استان قزوین اگرچه به لحاظ داشتن دانشگاه‌های متعدد و نزدیکی به تهران تا حدودی توانسته در حوزه فرهنگ توسعه زنان و فعالان این حوزه تاثیرپذیری داشته باشد، اما هنوز صحبت در خیلی از مسائل حوزه زنان به عنوان تابو شناخته می‌شود.
دولت یازدهم و دوازدهم در این سال‌های اخیر با تقویت جایگاه امور زنان و خانواده در استانداری‌ها تا حدودی این خلاءها را پر کرد، اما اجرایی شدن برخی سیاست‌ها در استانی مثل قزوین که مشکل اول آن وجود ۴۰ هزار زن سرپرست خانوار است، باعث می‌شود تا کفه توانمندسازی اقتصادی زنان سنگین‌تر از کفه فرهنگی و اجتماعی باشد.
با وجود همه کاستی‌ها در حوزه زنان، برای دومین بار پیاپی یک کرسی از چهار کرسی مجلس استان قزوین به زنان اختصاص یافت و در این چندسال گذشته نیز زنان توانستند تا قلب شوراهای اسلامی شهر و روستا و حتی دهیاری‌ها پیشروی کنند.
در حوزه بخش خصوصی نیز اقدامات بسیاری از سوی زنان کارآفرین و بازرگان شکل گرفته است و همه اینها نشان می‌دهد که زنان قزوین به نسبت گذشته و جایگاه منفعلانه یک بر صفر جلو افتاده‌اند.
برای اطلاع از آخرین اقدامات انجام شده در حوزه زنان و مشکلات موجود در این حوزه، به سراغ مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین رفتیم. صدیقه ربیعی به سوالات خبرنگار ایرنا چنین پاسخ داد:
ایرنا. لطفا در ابتدا بفرمایید که چه تعداد از جمعیت استان قزوین را زنان تشکیل داده‌اند و از نظر اشتغال و جایگاه مدیریتی چه وضعیتی دارند؟
جمعیت زنان استان قزوین بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در کشور، ۶۲۳ هزار نفر است که از این میان ۵۰ هزار و ۵۵۸ نفر شاغل هستند، همچنین ۲ هزار و ۴۵۰ جایگاه مدیریتی در استان شناسایی شده که از این میان ۳۹۵ جایگاه معادل ۱۶ درصد توسط زنان تصاحب شده است.
ایرنا. فضای استان قزوین را در حوزه زنان از نظر جامعه شناسی سنتی ارزیابی می‌کنید یا مدرن؟
من فکر می‌کنم به خاطر اتفاقاتی که از سال‌های گذشته در حوزه زنان شاهد بودیم، استان قزوین در مرحله گذار از سنت به سمت مدرنیته است، به طوری که امروزه زنان قزوین در نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شوراهای اسلامی شهر و روستا و حتی دهیاری‌ها حضور فعالی دارند.
ایرنا. لطفا شرح دهید برای جمعیت ۴۹ درصدی زنان استان قزوین که در مرحله گذار قرار گرفته است، چند طرح توسعه‌ای در دستور کار قرار دارد؟
سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده، اجرایی سازی شاخص‌های عدالت جنسیتی و خانواده، برنامه‌های ارتقاء سلامت و نشاط زنان و خانواده، هماهنگ سازی، تسهیل گری و حمایت از اجرای طرح‌های مرتبط با اشتغال و کارآفرینی زنان، تقویت و توسعه سمن‌های فعال زنان و خانواده و کاهش آسیب‌های اجتماعی از عمده اسناد بالادستی و طرح‌هایی است که برای زنان استان در دستور کار قرار دارد.
ایرنا. در مورد سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده بیشتر توضیح دهید:
یکی از موضوعاتی که در استان قزوین رقم خورد، تدوین و تنظیم سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده بود، در این سند وضعیت زنان استان با وضعیت کل کشور مقایسه شده و هفت مسئله اولویت دار مختص استان شناسایی و انتخاب گردید.
پس از تنظیم سند، با حضور فریبا نظری‌پورکیایی مشاور وزیر کشور در کارگره زنان و خانواده و معصومه ابتکار معاونت زنان و خانواده رییس جمهوری در شورای توسعه و برنامه ریزی استان توانستیم آن را تصویب و بندها و مفاد آن را به دستگاه‌های اداری و شهرستانی ابلاغ کنیم.
این سند، نقشه راه توسعه زنان در استان قزوین است، دستگاه‌های اجرایی باید بر اساس این سند قدم بردارند تا شاهد رشد و ارتقاء زنان باشیم، اداره کل بانوان و خانواده استانداری در سال جاری این سند را پایش و رصد می‌کند و تا چندماه آینده به صورت رسمی اعلام می‌شود که وضعیت هر دستگاه در عملکرد این سند چگونه بوده و باید چه کاری انجام دهد.
ایرنا. به هفت مسئله مهم و مختص زنان استان قزوین اشاره کردید، لطفا این هفت مسئله را تشریح کنید و بفرمایید مهم‌ترین آن کدام است:
اشتغال، ازدواج ، راهکارهای لازم برای کاهش طلاق و آسیب‌های اجتماعی، اشتغال زنان تحصیل کرده، مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان، زنان سرپرست خانوار و سلامت و بهداشت زنان به عنوان هفت مسئله مهم در استان پیگیری می‌شود.
مهم‌ترین مسئله موجود در این میان، مربوط به زنان سرپرست خانوار است که جمعیت ۴۰ هزار نفری آنها باعث شده تا آمار قابل توجهی داشته باشیم و مطالبات و مشکلات آنها بیش از سایرین مورد توجه قرار گیرد.
همچنین در حوزه پایین بودن اشتغال زنان تحصیل کرده اگرچه از نظر رتبه پایین‌تر از میانگین کشوری هستیم، اما بین تعداد زنان فارغ التحصیل و شاغل فاصله وجود دارد و باید تلاش کنیم که شرایط اشتغال مناسب را برای این افراد فراهم کنیم.
ایرنا. یکی از مشکلاتی که در حوزه اشتغال زنان با آن مواجه هستیم، استفاده از نیروی زن در محیط‌های کاری بدون اعطای بیمه و دستمزد قانونی است، برای جلوگیری از استثمار کارفرمایان از نیروی کار زنان چه راهکاری وجود دارد؟
این نوع اتفاقات را معمولا در مشاغل غیررسمی شاهد هستیم، به هرحال بعضی از زنان خودشان مایلند که ساعات خاصی فعالیت کاری داشته باشند و همین موضوع باعث می‌شود تا کار کردن در مشاغل غیررسمی افزایش یابد، اما برای اینکه حقی از زنان ضایع نشود و مورد استثمار قرار نگیرند، از اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خواستیم که از محیط‌های کاری بازرسی مستمری داشته باشند.
واقعیت این است که بازرسی‌ها نشان داده در بیشتر این موارد خود زنان خواهان چنین شرایطی هستند و در قراداد کار نیز می پذیرند که مشمول قانون کار نباشند، اما با این اوصاف بازرسی‌ها همچنان باید ادامه یابد.
ربیعی: برای اینکه حقی از زنان ضایع نشود و مورد استثمار قرار نگیرند، از اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خواستیم که از محیط‌های کاری بازرسی مستمری داشته باشند.
ایرنا. یکی از موضوعات مهم در حوزه زنان، توجه به سلامت و ورزش آنهاست، لطفا توضیح دهید در این خصوص چه اقداماتی در استان قزوین انجام می‌شود:
امسال برای دومین سال پیاپی، برنامه اصلاح ساختار قامتی زنان و دختران روستایی اجرا می‌شود که برای سلامت جسمی آنها طراحی شده است، همچنین بیش از ۲۵۵ مسابقه و ۴۳۵ جشنواره ویژه زنان مانند «زنان شهر من»، «زنان سرزمین من» و غیره در استان برگزار شده و همچنان ادامه دارد.
ایرنا. معمولا سالن‌های ورزشی مختص زنان در ساعات صبح فعال بوده و عصرها در اختیار مردان قرار می‌گیرد، در نتیجه زنان کارمند و شاغل فرصت کافی برای حضور در کلاس‌های ورزشی پیدا نمی‌کنند، برای رفع این مشکل چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
من چندین مرتبه در این خصوص با عباس علایی مقدم مدیر کل ورزش و جوانان استان قزوین صحبت کرده و این مطالبات را مطرح کردم که زنان شاغل باید بخشی از وقت خودشان را به فعالیت بدنی اختصاص دهند و چه خوب است که در ساعات بعد از پایان کار اداری این شرایط فراهم شود، متاسفانه مشکل اینجاست که بیشتر این سالن‌ها و اماکن ورزشی خصوصی بوده و مدیران آن معتقدند که صرفه اقتصادی در این شرایط بیشتر است.
ایرنا. یکی از مطالبات فعالان حقوق زن، تحقق عدالت جنسیتی است که شما نیز در همان ابتدا به آن اشاره کردید؛ آیا در این خصوص شاخص‌هایی تعریف شده است؟
بله - فضاهای کالبدی، آموزش، حقوق و امنیت زنان، جمعیت و مشارکت زنان و ارتقا جایگاه مدیریتی زنان از عمده شاخص‌های عدالت جنسیتی است.
ایرنا. در حوزه مدیریتی، زنان استان قزوین چه وضعیتی دارند؟
خوشبختانه استان قزوین در کل کشور به لحاظ استفاده از زنان در جایگاه مدیریتی رتبه بسیار خوبی دارد، به طوری که از چهارسال گذشته تا کنون صعود زنان از جایگاه‌های اداری پایه به جایگاه‌های میانی و مدیریتی باعث شده تا جز 10 استان اول کشور قرار بگیریم، البته برای برداشتن شکاف جنسیتی در حوزه مدیریت زنان هنوز اقدامات بسیاری باقی مانده که برای آن برنامه ریزی لازم ص.رت گرفته است.
ایرنا، در مورد عدالت جنسیتی در حوزه کالبدی هم توضیح دهید، منظور شما از کالبد، فضای شهری است؟
دقیقا - همانطور که می‌دانید در برخی شهرهای استان قزوین، شاخص‌های عدالت جنسیتی در فضاهای کالبدی رعایت نشده است و هنوز هم فضاهای ویژه زنان برای فعالیت آزادانه آنها وجود ندارد و یا بسیار اندک است، بر همین اساس به همه شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهر ابلاغ شده که در مدیریت شهری خودشان بر اساس این شاخص‌ها رفتار کرده و فضایی را مختص زنان فراهم کنند.
ایرنا. در حوزه تفکیک فضاهای شهری از نظر جنسیتی، ۲ دیدگاه وجود دارد، عده‌ای معتقدند که این نوع تفکیک‌ها خود به عنوان مانع اساسی در حوزه رشد و توسعه زنان به شمار می‌رود و با حقوق شهروندی آنها مغایرت دارد، شما هم با این دیدگاه موافقید؟
من در کلیه فضاهای شهری قائل به تفکیک جنسیتی نیستم؛ اما در برخی حوزه‌ها به دلیل وجود برخی محدودیت‌ها برای فعالیت ورزشی زنان در فضاهای عمومی، باید این تفکیک‌ها اتفاق بیافتد تا زنان بتوانند با آسودگی خاطر فعالیت کنند.
ربیعی : در برخی شهرهای استان قزوین، شاخص‌های عدالت جنسیتی در فضاهای کالبدی رعایت نشده است و هنوز هم فضاهای ویژه زنان برای فعالیت آزادانه آنها وجود ندارد.
ایرنا. یکی از انتقاداتی که فعالان حقوق زن در استان قزوین مطرح می کنند، فقدان نام و نماد زنان در کالبد شهری است، به عنوان مثال همه معابر به اسم شهدای مرد مزین شده است، چرا از اسم شهدای زن استفاده نمی‌شود؟
اتفاقا استان قزوین شهدای زن بسیاری دارد و در دستورالعمل به شهرداری و شوراهای اسلامی شهر تاکید کردیم که حتما از نام شهدای زن نیز استفاده کنند.
ایرنا. با همه این اوصاف، آیا پژوهشی انجام شده که مشخص شود وضعیت عدالت جنسیتی در استان چگونه است؟
در حال حاضر سامانه‌ای تحت نظارت سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان به رصد و پایش شاخص‌های عدالت جنسیتی می‌پردازد و اطلاعات لازم را در اختیار ما قرار می دهد، به طور حتم تا پایان سال جاری می‌توان به یک تحلیل مناسب و آمار دقیق دست یافت.
ایرنا. برخی از مسؤولان استان قزوین، خشونت علیه زنان را انکار می‌کنند و نمی پذیرند چنین موضوعی در جامعه وجود دارد، به نظر شما نپذیرفتن خشونت علیه زنان آگاهانه صورت می‌گیرد یا از روی ناآگاهی ؟
به طور حتم آگاهانه است؛ چون سازمان‌های پزشکی قانونی و بهزیستی آمارهای رسمی در این رابطه را برای اطلاع رسانی به نهادها ابلاغ می‌کنند و نباید مسؤولی از موضوع خشونت علیه زنان بی‌اطلاع باشد.اگر مسؤولی با دستگاه یک قضایی تا حدی در ارتباط باشد، به راحتی می‌تواند از کمیت و کیفیت پرونده‌ها مطلع شود.
ایرنا. آیا این حقیقت دارد که آمار خشونت علیه زنان در استان قزوین دارای روند صعودی است؟
هم اکنون آمارهای بهزیستی در خصوص خشونت علیه زنان، روند صعودی را نشان می‌دهد و خانه امن بهزیستی نیز در همین راستا راه اندازی شد تا اگر یک زن خانه‌دار با خشونت از ناحیه همسر خویش مواجه شد، بتواند به مدت سه تا ۶ ماه در این خانه پناه گرفته و دستگاه های قضایی و حمایتی بتوانند به نحو مقتضی مداخله کنند.
ایرنا. چگونه می توان جلوی روند خشونت علیه زنان را گرفت، تا چه اندازه در این خصوص بین مردم قزوین اطلاع رسانی شده و از فضاهای عمومی برای آموزش استفاده می‌شود؟
کانون وکلای دادگستری قزوین با برگزاری همایش‌های متعددی تحت عنوان منع خشونت علیه زنان در تلاش است تا جامعه را به آگاهی رسانده و زنان را از حقوقشان مطلع سازد. اما واقعیت این است که خشونت رفتاری و کلامی علیه زنان مختص به جامعه ایران نیست و در همه جای دنیا وجود دارد، آنچه باید به مردم اطلاع رسانی شود، آگاهی زنان از حقوق قانونی است که جلوی روند این خشونت ها را می‌گیرد.
متاسفانه در خیلی از سریال‌ها و برنامه‌های طنز تلویزیونی به طور ناخواسته از کلمات و عباراتی استفاده می شود که خشونت کلامی علیه زنان را تشدید می‌کند، در همین سریال پرطرفدار نوروزی امسال که از رسانه ملی پخش شد، برخی رفتارها را برای مردان پسندیده و برای زنان ضد ارزش عنوان کرد، این نشان می‌دهد که خشونت علیه زنان به یک موضوع کلانی تبدیل شده که باید مورد توجه جدی قانون گذاران و سیاستمداران قرار گیرد.
ربیعی: متاسفانه در خیلی از سریال‌ها و برنامه‌های طنز تلویزیونی به طور ناخواسته از کلمات و عباراتی استفاده می شود که خشونت کلامی علیه زنان را تشدید می‌کند، در همین سریال پرطرفدار نوروزی امسال که از رسانه ملی پخش شد، برخی رفتارها را برای مردان پسندیده و برای زنان ضد ارزش عنوان کرد.گاهی اوقات خشونت علیه زنان از فرهنگ و تربیت ما نشات می‌گیرد، به عنوان مثال ممکن است که یک مادر در هنگام تربیت فرزندان خود برخی رفتارهای ناهنجار را صحیح تلقی کند، به عنوان مثال در خیلی از موارد شاهد هستیم که مادر خانواده چایی ریختن و ظرف شستن برای پسران را ممنوع کرده و آن را کاری زنانه تلقی می‌کند، این نوع رفتارهای جنسیتی بدون داشتن اطلاعات از مهارت‌های زندگی، می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد.
ایرنا. به نظر شما نمایندگان مجلس شورای اسلامی در استان قزوین تا چه اندازه توانسته‌اند در حوزه مطالبات زنان و دفاع از حقوق آنها در خانه ملت موفق عمل کنند؟
در حوزه زنان به خوبی خلاء قوانین احساس می‌شود، در خیلی از موارد قوانین وجود دارد، اما ضمانت اجرایی مناسبی برای آن تعبیه نشده و متاسفانه عملکرد نمایندگان ادوار استان قزوین در مجلس نیز نشان داده که چندان دغدغه‌ای در حوزه زنان وجود ندارد.
اگرچه در سال های ۹۶ تا ۹۸ لوایح متعددی با عناوین مختلف در دولت تدوین و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد، اما به تصویب و اجرایی شدن نرسیدند؛ به هرحال زنان نیمی از جامعه را تشکیل می دهند و دارای مطالبات خاص و ویژه‌ای هستند، که اهمیت به این جامعه باید در دستور کار نمایندگان قرار گیرد، شاید اگر همین لایحه خشونت علیه زنان تصویب می‌شد، بسیاری از مشکلات زنان کاهش می‌یافت، اما متاسفانه با گذشت چهارسال هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
