در قلب رقابت استراتژیک میان واشنگتن و پکن، نوعی وابستگی نابرابر دیده می‌شود: ایالات متحده به واردات عناصر کمیاب از چین نیازمند است، در حالی‌که چین با گسترش بازارهای صادراتی خود، آسیب‌پذیری در برابر آمریکا را کاهش داده است.
به گزارش جماران، بر اساس گزارشی تحلیلی از رابرت منینگ در نشریه فارن پالیسی، رقابت ایالات متحده و چین وارد مرحله‌ای سرنوشت‌ساز شده است. از وابستگی نامتقارن اقتصادی گرفته تا تنش‌های فزاینده در حوزه‌های نظامی و فناوری، آسیا به صحنه اصلی کشاکش دو قدرت بدل شده است. در حالی‌که اعتماد به تعهدات واشینگتن رو به افول است، چین با بهره‌گیری از ثبات راهبردی و نزدیکی جغرافیایی، در حال بازتعریف نظم منطقه‌ای است. آیا آمریکا در حال واگذاری آسیاست؟
وابستگی نامتقارن در رقابت آمریکا و چین
در قلب رقابت استراتژیک میان واشنگتن و پکن، نوعی وابستگی نابرابر دیده می‌شود: ایالات متحده به واردات عناصر کمیاب از چین نیازمند است، در حالی‌که چین با گسترش بازارهای صادراتی خود، آسیب‌پذیری در برابر آمریکا را کاهش داده است. این عدم توازن ساختاری، بی‌ثباتی پایداری را در روابط اقتصادی دو کشور نهادینه کرده است.
جدایی در دل تعامل؛ اقتصاد در حال بازتعریف
با وجود تجارت بیش از ۵۸۰ میلیارد دلاری میان آمریکا و چین در سال ۲۰۲۴، ماهیت این تعامل دگرگون شده است. شرکت‌های آمریکایی با فشار داخلی و نگرانی‌های امنیتی، زنجیره تأمین خود را به کشورهای دیگر منتقل کرده‌اند، و چین نیز با پیمان‌هایی چون RCEP در پی مقاوم‌سازی موقعیت خود است. این روند، وابستگی‌ها را کاهش داده اما رقابت را پیچیده‌تر کرده است.
رقابت فراگیر در فراتر از اقتصاد
تنش میان دو قدرت بزرگ به حوزه‌های نظامی و فناوری نیز کشیده شده است. در حالی‌که چین تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند، آمریکا به‌طور فزاینده‌ای از موضع ابهام استراتژیک فاصله گرفته و از تایوان با فروش تسلیحات و ارتباطات سیاسی حمایت می‌کند. تایوان اکنون در کانون حساس‌ترین تنش‌ها قرار گرفته است.
دوگانگی استراتژیک در جنوب شرق آسیا
کشورهای جنوب شرق آسیا با چالشی ژئوپلیتیکی روبه‌رو هستند: از یک‌سو، اقتصاد آن‌ها به چین گره خورده؛ از سوی دیگر، امنیت‌شان به حضور نظامی آمریکا وابسته است. این شرایط، سیاست خارجی آن‌ها را به‌سمت موازنه‌سازی سوق داده است. با این حال، بی‌اعتمادی فزاینده به تعهدات واشنگتن—به‌ویژه پس از دوران ترامپ—پایداری این توازن را تهدید می‌کند.
آزمونی برای وفاداری شرکای منطقه‌ای
یکی از پرسش‌های کلیدی این است که در صورت بروز درگیری نظامی بر سر تایوان، چه کشورهایی به آمریکا اجازه استفاده از زیرساخت‌های نظامی خود را خواهند داد؟ پاسخ به این پرسش به محاسبات اقتصادی، فشار افکار عمومی و نگرانی از اقدامات تلافی‌جویانه چین بستگی دارد. این تردیدها، یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف راهبرد بازدارندگی آمریکا در منطقه تلقی می‌شود.
سایه سنگین سیاست "اول آمریکا" بر اعتبار واشنگتن
رویکرد «اول آمریکا»، که در دوران ترامپ آغاز شد و در دولت بایدن نیز کمابیش ادامه یافت، تصویر ایالات متحده به‌عنوان متحدی قابل اعتماد را مخدوش کرده است. نوسانات تصمیم‌گیری، خروج ناگهانی از توافق‌ها و اولویت‌دادن به منافع داخلی، باعث تردید بسیاری از متحدان در تداوم تعهدات آمریکا شده است. در مقابل، چین با ثبات و حضور دائمی‌اش در منطقه، از مزیت جغرافیایی بهره‌مند است.
آسیا میدان تعیین آینده نظم جهانی
رقابت میان آمریکا و چین تنها به اقتصاد محدود نمی‌شود، بلکه رقابتی چندوجهی با ابعاد ژئوپلیتیکی، فناوری، نظامی و حتی هویتی است. آسیا-پاسیفیک به مرکز ثقل نظم نوین جهانی تبدیل شده و مسیر حرکت قدرت‌های بزرگ در این منطقه، سرنوشت روابط بین‌الملل را رقم خواهد زد. اگر ایالات متحده نتواند میان مهار چین و حفظ اعتماد شرکای منطقه‌ای تعادل برقرار کند، ممکن است جایگاه راهبردی خود را در این بخش از جهان از دست بدهد.
برای هر دو کشور، همگرایی اهداف راهبردی با واقعیت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی، شرط ضروری برای امکان‌پذیری رقابت پایدار و حتی همکاری‌های حداقلی است.
