عبدالکریم سروش

خلاصه مطلب:
عبدالکریم سروش از اندیشمندان شناخته‌شده معاصر در حوزه دین‌پژوهی، فلسفه و نواندیشی دینی است. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دعوت امام خمینی (س) به عضویت ستاد و شورای انقلاب فرهنگی درآمد و نقش فعالی در بازسازی ساختار دانشگاه‌های کشور داشت. آثار و دیدگاه‌های او در زمینه نسبت دین و معرفت، قبض و بسط تئوریک شریعت و نقد قرائت‌های رسمی از دین، جایگاه ویژه‌ای در مباحث فکری و فرهنگی دهه‌های اخیر ایران یافته است.
توضیحات :
تولد و خانواده عبدالکریم سروش با نام شناسنامه‌ای حسین حاج فرج‌الله دباغ در سال ۱۳۲۴ در تهران متولد شد. پدر او حاج فرج‌الله دباغ از بازاریان متدین تهران بود. دوران کودکی و نوجوانی خود را در تهران گذراند و از همان سال‌های نخست، علاقه‌مندی به مباحث دینی و فلسفی در او نمایان شد. او بعدها ازدواج کرد و صاحب فرزند شد، اما درباره خانواده و زندگی شخصی‌اش معمولاً با کمترین بیان عمومی سخن گفته شده است. --- ۳) تحصیلات سروش تحصیلات دبیرستانی خود را در تهران گذراند و سپس وارد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران شد و در رشته داروسازی به تحصیل پرداخت. پس از آن برای ادامه مطالعات به انگلستان رفت و در دانشگاه لندن به تحصیل در رشته فلسفه علم و شیمی پرداخت و در این دوره با رویکردهای فلسفی جدید و جریان‌های فکری معاصر غرب آشنا شد. در کنار تحصیلات دانشگاهی، او سال‌ها به صورت آزاد و مستمر به مطالعه فلسفه اسلامی، کلام، عرفان و آثار اندیشمندان مسلمان پرداخت. --- ۴) مسیر شغلی و فعالیت‌ها پس از پایان تحصیل و بازگشت به ایران، فعالیت دانشگاهی و فکری خود را آغاز کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با توجه به نیاز نظام جدید برای اصلاح دانشگاه‌ها، سروش به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد و مدتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به فعالیت پرداخت. در دهه‌های بعد، سروش بیشتر به پژوهش، تدریس، سخنرانی، و نگارش کتاب و مقاله مشغول شد. کتاب‌ها و نظریات او، همچون: قبض و بسط تئوریک شریعت بسط تجربه نبوی علم چیست؟ فلسفه چیست؟ صراط‌های مستقیم تأثیر قابل توجهی در حوزه دین‌پژوهی معاصر گذاشته و مباحث گسترده‌ای را میان موافقان و منتقدان برانگیخته است. --- ۵) ارتباط با امام خمینی (س) پس از انقلاب اسلامی، با حکم و حمایت امام خمینی (س)، سروش به عنوان یکی از چهره‌های موثر در فرآیند بازسازی نظام آموزش عالی و دانشگاه‌ها انتخاب شد. این حضور، نقطه عطفی در مسیر فعالیت‌های رسمی او در جمهوری اسلامی بود و نشان‌دهنده اعتماد و انتصاب مستقیم از سوی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی به او در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی بود. --- ۶) رویدادهای مهم و نظریات نظریه معروف او «قبض و بسط تئوریک شریعت» یکی از اثرگذارترین نظریات در حوزه نواندیشی دینی است که بر اساس آن، معرفت دینی یک حوزه پویا و متأثر از علوم و دانش انسانی است و ثبات معرفتی مطلق ندارد. این دیدگاه سبب شکل‌گیری گفت‌وگوها و چالش‌های نظری فراوان در فضای فکری ایران شد و موجب شد او به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های نواندیشی دینی در ایران و جهان اسلام شناخته شود. --- ۷) دوران پس از انقلاب اسلامی ایران از دهه ۱۳۷۰ به بعد، با شدت گرفتن اختلاف دیدگاه‌ها میان او و برخی نهادهای رسمی و منتقدان، حضور او در عرصه رسمی کاهش یافت و به‌تدریج فعالیت‌های دانشگاهی و سخنرانی او بیشتر در خارج از ایران ادامه پیدا کرد. در سال‌های اخیر، سروش در ایالات متحده آمریکا اقامت دارد و در دانشگاه‌هایی همچون هاروارد و جورج‌تاون به تدریس و سخنرانی پرداخته است. او همچنان در حوزه اندیشه و الهیات فعال است و آثار و سخنرانی‌هایش در فضای فکری فارسی‌زبانان دنبال می‌شود. --- ۸) وضعیت کنونی عبدالکریم سروش در قید حیات است، فعالیت‌های آکادمیک و فکری خود را ادامه می‌دهد و آثار جدید او در قالب سخنرانی‌ها، گفت‌وگوها و کتاب‌ها منتشر می‌شود.

مقالات