در حالی که قدرت‌های غربی و اکثر کشورهای جهان در حال چانه زنی بر سر مسائل و تعرفه‌های اقتصادی با رییس جمهوری جدید آمریکا هستند، چین در حال، افزایش ظرفیت نظامی خود در حوزه‌های دریایی و افزایش لجستیک دریایی خود به ویژه در منطقه جنوب غربیاقیانوس آرام است.
به گزارش جماران؛ در روزهای اخیر در حالی که موضوع جنگ اوکراین اولویت بسیاری از رسانه‌های غربی بود، اما تیر بسیاری از این رسانه‌ها به اخبار مربوط به تحرکات چین در اقیانوس آرام و عملیات‌های گسترده ارتش جمهوری خلق چین در منطقه اقیانوسیه بود.
طی هفته گذشته، نیروهای دریایی چین (PLAN) بدون هیچ اطلاع قبلی به دولت‌های استرالیا و نیوزیلند، تمرینات نظامی دریایی گسترده‌ای را در این منطقه آغاز کردند. به طوری که به مدت سه روز تمام پروازها در سراسر آسمان منطقه برای جلوگیری از حادثه مسیر خود را تغییر دادند.
در حالی که واکنش کشورهای استرالیا و نیوزلند بیشتر بر عدم اطلاع رسانی چین برای انجام مانورهای گسترده نظامی تاکید داشت، اما به نظر می‌رسد پیغام این اقدام بسیار واضح بود. به عبارتی، چین به روشنی نشان داد که بدون هیچ هشداری و به راحتی میتواند ارتباط هوایی و دریایی بین استرالیا و نیوزیلند را در منطقه اقیانوسیه و در هر زمانی مختل کند.
این نمایش قدرت بدون شک، آمادگی نیروهای نظامی چین را در منطقه‌ای کاملا ژئوپلیتیکی که اکثر اعضای ان متحدان غرب به ویژه ایالات متحده امریکا هستند، نشان میدهد و در حالی که دولت جدید آمریکا به رهبری ترامپ در حال جنگ اقتصادی با اکثر کشورهای دنیا و حتی متحدان خود است، چین به آرامی در حال گسترش نفوذ نظامی خود در یک منطقه ژئواستراتژیک است و نشان میدهد که چین توانایی خروج از انزوالی ژئوپلیتیکی را دارد.
در حالی که برخی از ناظران بین‌المللی ادعا می‌کنند که تمرینات نظامی چین صرفا پاسخی به تمرینات دوره‌ای استرالیا و نیوزیلند در دریای چین جنوبی یا تنگه تایوان است اما به طور قطع نمی‌توان دلیل آن را تنها در این ادعا دانست؛ چراکه نگاه با تغییر در سیاست جهانی غرب، به نظر می‌رسد که چین بیش از هر زمان دیگری بر خود لازم می داند که باید در عرصه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توانمندی و آمادگی خود را حفظ کند.
به بیان دیگر، الگوی نظم منطقه‌ای و بین‌الملل در این منطقه بیشتر تحت سایه استراتژی کلان آمریکا در این منطقه است و بی شک مورد انتظار و رضایت پکن نیست.
در طرف دیگر، چین اغلب استرالیا را به دلیل انتقاد از استرانژی پکن در منطقه در حوزه دوستان خود نمیداند و با اینکه نگاه مطلوب تری به نیوزلند دارد اما در ماه های اخیر رونمایی ارتش چین از جدید ترین دست آوردهای این کشور در حوزه های دریایی، هوایی و موشکی نشان میدهد که گویا دو کشور متحد امریکا یعنی استرالیا و نیوزلند باید با شرایط جدید یعنی بازیگری فعال چین در منطقه عادت کنند.
ژئوپلیتیک چین
جمهوری خلق چین، نزدیک به 18 همسایه بری و بحری دارد که نشان میدهد این کشور از لحاظ جغرافیایی در میان همایگان متعددی قرار گرفته است. نقشه جغرافیایی جهان خود، گویایی ژئوپلیتیک پیچیده چین است به طوری که به غیر از محور سرزمینی در شمال، با اکثر غریب به اتفاق همسایگان خود در چالش جغرافیای سیاسی به ویژه مسائل مرزی گرفتار شده است.
البته بخشی از این چالش مربوط به خود چین است، چراکه نسبت به همسایگان خود از وزن ژئوپلیتیکی بالاتری برخوردار بوده و همین موضوع در سایه قدرت نظامی قوی این کشور زمینه تمایل پکن به گسترش حضور نظامی و چالش ادعاهای سرزمینی و دریایی را فراهم کرده است.
به عنوان مثال در منطقه دریای جنوبی چین، این کشور با همسایگان دریایی خود از جمله فیلیپین و ویتنام در تقابل است و هر ساله اخبار بسیاری از گسترش حضور نظامی این کشور و ساخت جزایر مصنوعی مخابره می‌شود. گذشته از آنکه چین در گلوگاه ژئوپلیتیکی خود با تایوان درگیر یک مناقشه هویتی ژئوپلیتیکی است، در شرق نیز، همایگانی مانند ژاپن و کره جنوبی، و در حوزه اقیانوسیه نیز با متحدان آمریکا از جمله استرالیا و تا حدودی نیوزلند چالش‌ها ژئوپلیتیکی دارد.
این در حالی است که بزرگترین رقیب نظامی این کشور یعنی هند، در مرزهای غربی چین با پکن درگیر یک چالش تاریخی سرزمینی است و همین موضوع دو کشور را در نیمه دوم قرن بیستم به سمت هسته‌ای شدن هر دوکشور و چرخش هند از یک کشور بی طرف به متحد آمریکا را زمینه سازی کرد.
براساس کنوانسیون سوم حقوق دریاها در سال 1983، حتی کشتی‌های نظامی حق عبور به اصطلاح بی ضرر، حتی در دریاهای سرزمینی دیگر کشورها را دارند و تا زمانی که ترانزیت آنها برای صلح، نظم یا امنیت کشور ساحلی مضر نباشد، حقوق بین المللی دریاها، ممانعتی با حضور نیروهای دریایی هر کشوری در آبهای بین المللی ندارد.
در طرف دیگر اما، هیچ قانون بین‌المللی وجود ندارد که کشتی‌های نظامی را که تمرینات رزمی-نظامی در آبهای بین‌المللی انجام می‌دهند، تنظیم کند، اما این امری عادی است که از قبل به کشورهای مجاور هشدار داده شود تا بتوانند اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند.
طبق گزارش‌های رسانه‌های چینی گروه‌های رزمی نیروی دریایی چین پس از رزمایش اخیر، در مسیر منطقه اقتصادی آسیایی استرالیا بوده و به سمت جنوب دریای تاسمانی در حرکت هستند. بر اساس خط سیر فعلی، به نظر می رسد که آنها احتمالا از کیپ جنوب شرقی تاسمانی عبور کنند و قبل از بازگشت به چین، در امتداد جناح غربی استرالیا به اقیانوس هند حرکت کنند.
پیغام ژئوپلیتیکی این سفر دریایی نیروهای نظامی چین، نشان دهنده آن است که نگاه پکن به مسیر کیپ جنوب شرقی استرالیا به عنوان یک مسیر جایگزین مفید برای کشتی‌های چینی در زمان انسداد مسیرهای غربی یعنی، دریای جنوبی چین و شرق اقیانوس هند است.
در صورت تحقق این موضوع، بی شک استراتژی نظامی-دریایی استرالیا دستخوش تحول خواهد شد چراکه تا امروز نیروی دریایی چین از این مسیر عبور نکرده بود و این در حالی است که به طور سنتی استرالیا به نیروی دریایی فرانسه و اخیرا (پس از پیمان آکوس با آمریکا و بریتانیا) به آمریکا و انگلستان برای امنیت دریایی خود وابسته است.
در سوی دیگر اما، در حالی که نگاه ترامپ بر اقتصاد و جنگ اقتصادی متمرکز شده، چین اکنون یک زنجیره پشتیبانی لجستیک دریایی کامل و خودکفا را به نمایش می‌گذارد و این یک پیشرفت بزرگ در نیروی دریایی چین است. PLAN است.
در ابتدای این پیمایش نظامی، ناوگروه کشتی‌های نظامی چینی، از تنگه بوسیلان فیلیپین گذشت و مقرر است از آبهای پاپوآ گینه نو و دریای مرجان عبور کنند و به سواحل شرقی استرالیا بروند. آنها قرار است 10 روز در امتداد سواحل شرقی استرالیا سفر کنند و همزمان با آن، تمرینات نظامی (شبیه سازی وضعیت جنگی) را انجام دهند.
از نظر کمی (تعداد) چین در حال حاضر بزرگترین نیروی دریایی جهان را با 234 کشتی در مقابل کشتی 219 نیروی دریایی ایالات متحده دارد و به وضوح ظرفیت رقابت با برتری نظامی ایالات متحده در اقیانوس آرام را به دست آورده است و این در حالی است که در مجموع، ناوگان دریایی استرالیا و نیوزلند تنها از 12 کشتی تشکیل شده است.
از سال گذشته میلادی، چین در حال آماده شدن برای استقرار دائمی در جنوب غربی اقیانوس آرام است و می‌خواهد دیگر قدرت‌های نظامی اقیانوس آرام (استرالیا، نیوزلند، فرانسه، ایالات متحده) با این حقیقت روبرو شوند.
گزینه‌های استرالیا و نیوزلند
بدون شک در صورت عدم چتر حمایتی آمریکا، دولت‌های استرالیا و نیوزلند در واکنش به نمایش قدرت چین در موقعیت نامناسبی قرار دارند و روابط دفاعی استرالیا و نیوزلند با چین در واکنش به سیاست خارجی تهاجمی فزاینده شی جین پینگ سرد شده است.
در کنار اقدامات چین، یک تحول غیرمنتظره دیگر نیز نگران کننده بوده است: سکوت وحشتناکی از سوی کاخ سفید در مورد تمرینات شلیک مستقیم چین در دریای تاسمان برقرار شده است. بر اساس معاهده ANZUS، ایالات متحده موظف است در صورت حمله به استرالیا از آن دفاع کند. ایالات متحده پس از تصویب قانون ضد هسته‌ای نیوزیلند در سال 1987 که کشتی‌های هسته‌ای ایالات متحده را از تماس با بندر در این کشور منع کرد، کشور نیوزیلند را از ANZUS تعلیق کرد.
با این حال، در یک چرخش تاکتیکی، در روز 25 فوریه، یک زیردریایی هسته‌ای نیروی دریایی ایالات متحده، برای بازدید منظم از بنادر استرالیای غربی ظاهر شد.
فرجام
بسیاری از متفکران غربی، معتقداند که با آمدن ترامپ نظم بین المللی وارد دوران پرمخاطره‌ای خواهد شد؛ چرا که ترامپ علاقه‌ای به همکاری‌های نظامی در مقیاس ژئواستراتژیک ندارد و بیش‌ترین تمرکز و تمایل او به مسائل اقتصادی است و این موضوع فرصتی است تا چتر نظامی چین بیش از گذشته در مناطق ژئوپلیتیکی اطراف چین بیشتر شود. در نهایت به نظر می‌رسد، طی سالهای آینده رویدادهای مهمی در حوزه اقیانوس آرام و ایندو-پاسیفیک را شاهد باشیم.
