی است، ۲۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک با پاکستان دارد. اسلام‌آباد طالبان را متهم می‌کند که به شبه‌نظامیان اجازه می‌دهد از خاک افغانستان برای حمله به پاکستان استفاده کنند. اتهامی که کابل آن را رد می‌کند.

بر اساس گفته یکی از مقام‌های امنیتی پاکستان، حملات هوایی اخیر که اسلام‌آباد به‌طور رسمی آن را تأیید نکرده است، رهبر گروه «تحریک طالبان پاکستان را در کابل هدف قرار داده بود. هنوز مشخص نیست که او در این حملات جان سالم به در برده است یا نه.

این گروه برای سرنگونی دولت پاکستان و برپایی نظامی سخت‌گیرانه بر پایه تفسیر خاصی از اسلام مبارزه می‌کند و روابط نزدیکی با طالبان افغانستان دارد.