خنکای هوا و بوی گیاهان دارویی روییده در دل کوه همراه با رفت و آمد اهالی سالخورده روستای صخره ای میمند در کیچه یا همان کوچه های صخره ای، رسم خوشایند زندگی را که سهراب سپهری در شعرهایش از آن یاد کرده بود را در ذهن هر بیننده ای یادآور می شود.
به گزارش جماران، ایرنا نوشت: در گذر از مسیر کویری یزد به کرمان و در جنوبی ترین نقطه شهرستان انار در مسیر سیرجان و بندرعباس به شهر فیروزه، مس و دیار غیور مردان و شیر زنان شهربابک می رسیم که نماد بودنشان را روستای صخره ای میمند در ۳۸ کیلومتری این شهر، یادگار نیاکانشان می دانند.
زمانی که خود را در فضای این روستا می یابیم، نسیم با گذر از لابه لای دیوارهای سنگی گونه هایمان را نوازش می کند و بوی خوش غذا که از حصار درهای چوبی فضا را احاطه کرده، یادآوریمان می کند که "رسم خوشایند زندگی" در کیچه های دستکند میمند شهر بابک هنوز جریان دارد.
زمان ۱۲ هزار ساله، نتوانسته رسم خوشایند زندگی و ضرب زمین را در ضربان دل روستای صخره ای میمند از جریان و تپش باز دارد.
به کیچه های صخره ای و دست کند میمند که پا می نهیم، این شعر سهراب سپهری که می گوید " زندگی پرشی دارد به اندازه عشق"، بیش از پیش در ذهنمان تداعی می شود.
مسیر سر بالایی ورودی میمند را که نفس زنان پیش می رویم؛ منظرگاه باشکوه خانه های دستکند، خودی نشان می دهند و آدمی را به شگفتی وا می دارد، یادمان می آید که از سر عادت می خواندیم، "زندگی چیزی نیست که لب طاقچه عادت از یاد من و تو برود" و البته اینجا آنقدر شگفت آور است که برای ساکنانش هرگز رنگ روزمرگی به خود نخواهد گرفت.
چیدمان ۴۰۰ خانه معروف به کیچه در ۲ تا پنج طبقه بر روی یکدیگر یادآور زندگی اجتماعی امروز و آپارتمان نشینی است که ۲ هزار و ۵۰۰ اتاق را در روستای دستکند میمند به وجود آورده است.
به کوه هایی که روزگاری با سرانگشتان مردان میمندی بسان تیشه فرهاد نقش شیرین بر ذره ذره سنگ هایشان حک شده است می نگرم، این کیچه های باریک، سقف های دودزده و اجاق هایی که بیرون خانه ها هم بنا شده اند یادآور می شود که زندگی هنوز در میمند جریان دارد.
آسمانی لاجوردی، انبوه جنگل های بنه یا پسته وحشی، بادام کوهی، بوته های خودرو جاز، اسکنبیل، کلوره، چمز، تله و قمس، خارشتر، مخلسه، اسفند، ریواس، کنگر و نخود وحشی در مسیر ورودی و اطراف میمند چشم و گوش هر بیننده ای را میهمان طبیعتی بکر و سکوتی تامل برانگیز می کند.
رودخانه های فصلی همچون مورنگ، لاخیس و لای حزین با بستری سنگلاخ، گردشگران را به تازه کردن نفسی در خنکای سایه سار درختان انار، انگور، گردو، سیب، زردآلو، انجیر، توت سیاه و سفید، آلوسیاه، هلو، گلابی، به و درختانی همچون نارون، بیدمشک، سپیدار، سنجد و صنوبر دعوت می کند.
نغمه پرنده ها در خنکای هوای کوهستانی میمند از لابلای درختان سر به فلک کشیده اطراف رودخانه نوا برمی آورند و یادآور می شود که "زندگی حس غریبی است که یک مرغ مهاجر دارد."
دورنمای روستای صخره ای میمند، تصور این که مردمان این دیار ۲ هزار و ۵۰۰ سال قبل یا به تعبیر گروه کارشناسان آمریکایی ۱۲ هزار سال گذشته بدون ابزار و امکانات پیشرفته توانسته باشند چنین اعجازی را در قلب کوه رقم بزنند، دشوار می نماید.
با بوی گیاهان کوهی و داروهایی میمند همچون آویشن سیاه، کاکویی، مریم گلی، بومادران، آلاله، زیره، ترنجبین، اطوخودوش، لیسو، ریواس، آویشن، سرشو، مخلسه، اکلیل الملک، زوفا، ختمی، انقوزه، بارهنگ، خارخسک، رازیانه، پونه، پرسیاوشان، شیرین بیان، خاکشیر و شاتره به قول سهراب می توان "ریه را از ابدیت پر و خالی" کرد.
به خانه ها که می رسیم، حسی آشنا آدمی را به درون کیچه فرا می خواند، لازمه ورود به کیچه ها گذشتن از دالان روبازی است که به زیبایی در دل کوه حفر شده است، برای ورود به کیچه درهای کوتاه سر آدمی را به نشانه تعظیم به خالق اشرف مخلوقات که این چنین توانی را به بنده اش ارزانی داشته به زیر فرو می برد.
تا چشمانمان به تاریکی اتاق ها عادت کند، به این می اندیشیم که کدامین عشق چنین نقش ماندگاری را بر لوح دل سنگ رقم زده است، سوسویی که از روزنه درب کوتاه به درون کیچه می تابد، سقف و دیوارهای سیاهی را به نمایش می گذارد که بهترین و روشن ترین تابلوی زندگی را به نمایش می گذارد، اجاقی که در زبان محلی میمندی ها به "دیدون" معروف است در گوشه ای از اتاق حکایت از قلم هنرمندانه زنان میمندی در زدن نقش زندگی بر سقف های این کیچه ها دارد.
کارشناسان معتقدند، دود ایجاد شده از پخت و پز و سوختن هیزم به منظور گرم کردن کیچه ها موجب ایزولاسیون اتاقک های حفر شده در دل کوه شده و از تخریب آن ها جلوگیری می کند.
با خالی شدن نسبی کیچه های میمند و این خانه های صخره ای، جلوگیری از تهدید تخریب باید دغدغه همه فرهنگ دوستان باشد.
اتاق های کیچه ها از نظر هندسی منظم نیستند، اتاقی سه در چهار به بلندای یک متر و ۹۰ سانتی متر تا ۲ متر و ۱۰ سانتی متر در اکثر کیچه از ۹۰ متر مربع تجاوز نمی کند.
مفروش شدن اتاق با کف پوش های نمد، مخشیف، گلیم و قالیچه هایی که باز هم حکایت از سرانگشتان هنرمند زنان میمندی دارد، تداعی کننده هنرمندی زنان ایرانی در خانه داری، همسرداری و بچه داری است.
هنگام عبور از کیچه ها بوی خوش غذا مشام را نوازش می دهد، هوای پاک کوهستان بر گرسنگیمان می افزاید، اینجا روستای صخره ای و دستکنده میمند با هزاران سال قدمت است که هنوز زندگی به شیوه قدیم در آن جریان دارد، در اتاقی که با فرش های سنتی مفروش شده است، جای می گیریم و کیچه ای که رستوران غذاهای سنتی نام دارد، ایستگاه نخستمان می شود، تردید بین انتخاب غذاهای محلی همچون کال جوش، سیرآب بنه فله و غیره دوامی نمی پاید و دقایقی بعد تکیه بر بالش های لوله ای و نوشیدن چای داغی که هنوز بوی خوش هیزم می دهد، نشان از سیرشدنمان است.
میهمانوازی مردمان این دیار به تبعیت از دیار کریمان زبانزد خاص و عام است، در زبان و گویش میمندی ها هنوز کلمات پهلوی ساسانی خودنمایی می کند.
از پله هایی خاکی به سمت پایین روانه می شویم، حفر کیچه ای دیگر به نام حمام در دل کوه یکی دیگر از عجایب میمند است؛ حمام میمند بیانگر اهمیت رعایت نظافت و بهداشت در روزگاران گذشته است. از دالان خاکی که می گذریم بعد از عبور از دری کوچک به فضای رختکن می رسیم که حوضچه ای در وسط و سه سکو در اطراف آن قرار گرفته است، در دیگر که روبه رو قرار می گیرد به صحن حمام هدایتمان می کند، در پایین صحن خزانه ای در سنگ کنده شده و منفذی هلالی شکل آن را به صحن وصل می کند.
وسط خزانه گودالی است که جای قرار دادن دیگی برای گرم کردن آب بوده و در پایین پشت این چاله دالانی است که در آن به خارج از حمام باز می شود.
آتش خانه و محل برافروختن آتش زیر حمام قرار دارد و طرف راست خزانه حوضی است که محل شستن و آب کشیدن پاهاست.
سنگ مرمر بزرگی که بر سوراخ سقف حمام به عنوان منبع تامین نور حمام قرار گرفته، یکی دیگر از عجایب میمند است.
مدرسه قدیم روستا نیز در دل روستای صخره ای میمند حاکی از علاقه مردمان این دیار به کسب علم و معرفت است، این کیچه نیز با تفاوت عرض و عمق بیشتر با شیوه و طرح واحدهای دیگر ساخته شده به گونه ای که هرچه از ابتدای کیچه به عمق آن نزدیک می شویم، ابعاد کلاس ها گسترده تر می شود که به دلیل افزایش ضخامت کوه است.
طول فضای مدرسه صخره ای ۱۸ متر و عرض آن بین ۶ تا ۱۵ متر متغیر است، مدرسه میمند دارای پنج فضای کلاس و دفتر است، حیاط بزرگ مدرسه نیز که به سنگ خشکه چین محصور شده است با تک درخت "تایی" در وسط خود را زینت داده است.
از مدرسه به سوی مسجد میمند می رویم، این مسجد مولود تغییرات چند واحد مسکونی است که حدود ۱۲۰ متر مربع وسعت را به خود اختصاص داده است.
شکل ظاهری مسجد مدور و منظم است، بعد از عبور از راهرویی به پهنای یک و نیم متر به صحن مسجد می رسیم، سقف مسجد برروی سه ستون سنگی به ابعاد و ارتفاع دو متر بنا شده است.
محراب مسجد میمند نیز به طرز هنرمندانه ای در سنگ حک شده و ارتفاع آن حدود یک متر است. نقش تیشه حجاران میمندی هنوز بر در و دیوار این مسجد نمایان است، طاقچه ها، محراب، منبر سنگی و طاقچه هایی برای قرار دادن کفش در بدنه دیوار قسمت ورودی است، گواه از تمدن مردمان دیار میمند دارد.
کف مسجد میمند که فاقد سنگفرش یا هر پوشش ساختمانی است با قالی های دستباف میمندی مفروش شده است، قدمت بنای مسجد میمند با توجه به اسناد موجود به سال ۱۲۴۰ هجری قمری بر می گردد.
وسط روستای صخره ای، کیچه ای دارای سه ایوانچه با طاق گهواره ای گردشگران را به درون فرا می خواند، در انتهای راهروهای ورودی حسینیه میمند قرار دارد، تجمع چند کیچه صخره ای، حسینیه میمند را با عظمتی مثال زدنی با ۲۰۰ متر مربع مساحت و چهار ستون مستطیل شکل به نمایش گذارده است.
موزه میمند نیز از دیگر واحدها با تغییر کاربردی است که آثاری از ترکه‌بافی، جاجیم، حصیر، سفتوبافی، نمدمالی، ابزار آهنگری، ریسندگی و بافندگی به عنوان گوشه ای از هنرهای زنان و مردان میمندی برای رسیدن به زندگی سالم در آن توجه گردشگران را به خود جلب می کند.
وسایلی همچون ابزارهای بافندگی شانه قالی بافی، چرخو، استی، دارکاربافی، کمان حلاجی، مشته کمان، ابزار کشاورزی گرجین (خرمن کوب)، گاوآهن، کلوخ کوب، ابزار نجاری، رنده، مته، انواع قفل های قدیمی (کلیدون)، کفش و لباس های محلی قدیم و انواع ظروف غذا در موزه میمند گواه بر اشتغال این مردم به کشاورزی، دامپروری و در کل تهیه همه مصارف زندگی با بهره گیری از دست و توان خود است.
وجود این ابزارها در میمند ما را به این باور می رساند که زندگی گل به توان ابدیت، معنا دارد، زندگی هندسه ساده تکرار نفس هاست.
